arnavutluk ülke raporu

ARNAVUTLUK ÜLKE
RAPORU
Dış Ticaret Servisi
Nisan 2015
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL BİLGİLER
1. Ülke Kimliği ........................................................................................................................... 4
1.1. Genel Bilgiler ...................................................................................................................... 5
1.1.1. Coğrafi Konum.......................................................................................................... 5
1.1.2. Siyasi ve İdari Yapı ................................................................................................... 5
1.1.3. Nüfus ve İşgücü Yapısı ............................................................................................. 6
1.1.4. Doğal Kaynaklar ve Çevre ........................................................................................ 7
1.2. Genel Ekonomik Durum ..................................................................................................... 7
1.2.1. Ekonomik Yapı ......................................................................................................... 7
1.2.2. Ekonomik Performans ............................................................................................... 9
1.2.3. Ekonomi Politikaları ............................................................................................... 10
1.2.4. Ekonomi Geleceğe Yönelik Beklentiler.................................................................. 10
1.2.5. Enflasyon................................................................................................................. 11
1.2.6. Para Politikaları ....................................................................................................... 12
1.2.7. Maliye Politikaları ................................................................................................... 12
1.2.8. Döviz Politikaları .................................................................................................... 12
1.2.9. Hayat Standardı ve İşsizlik...................................................................................... 12
İKİNCİ BÖLÜM
SEKTÖRLER
2.1. Sektörler ............................................................................................................................ 14
2.1.1. Tarım ve Hayvancılık .............................................................................................. 14
2.1.2. Sanayi ...................................................................................................................... 15
2.1.3. İnşaat ....................................................................................................................... 16
2.1.4. Turizm ..................................................................................................................... 16
2.1.5. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı ............................................................. 17
2.1.6. Finansal Hizmetler .................................................................................................. 18
KTO Dış Ticaret Servisi
1
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
2.1.7. Perakende Sektörü ................................................................................................... 18
ÜÇÜNÇÜ BÖLÜM
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
3.1. Doğrudan Yabancı Yatırımlar ........................................................................................... 20
3.1.1. Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü ........................................................... 20
3.1.2. Ülkeler İtibari İle Doğrudan Yabancı Yatırımlar .................................................... 21
3.1.3. Sektörler İtibarı İle Doğrudan Yabancı Yatırımlar ................................................. 21
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DIŞ TİCARET
4.1. Dış Ticaret ......................................................................................................................... 22
4.1.1. Genel Durum ........................................................................................................... 22
4.1.2. Ülkenin Dış Ticareti ................................................................................................ 23
4.1.3. İhracatında Başlıca Ürünler..................................................................................... 23
4.1.4. İthalatında Başlıca Ürünler ..................................................................................... 24
4.1.5. Başlıca Ülkeler İtibari İle İhracatı ........................................................................... 25
4.1.6. Başlıca Ülkeler İtibari İle İthalatı ............................................................................ 25
BEŞİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE TİCARET
5.1. Türkiye İle Ticaret ............................................................................................................. 26
5.1.1. Genel Durum ........................................................................................................... 26
5.1.2. Türkiye – Arnavutluk Dış Ticaret Değerleri ........................................................... 27
5.1.3. Türkiye’nin Fasıllar Bazında Arnavutluk’a İhracatı ............................................... 27
5.1.4 Türkiye’nin Fasıllar Bazında Arnavutluk’tan İthalatı .............................................. 28
5.1.5. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller .......................................................... 29
5.1.6. Türkiye-Arnavutluk Yatırım İlişkileri..................................................................... 29
5.1.7. Arnavutluk’ta Düzenlenen Fuarlar. ......................................................................... 30
KTO Dış Ticaret Servisi
2
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
ALTINCI BÖLÜM
KONYA İLE TİCARET
6.1. Konya İle Ticaret ............................................................................................................... 31
6.1.1. Konya’nın 2013 Yılında Arnavutluk’a Yapmış Olduğu İhracat Kalemleri ............ 31
6.1.2. Konya’nın 2013 Yılında Arnavutluk’tan Yapmış Olduğu İthalat Kalemleri.......... 32
6.1.3.Türkiye’nin ve Konya’nın Arnavutluk’a Yıllara Göre İhracat-İthalat Rakamları ... 34
BİRİNCİ BÖLÜM
KTO Dış Ticaret Servisi
3
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
ARNAVUTLUK HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1. ÜLKE KİMLİĞİ
Resmi Adı:
Arnavutluk Cumhuriyeti
Yönetim Biçimi:
Cumhuriyet
Devlet Başkanı:
Bujar Nishani
Başbakan:
Edi Rama
Başkent:
Tiran
Nüfusu:
2.788.000
Nüfusun etnik dağılımı:
%95 Arnavut, %3 Yunan, diğerleri %2 (Roman, Sırp, Bulgar)
Yüzölçümü:
28.748 km2
Doğal kaynakları:
Petrol, doğal gaz, kömür, krom, bakır, kereste, nikel
Diller:
Arnavutça, Yunanca
Din:
%70 Müslüman, %20 Arnavut Ortodoksu, %10 Katolik
Para Birimi:
Lek (ALL)
İhracat tutarı:
650.1 milyon $ (2005 verileri)
İthalat tutarı:
2.473 milyar $ (2004 verileri)
1.1. GENEL BİLGİLER
KTO Dış Ticaret Servisi
4
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
1.1.1. Coğrafi Konum:
Avrupa’nın güneydoğusunda, Balkan yarımadasının batısında yer alan Arnavutluk, kuzey ve
kuzeydoğuda Karadağ (172 km), Kosova (115 km), doğuda Makedonya (151 km), güney ve
güneybatıda Yunanistan (282 km) ile komşudur.
28.748 km2’lik yüzölçümü ile Avrupa’nın en küçük ülkelerinden biri olan Arnavutluk’un
kara sınırları uzunluğu 720 km’dir.
Adriyatik Denizi ve İyon Denizi'ne 362 kilometre sahil şeridi olan ülkenin %70'i dağlıktır ve
yerleşime açık değildir. En yüksek dağı 2,753 metre yüksekliğe sahip Makedonya
Cumhuriyeti sınırında bulunan Korab Dağı'dır.
1.1.2. Siyasi ve İdari Yapı:
1991 yılında ülkede ilk çok partili seçim gerçekleştirilmiş ve 46 yıllık Komünist rejime son
verilerek, çok partili demokratik sisteme geçilmiştir.
Ülkenin 28 Kasım 1998 yılında yürürlüğe giren mevcut Anayasasına göre, 140 üyeden oluşan
meclis üyelerinin 100 tanesi doğrudan 40 tanesi ise parti listelerinden nisbi temsil yöntemi ile
seçilmektedir.
Bu kapsamda 28 Haziran 2009 tarihinde yapılan genel seçimlerde Demokratik Parti, Sosyalist
Parti, İnsan Hakları Birliği Partisi, Birleşik Sosyalist Hareket Cumhuriyet Partisi
milletvekilleri temsil hakkı kazanmıştır. Bir sonraki seçimin 2013 yılı ortalarında
gerçekleştirilmesi beklenmektedir.Ülkenin Devlet Başkanı ise 11 Haziran 2012’de Parlamento
tarafından seçilerek 5 yıllık süre için işbaşına gelen Bujar Nishani’dir.
Yaklaşık 50 yıl süren bir baskı rejimi ve kapalı ekonomi döneminin ardından Arnavutluk, dış
politikasını, esas itibarıyla ABD ve AB üyesi ülkeler ile her alandaki ilişki ve işbirliğini
geliştirmek ve Avrupa ile bütünleşmek hedefleri üzerine kurmuştur. Öte yandan, bölgenin
birçok ülkesinde yaşayan Arnavutların siyasi ve ulusal haklarının korunması ve geliştirilmesi
Arnavutluk’un bölgesel politikasının belli başlı hedeflerinden birini teşkil etmektedir.
1.1.3. Nüfus ve İşgücü Yapısı
Nüfusun yaş ortalaması 32,5 olan Arnavutluk; Avrupa standartlarına göre genç bir nüfus
yapısına sahiptir. 1980’lerde yıllık ortalama %2,1 gibi yüksek oranda artış gösteren
Arnavutluk nüfusu, 1990’lı yıllarda doğum oranlarında yaşanan şiddetli düşüş nedeniyle,
yıllık ortalama %0,3 oranında azalmıştır. Geçmişteki yüksek doğum oranları sebebiyle,
ülkede
çalışma
yaşındaki
nüfus
oranı
%
67’nin
üzerindedir.
Nüfusun etnik açıdan büyük ölçüde homojen olduğu ülkedeki en büyük azınlık grubunu,
Yunanlılar oluşturmaktadır.
KTO Dış Ticaret Servisi
5
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Arnavutluk'ta işsizlik oranı; 2000-2008 yılları arasında düşme eğilimi gösterirken, 2009
yılında artış göstermiştir. 2010 yılı son çeyreğinde %13,5 olan işsizlik oranı; 2011 yılı üçüncü
çeyreğinde %13,3 olarak gerçekleşmiştir.
Nüfus İstatistikleri
Kaynak: Euromonitor
İşsizlik Oranı (%)
Kentsel Nüfus (%)
0-14 Yaş (%)
15- 64 Yaş (%)
65+ Yaş (%)
2007
13,5
49,0
24,4
66,7
8,9
2008
12,5
50,0
23,7
67,1
9,2
2009
13,1
51,0
23,2
67,4
9,4
2010
12,5
51,9
22,7
67,7
9,7
2011
11,5
52,9
22,1
68,1
9,8
Kaynak: Euromonitor
1.1.4. Doğal Kaynaklar ve Çevre
Arnavutluk; doğal kaynaklar ve yeraltı varlıkları açısından zengindir. Toplam 2.9 milyon
hektarlık ülke topraklarının %36’sını ormanlar, %24’ünü ekilebilir topraklar, %15’ini de otlak
ve çayırlar oluştururken, kalan topraklar verimsiz ya da tarım dışı kullanımdadır.
Ülkenin krom, nikel, bakır, boksit, fosforit, az miktarda da petrol ve kömür dahil olmak üzere
yeraltı kaynakları oldukça zengindir.
11 önemli nehir ve 152 küçük nehir ve kollardan oluşan yoğun bir hidrografik ağ ve zengin su
kaynaklarına sahip olan ülkede 247 göl, 5 suni göl, birkaç sulama rezervuarı ve 200 civarında
toprakaltı su kaynağı vardır. En önemli nehirler Drin, Buna, Mat, İşmi, Erzen, Shkumbin,
Seman, Vjosa, Kalasa, Bistrica, Pavlla’dır. UNESCO koruması altındaki ülkenin güney
doğusunda bulunan Ohrid gölünün bir kısmı ise Makedonya sınırları içindedir.
Arnavutluk; sayısı 3.220’ye yaklaşan türde zengin bitki örtüsüne sahiptir. Bunun %29’unu
Avrupa kıtasında yetişen bitkiler, %47’sini Balkanlarda yetişenler, geri kalan %24’ünü
Akdeniz türü çeşitli bitkiler oluşturmaktadır. Orman yangınları ve ormanların yok edilmesi,
hava kirliliği, erozyon ile sanayi ve diğer unsurların yarattığı su kirliliği ülkede çevreyi tehdit
eden en önemli unsurlar arasındadır.
1.2. GENEL EKONOMİK DURUM
1.2.1. Ekonomik Yapı:
GSYİH'nin Sektörlere Göre Dağılımı %
Kaynak: World Bank
2007
Tarım
21
Sanayi
20
Hizmetler
59
KTO Dış Ticaret Servisi
2008
20
19
61
2009
20
19
60
2010
20
19
61
6
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Var olan tarım topraklarının küçük parsellere dağılmasıyla, üretim verimi azalan
Arnavutluk’ta son yıllarda özellikle uluslararası kuruluşların önderliğinde bir canlanma
görüldüyse de tapu konusunda yaşanan sorunlar ve kırsal kesimin kente göç etmesiyle büyük
yatırımcıların ilgisi çekilememektedir.
Sanayi sektörünün, madencilik ve imalat alt dallarındaki üretim kapasitelerinde son yıllarda
bir canlanma görülmektedir. Bu sektörde yabancı yatırımlar çimento, gıda, alüminyum profil
gibi imalat sanayinde, son iki yıldır da madencilikte yoğunlaşmış, ihracatta önemli artış
kaydedilmiştir.
Hizmetler sektöründeki gelişmeler, son yıllarda bu sektörü GSMH’ye en fazla katkıda
bulunan sektör haline getirmiştir.
Ticaret alanındaki en önemli artış toptan/perakende satışlar ve otomobil alışverişlerinden
(servisleri dahil) kaynaklanmaktadır.
1997 yılında yaşanan ekonomik ve sosyal patlama dönemi hariç olmak üzere Arnavutluk
GSYİH’si 1993 - 2001 yılları arasında yılda %7’den fazla büyüme göstermiştir. Bu hızlı
büyüme kısmen tarım sektöründeki büyümeden, kısmen de yurtdışına çalışmaya giden
Arnavutların ülkeye yaptıkları katkılardan kaynaklanmıştır. 2002 yılında biraz yavaşlama
gösteren büyüme, tekrar hız kazanmış ve günümüze kadar reel olarak yıllık %5-%6’lar
düzeyinde seyretmiştir.
Arnavutluk’ta iş yapmadaki en önemli sorunlar; %19.2 ile finansman sağlama, %12 ile vergi
oranları, %10.9 ile yolsuzluk, %10.2 ile vergi düzenlemeleri, %8.7 ile iyi çalışmayan devlet
bürokrasisi, %7.7 ile yetersiz altyapı desteği, %7.5 ile siyasi istikrarsızlık olarak
tanımlanmıştır.
Ekonomik tabanının önemli ölçüde çeşitlendirilmesi ekonomik dinamizmi artırmış ve ülke
güçlü bir ekonomik büyüme yaşarken yoksulluk ve işsizlik oranlarında da düşüş
kaydedilmiştir.
1.2.2. Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
Arnavutluk İstatistik Enstitüsü (INSTAT) 2012’nin ilk çeyreğinde açıkladığı rakamlara göre
Arnavutluk ekonomisi yıllık olarak %0,2 oranında küçülürken bir önceki çeyreğe göre
küçülme oranı %1,2 olarak gerçekleşmiştir. İlk çeyrek sonunda ortaya çıkan rakamlara göre
2009’un son çeyreğinden beri ekonomi ilk defa küçülmüş ve bu küçülme tahmin edilenden
daha çok olmuştur.
Avrupa’da devam etmekte olan krizden komşularına göre daha iyi korunan Arnavutluk’ta
büyüme hızı 2011 yılında %2’ye gerilemiş ve Avro Bölgesi’nde devam etmekte olan
resesyondan da etkilenmiştir.
Arnavutluk ihraç mallarına olan talep ülkenin başlıca ticaret partnerlerinin içinde bulunduğu
sıkıntılı duruma bağlı olarak azalma göstermişse de bu ülkelerde 2013 yılından itibaren
beklenen ekonomik iyileşme Arnavutluk ihraç mallarına olan talebi de artıracaktır.
KTO Dış Ticaret Servisi
7
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler
Kaynak: Economist Intelligence Unit a: Gerçekleşen b: EIU Tahmini c: EIU Beklentisi
2010a
2011b
2012c
2013c
b
Reel GSYİH Büyümesi (%)
3,5
2,0
0,5
1,9
Tarımsal Çıktı Artışı (%)
2,0
3,0
0,9
4,7
Sanayi Çıktı Artışı
7,0
2,5
-1,2
3,1
Tüketici Fiyatları Enflasyonu (%, ortalama)
3,6
3,5
2,0
2,2
b
Hükümet Dengesi (GSYİH’nin %’si)
-4,2
-3,5
-3,1
-3,5
İhracat (fob) (milyon dolar)
1.548
1.954
2.121
2.442
İthalat (fob) (milyon dolar)
-4.305 -5.076 -5.219 -5.623
Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar)
-1.404 -1.695 -1.450 -1.441
1.2.2. Ekonomik Performans
1992’den beri sürekli büyüyen İngiliz ekonomisinde 1997-2004 yılları arasında özel tüketim
GSYİH’da yaşanan büyümeden daha yüksek oranda artmıştır. Bu da hane halkı borçlarının
artmasına neden olmuştur. Borç/gelir oranı 2007 yılında 1980’lerden beri en yüksek
seviyesine ulaşmıştır, bu durum da piyasanın faizlerdeki değişikliklere daha hassas hale
gelmesine yol açmıştır. Bunlara ek olarak dünyada da kriz yaşanması İngiltere’nin
ekonomisini oldukça olumsuz yönde etkilemiştir. 2009 yılında GSYİH % büyük gerilemedir.
2010 yılında ülke ekonomisi % 1,3 oranında büyüyerek resesyondan çıkmıştır.
2011 Yılı İtibarıyla Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler
GSYİH (milyar dolar)
Kişi başına GSYİH (dolar)
Enflasyon (ort; %)
Cari denge (milyar dolar)
Cari denge (GSYİH % pay)
İhracat-fob (milyar dolar)
İthalat-fob (milyar dolar)
İngiltere
Fransa
Almanya
ABD
Japonya
2.435
38.824
4,5
-63
-2,2
478
640
2.760
43.599
2,3
-65,3
-2,4
587
690
3.578
43.804
2,5
174
4,9
1.553
1.333
15.088
48.168
3,1
-484,4
-3,2
1.499
2.239
5.922
46.822
-0,3
128,1
2,2
790
809
Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit
Yaşanan ekonomik krizden sonra ülke ekonomisi halen tam anlamıyla iyileşme
gösterememiştir. Finans sektörün büyük oranda desteklenmesine, düşük faiz oranlarına
rağmen ekonomi önümüzdeki yıl için halen belirsizliğini korumaktadır. 2011 yılında GSYİH
% % 0,9 oranında büyümüştür. Açıklanan bütçede 2012 yılı beklentisi ise % 0,7 olarak
belirtilmiştir. Bütçe açığı halen GSYİH’nın % 10’u oranındadır.
1.2.3. Ekonomi Politikaları
İngiltere’de son yıllardaki temel maliye ve para politikaları hükümetin sürdürülebilir büyüme
ve yüksek oranda istihdamın sağlanması amacına yönelik olarak oluşturulmaktadır. 1997
KTO Dış Ticaret Servisi
8
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
yılında iktidara geldiği zamandan beri İşçi Partisi ekonomik politikalar ile ilgili olarak iki
önemli değişiklik yapmıştır. Bunlardan biri faiz oranlarının belirlenmesi görevinin
Hazine’den alınarak Merkez Bankası (Bank of England)’nda oluşturulan bir komiteye (Para
Politikası Komitesi) aktarılmasıdır. Yıllık enflasyon hedefinin belirlenmesi ise halen
hükümetin yetkisinde bulunmaktadır.
Maliye politikası açısından ise hükümet 1997 yılında yeni bir çerçeve belirlemiştir. Söz
konusu politika geçmiş hükümetin orta dönemli finans stratejisine dayanmaktadır. Maliye
politikasının amacı orta dönemde bütçe dengesinin tutturulmasıdır.
Maliye politikasında hükümetin temel aldığı iki önemli kural bulunmaktadır. Bunlardan ilki;
hükümet borçlanmayı cari harcamaları finanse etmek için değil yatırım yapmak için
gerçekleştirebilir (altın kural olarak adlandırılmaktadır), ikincisi ise; kamu borçlarının
GSYİH’ya oranının istikrarlı ve ölçülü olarak gerçekleşmesidir. Maliye politikası kamu
harcamaları için üç yıllık Kapsamlı Harcama Değerlendirmesi çıkartılarak tamamlanmaktadır.
Bunun amacı ise yıllık bütçe görüşmelerinde kamu harcamaları üzerinde Hazine’nin
kontrolünün artmasını sağlamaktır.
Diğer taraftan hükümet altın kurala çok fazla sadık kalamamış ve sağlık ile eğitim harcamaları
nedeniyle kamu harcamalarının 2000 yılından itibaren hızla artması nedeniyle kamu
finansmanı olumsuz etkilenmiştir.
Global krizden 4 yıl sonra ülke ekonomisi halen kırılganlığını korumaktadır. Hükümet birçok
alanda mevcut bulunan mali kısıtlamalara rağmen hem ekonomik büyümeyi hem de bütçe
açığını azaltmayı hedeflemektedir. Orta vadede dijital teknoloji, düşük karbon sanayi ve
çevreye uyumlu ulaşım altyapısına yatırım yapılması hedeflenmektedir. Diğer bir hedef özel
yatırımların, ihracatın ve imalatın artırılması suretiyle ekonomiyi borç ile finanse edilen
tüketimden uzaklaştırmaktır.
1.2.4. Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
İngiltere’nin ekonomisi 1992’den ekonomik krizin yaşandığı 2008 yılına kadar her çeyrekte
büyüme göstermiştir. Buna rağmen bu uzun süreçli büyüme dönemi ekonomide
makroekonomik açıdan çeşitli dengesizlikler yaratmıştır. Yaşanan kriz nedeniyle 2009 yılında
reel büyüme % –4,4 oranında gerçekleşmiştir. Bu oran İngiliz ekonomisinde II. Dünya
Savaşı’nda beri yaşanan en büyük gerilemedir. Diğer taraftan verilen desteklere bağlı olarak
ekonomide 2009 yılı sonu itibariyle üretimde istikrar tekrar sağlanmış ve ülke ekonomisi
resesyondan çıkmıştır.
Bankacılık sektörünün halen devlet desteğine ihtiyaç duyması, borçları bulunan tüketicilerin
harcama konusunda kontrollü davranmaları, önemli harcama kalemlerinde gerçekleşen
kesintiler, vergilerde beklenen artış, İngiltere’nin ihraç pazarlarında talebin düşük olması gibi
nedenlerle ekonomide yaşanan bu iyileşmenin istikrarın tekrar sağlandığı anlamına gelmediği
düşünülmektedir. 2011 yılında reel büyüme % 0,7 oranında gerçekleşmiştir. Diğer taraftan
halen resesyona yönelik belirtiler de devam etmektedir.
Ekonomideki reel büyümenin 2012 yılında % 0,2 ve 2013 yılında ise % 1,2 olacağı tahmin
edilmektedir. Diğer taraftan kamu finansmanında yaşanan sıkıntılar ve borçların yüksekliği
nedeniyle yatırımcıların endişelerini giderebilmek amacıyla mali konsolidasyon da oldukça
önem taşımaktadır. Ülke ekonomisinde işsizlik oranının yüksek seyretmesi ve yaşam
KTO Dış Ticaret Servisi
9
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
standartlarında yaşanan gerileme de önemli iki sorun olarak devamlı gündemde yer
almaktadır.
İngiltere Ekonomisi Genel Projeksiyon Özeti (Yıllık % değişim)
2011
2012
2013
2014
Reel büyüme
0,7
0,2
1,2
0,9
Sanayi üretimi artışı
-1
-0,4
1,3
-0,1
İşsizlik oranı (ort)
8,1
8,7
8,7
8,3
Enflasyon oranı
4,5
2,9
3,2
3,1
İhracat-fob (milyar dolar)
479
477
536
576
İthalat-fob (milyar dolar)
641
715
765
834
Cari denge (milyar dolar)
-63
-53,7
-70,3
-79,1
Cari denge (GSYİH % pay)
-2,6
-2,2
-2,7
-3
Döviz kuru $ :£ (ort.)
1,60
1,55
1,59
1,58
Döviz kuru €:£ (ort)
1,15
1,23
1,28
1,29
Harcama Bazında GSYİH (milyar $) 2011
2012
2013
2014
Özel Tüketim
1.567,4 1.557,1 1.662,4 1.717
Kamu Harcamaları
564,9
566,4
599,1
614,3
Gayrisafi sabit sermaye yatırımları
344,1
329,6
353,8
358,2
Stok birikimi
6,7
4,2
4,8
4,7
İç talep
2.483,1 2.457,2 2.620,1 2.694,2
İhracat
794,3
779,4
846,7
905,7
İthalat
842,4
815,8
891
962,8
Dış Ticaret Dengesi
-48,1
-36,4
-44,3
-57,1
GYİH
2.435 2.420,8 2.575,9 2.636,8
2015
1,9
0,5
8
2,7
635
909
-78,6
-2,8
1,60
1,29
2015
1.816,3
645,6
380,3
4,8
2.846,9
905,4
1.062,8
-157,4
2.771,6
Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit
2013- 16 yılları arasında çeşitli dönemlerde daralma yaşanma riskine rağmen ekonomideki
büyümenin ortalama yıllık % 1,4 oranında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Euro
bölgesindeki gelişmeler de ülkeyi etkilemeye devam edecektir.
2012 yılında düşük seyretmesi beklenen enflasyonun harcanabilir gelirler üzerindeki baskıyı
azaltması beklense de reel ücretlerde yaşanması beklenen düşüş, yüksek orandaki borçlanma,
istihdam pazarının zayıflığı, kredi olanaklarında ki daralma ile durgun seyreden emlak
piyasası hane halkı talebini sınırlandırmaya devam edecektir. Tüketiminin 2012 yılında
durgun seyretmesi 2013 tibariyle ise canlanması beklenmektedir.
1.2.5. Enflasyon
2011 yılı Eylül ayında % 5,2 ile en yüksek değere ulaşan enflasyon daha sonra azalmaya
başlasa da halen % 2 olan hedefin üzerinde seyretmektedir. 2011 yılı ortalama enflasyon oranı
% 4,5 olarak gerçekleşirken söz konusu oranın 2012’de % 2,9 olması beklenmektedir.
Enflasyon İstatistikleri(%, ort)
KTO Dış Ticaret Servisi
10
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
TÜFE
ÜFE
2007
2,3
2,3
2008
3,6
6,8
2009a
2,2
1,6
2010a
3,2
4,2
2011a
4,5
5,6
2012b
2,9
2,9
2013b
3,2
2,3
2014b
3,1
3,1
Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit a EIU tahmini b EIU projeksiyonu
1.2.6. Para Politikaları
İngiltere Merkez Bankası (BoE-Bank of England) 2008 Ekim ayında % 5 olan faiz oranını
2009 Mart ayında 200 milyar pound tutarında aktif değer alım programını yürülüğe koymadan
önce tarihindeki en düşük oranlardan biri olan % 0,5’e indirdi. 2012 Şubat ayında 50 milyar
pound tutarında yeni bir alım programını açıkladı. Ayrıca banka tarafından söz konusu
program ile ekonomik aktivitenin desteklenmesinin ve yıllık enflasyon oranının da % 2 olarak
tutulmasının hedeflendiği açıklanmıştır.
Söz konusu borçlanma programının toplamının 2013 yılında 400 milyar poundun düzeyine
çıkması beklenmektedir. Faiz oranının ise en az 2015 başına kadar % 0,5 oranında olacağı
tahmin edilmektedir.
1.2.7. Maliye Politikaları
İngiltere resesyon dönemine büyük bir bütçe açığı ve kamu borcu ile girmiştir. 2009 yılında
da kamunun borçlanma miktarı artmıştır. 2008 yılında mali açığın GSYİH’ya oranı % 5,5
iken 2009 yılında aynı oran % 11,3’e yükselmiştir. 2010 Haziran ayında çıkarılan ek bütçe ile
5 yıllık bir mali sıkılaştırma programı açıklanmıştır. Söz konusu program ile önce 2015/16
bütçe yılı hedeflenmiş daha sonra hedef 2016/17 (2016’da % 1-2 düzeyine gerilemesi
amaçlanmaktadır) bütçe yılı olarak revize edilmiştir. 2015 yılında gerçekleşecek seçimden
sonra yeni bir mali sıkılaştırma programının açıklanması beklenmektedir.
1.2.8. Döviz Politikaları
Sterling 2007 ortası ile Aralık 2008 arasında değerinin yaklaşık dörtte birini kaybetmiştir. O
dönemden beri para birimi biraz değer kazanmış olmasına rağmen halen ekonomideki
dengesizliklerden etkilenmektedir. İngiltere’nin ekonomisine ilişkin beklentiler, yükselen borç
seviyesi, zayıf bankacılık sektörü, yabancı sermayeye bağımlılık, orta vadeli mali politikalar
ile ilgili olarak yatırımcıların kararsızlığı ve para politikası ile ilgili sıkıntılar sterline yönelik
varlıklar ile ilgili riskleri artırmaktadır. Buna rağmen kısa dönemde sterlinin değerinde reel
açıdan önemli bir değişiklik yaşanması beklenmemektedir.
Döviz Kurunun Seyri
Döviz kuru $:£ (ort.)
Döviz kuru €:£ (ort.)
Döviz kuru US:€ (ort.)
Döviz kuru € :£ (sene
Döviz Kurundaki Reel
Değişim (ort; 20005=100)
2010a
1,55
1,16
1,33
1,16
2011 a
1,6
1,15
1,39
1,18
2012b
1,55
1,23
1,27
1,26
2013 b
1,59
1,28
1,24
1,28
2014 b
1,58
1,29
1,23
1,26
83,6
84,3
87,5
92,5
94,2
Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit a EIU tahmini b EIU projeksiyonu
KTO Dış Ticaret Servisi
11
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
1.2.9. Hayat Standardı ve İşsizlik
Yaşanan kriz İngiltere'de hayat standartlarını olumsuz yönde etkilemiştir. İngiltere Portekiz
dışındaki diğer Batı Avrupa ülkelerinde göre sıralamada daha aşağıda bulunmaktadır.
İngiltere, politik özgürlük, yönetim ve güvenlik riski açılarından yüksek bir performansa sahip
olmakla birlikte aile ve toplum hayatına ilişkin konularda göreceli olarak daha düşük bir
performans sergilemektedir. Boşanma oranının yüksek olması aile hayatında İngiltere’nin
puanını düşürürken, sosyal, dini, politik vb. dernek ve kurumlara sivillerin katılımının düşük
düzeyde kalması da toplum hayatında olumsuz etki yaratmaktadır. Diğer taraftan ekonomik
krize bağlı olarak işsizlik oranı 2011 yılında % 9,6'ya yükselirken işsiz sayısının da 3 milyon
düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. Geçtiğimiz yıl özel sektör ücretlerinde de önemli
kısıntılar yaşanmıştır. Bir çok firma ücretleri dondurmuş, kesintiye gitmiş veya düşük ücretle
çalışanlarına izin vermeyi önermiştir.
Hayat Standardı ve İstihdam İstatistikleri Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit
İşgücü (m)
İşgücü (% değişim)
İstihdam (m)
İstihdam (% değişim)
İşsizlik (m)
İşsizlik oranı (%)
Ortalama Nominal
ücret (ort, %)
Ortalama reel ücret
(ort,%)
Birim işgücü maliyeti
(£;ort,%)
Birim işgücü maliyeti
($;ort,%)
Saat başına işgücü
maliyeti (£)
Saat başına işgücü
maliyeti (£) ($)
2007
2008
2009a
2010
2011b
2012b
2013b
30.9
0.6
29.2
0.7
1.7
5.3
31.2
1.1
29.4
0.7
1.8
5.7
31.4
0.5
29.0
-1.6
2.4
7.7
31.5
0.4
28.6
-1.3
2.9
9.2
31.6
0.3
28.6
-0.1
3.0
9.6
31.6
-0.1
28.7
0.4
2.9
9.2
31.6
0.2
28.9
0.7
2.8
8.7
2014
b
31.7
0.1
29.1
0.8
2.6
8.1
3.9
3.5
1.4
2.0
2.5
3.6
4.2
3.9
1.6
-0.1
-0.7
-0.4
-0.1
-0.2
0.2
0.2
1.1
2.7
6.1
1.0
-0.1
1.6
2.7
2.1
9.9
-5.0
-10.1
-0.1
0.9
7.9
6.0
3.7
14.9
15.3b
15.4
15.7
16.0
16.5
17.1
17.7
29.7
28.3b
24.2
24.3
25.0
27.4
29.3
30.7
HAYAT STANDARDI İSTATİSTİKLERİ
Kişi Başı GSYİH
($/Satın alma güc
paritesi)
Kişisel harcanabilir
gelir (£ milyar)
Kişisel harcanabilir
gelir ($ milyar)
Reel kişisel
harcanabilir
gelirdeki artış (%)
34,987 35,692 34,252 34,671 35,132 35,958 37,111 38,524
KTO Dış Ticaret Servisi
866
910
943
974
1,009
1,049
1,096
1,148
1,734
1,686
1,479
1,511
1,579
1,742
1,877
1,998
0.9
2
1,3
0,9
0,9
0,1
0,5
1,1
12
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
İKİNCİ BÖLÜM
SEKTÖRLER
2.1. SEKTÖRLER
2.1.1. Tarım ve Hayvancılık:
Üretimde yüksek verimlilik ve elverişli iklim koşullarına bağlı olarak İngiltere’nin tarım
sektörü, ülkenin toplam gıda ihtiyacının yaklaşık üçte ikisini karşılayabilmektedir. Ülkenin
ılıman iklimi ve yıl içine dengeli bir biçimde dağılan yağışlar sayesinde hem İngiltere’nin
hem çok geniş bir ürün yelpazesi bulunmaktadır hem de üretim sezonu oldukça uzundur.
Ormancılık ve balıkçılık sektörleriyle beraber tarım sektörü ülke GSYİH’sinin %1’inden daha
az bir kısmını oluşturmaktadır. Bu sektörde çalışan nüfus ise ülke toplam nüfusunun %2’si
düzeyinde seyretmektedir. Bu oran, diğer pek çok gelişmiş ülke ile %5 olan AB
ortalamasından daha düşüktür.
İngiltere’deki çiftlikler, ortalama 70 hektar ile AB standartlarına göre oldukça büyük
sayılmaktadır. Verimlilik düzeyinin yüksekliğine rağmen İngiliz tarım sektörü son yıllarda
gerek fiyatların düşmesi, gerekse oldukça değerli olan döviz kurları sebebiyle ciddi bir kriz
yaşamaktadır. Bu durum tarımsal hastalıklarından dolayı ülkede ciddi bir gıda sorunu
yaşanmıştır.
Yaşanan bu hastalıklar, ülkede kullanılan tarımsal üretim tekniklerinin de sorgulanmasına yol
açmış, gıda güvenliği ve gübre kullanımı konusunda tüketicilerin endişeleri artmış ve bu
durum organik gıdaya yönelik talepte önemli bir artışa sebep olmuştur. Böylelikle organik
üretime ayrılan tarımsal alanlar ve bu alanda faaliyet gösteren üreticilerin sayısında önemli bir
artış olmuştur.
Tarımsal Üretim İstatistikleri
Buğday
Arpa
Yulaf
Şeker pancarı
Patates
Elma
Yumuşak Meyveler
Armut
KTO Dış Ticaret Servisi
Tarımsal Üretim (1 000 ton)
2006
2007
2008
14.755
13.221
17.227
5.239
5.079
6.144
728
712
784
7400
6733
7641
5.727
5.564
6.145
229,5
266,2
230,7
105,4
107,7
124,1
28,4
20,6
19,8
2009
14.076
6.668
744
8457
6.396
228,6
150,6
20,5
2010
14.878
5.252
685
6484
6.045
227,7
145,7
32,8
13
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Büyükbaş hayvanlar
Koyun ve kuzu
Domuz
Kümes hayvanları
Canlı Hayvan Stoku (1 000 adet)
10.579
10.304
10.107
34.722
33.946
33.131
4.933
4.834
4.714
173.081
167.667
166.200
10.025
31.445
4.540
152.753
10.112
31.084
4.460
163.867
Kaynak: Department for Environment, Food and Rural Affairs, Agriculture Statistics
2.1.2. Sanayi:
II. Dünya Savaşı’nı izleyen dönemde İngiltere’nin imalat sanayi ürünlerinde yaratmış olduğu
ticaret fazlası zaman içinde giderek erimiş ve 1980’lerin başında tamamen ortadan kalkmıştır.
O yıllardan günümüze kadar, ülke bu alanda yapısal hale dönüşen ve oldukça büyük ticaret
açığı vermektedir.
1980’ler ve 1990’ların başlarında ülkede yaşanan iki önemli ekonomik durgunluk dönemi de
imalat sektöründeki bu daralmayı kısmen tetikleyen faktörlerden olmuştur. Her iki kriz,
sektörde üretim kapasitesi ve istihdam bakımından ciddi azalmaya yol açmış, bu eğilim,
ekonominin düzlüğe çıktığı dönemlerde de tersine dönmemiştir.
Bu olumsuz etkilerin yanı sıra, 1997 yılından bu yana, imalat sanayi firmaları, değerli döviz
kurunun dış pazarlarda rekabet gücü bakımından yarattığı zorluklarla da mücadele etmek
durumunda kalmıştır.
Tekstil, çelik ve gemi inşası gibi bazı geleneksel sanayilerin önemini giderek yitirdiği
İngiltere’de, elektrikli, elektronik ve optik cihazlar, suni sentetik elyaflar ve kimyasal
maddeler gibi bazı sektörlerde ülke uluslararası rekabet gücünü korumaktadır. Dünyanın en
büyük iki ilaç firması olan GlaxoSmithKline ve AstraZeneca, İngiliz kökenlidir. Ayrıca
İngiltere bioteknoloji alanında dünyada ABD’den sonra ikinci önemli merkez konumundadır.
Ülkenin imalat tabanında, kalite standartları ve verimlilik üzerinde yarattığı yayılma etkisi ile
doğrudan yabancı yatırımların önemli bir etkisi bulunmaktadır. Yabancı yatırımlar, özellikle
otomotiv sektörü gibi yok olmaya yüz tutan bazı sektörlerde yeniden canlanma yaratmış,
Japon, Amerikan ve Fransız firmalar ülkede imalat tesisleri kurmuştur.
Ülkeye yönelen doğrudan yabancı yatırımlar İngiltere’yi Almanya’dan sonra Avrupa
Birliği’nin ikinci en büyük yarı-iletken üreticisi haline getirirken ayrıca bilgisayar yazılım
sanayinin de güçlenmesinin en önemli nedeni olmuştur. Ülkede faaliyet gösteren bu yabancı
yatırımcılar işletmeye yönelik ar-ge faaliyetlerine yapılan harcamaların da yaklaşık üçte birlik
kısmını gerçekleştirmektedir.
Sanayi Üretim İstatistikleri
2007 2008 2009 2010 2011
Gıda, meşrubat ve tütün
Tekstil, deri ve hazır giyim
KTO Dış Ticaret Servisi
102
99,8
100
100
98,4
90,3
102
93,3
109
94,8
2010-11
Değişim
(%)
6,6
1,6
14
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Ağaç ve kağıt ürünleri ve basım
Kömür ve işlenmiş petrol ürünleri
Kimyasallar ve kimyasal ürünler
Temel ilaçlar ve preperatları
Kauçuk ve plastik ürünler
Temel metaller ve metal ürünleri
Bilgisayar, elektronik ve optik ürünler
Elektrikli aletler
Diğer yerlerde sınıflandırılmayan
Ulaştırma ekipmanları
Diğer imalat sanayi ürünleri ve tamir
İmalat Sanayi
Toplam Üretim
104
102
101
98,9
105
104
107
102
101
101
104
103
103
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
93,1
94
86,3
106
86,3
80,5
94,1
77,8
79,4
88,9
93,7
91
90,4
92,2
92,1
82,1
99,1
86,7
84,5
88,2
85,6
95,7
111
96,1
92,7
93,7
87,4
93,1
84,1
85,2
86,1
86,6
87,6
83,7
105
121
101
91,5
95,6
-5,2
1
2,4
-14
-0,7
2,5
-0,7
-2,3
10
8,9
5,6
-1,3
2,1
*2008 Yılı 100 kabul edilmiştir. Kaynak: Ofiice of National Statistics Index of Production Aralık 2011
2.1.3. İnşaat:
1980’li yılların sonlarında çok büyüyen inşaat sektörü, 1990-92 yılları arasında yaşanan
ekonomik daralma döneminde faiz oranlarının yükselmesi, konut fiyatlarının düşmesi ve
özellikle yeni ticari binalara yönelik talebin önemli oranda azalması ile çok zarar görmüş,
1992 yılı itibarıyla tamamlanan ev sayısı II. Dünya Savaşı döneminden sonraki en düşük
düzeye gerilemiştir.
Sektör, ancak 1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren, yatırımların artması ve konutlara
yönelik talebin yükselmesi ile toparlanma göstermiştir. Bununla beraber 2002 yılında
reklamcılık ve finansal hizmetler sektöründe yaşanan krize bağlı olarak özellikle Londra’daki
ticari emlak piyasasında yeniden büyük bir kriz yaşanmıştır. Konut talebinin sürmesi ve
devletin altyapı projelerinin artması, ticari emlak talebindeki bu azalmayı kısmen telafi
etmektedir.
2.1.4. Turizm:
İngiltere, turizm gelirleri bakımından ABD, İspanya, Fransa ve İtalya’nın ardından dünyanın
beşinci büyük ülkesidir. Nüfusun 2,1 milyonluk kısmına istihdam sağlayan sektör ülke
GSYİH’sinin de %5’ini oluşturmaktadır.
1990’lı yıllar boyunca düzenli olarak büyüyen turizm sektörü, 2000’li yılların başında önce
ülkede şap hastalığının patlak vermesi, ardından da 11 Eylül saldırısı ile iki büyük kriz
yaşamış, ülkeye gelen yabancı turist sayısı 1999 yılındaki 25,7 milyon kişi düzeyinden 2001
yılında 22,8 milyon kişiye kadar gerilerken turizm gelirleri de 20,2 milyar dolardan 16,3
milyar dolara düşmüştür.
Bununla beraber, 2002 yılından bu yana, özellikle Batı Avrupa ülkelerinden gelen talebe bağlı
olarak sektör toparlanmış, ziyaretçi sayısı ve turizm gelirleri tekrar yükselmiştir. Ülkeye gelen
yabancı turistler en fazla Londra’yı tercih etmekte, turistlerin yarısından fazlası en az bir
KTO Dış Ticaret Servisi
15
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
geceyi bu şehirde geçirmektedir. Kapasite yaratmaya yönelik yatırımlar neticesinde
Londra’daki otel odası sayısı son yıllarda önemli bir artış göstermiş olsa da, yatırımların
çoğunun lüks otellere yapılmış olmasına bağlı olarak şehirde halen uygun fiyatlı konaklama
imkanları kısıtlıdır.
2.1.5. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı:
Yeni yatırımların yapılmamasına bağlı olarak, İngiltere kara taşımacılığı altyapısının kalitesi
gelişmiş ülke standartlarına göre orta düzeydedir. Bu konuya özellikle öncelik veren hükümet,
2000 yılında, 2010 yılına kadar sürecek ve 180 milyar Sterlin maliyeti olan bir program
uygulamaya koymuştur. Bununla beraber, bu miktarın 59 milyar Sterlinlik kısmı yatırımdan
ziyade bakım ve işletme giderleri gibi cari harcamaları kapsamaktadır. Kalan 121 milyar
Sterlinin 64 milyarlık kısmının hükümet tarafından finanse edilmesi planlanmaktadır.
Toplu taşımanın yetersizliği İngiltere’de özel araç kullanımını artırıcı bir etki yaratmıştır.
1950’li yıllardan bu yana özel araç kullanımı giderek artarken demiryolu kullanımı sabit
kalmış, buna karşılık otobüs kullanımı önemli ölçüde, azalma göstermiştir.
2007 yılı itibarıyla bir yolcunun ülke içi seyahatinin %85’lik kısmı özel otomobiller ve
taksiler ile gerçekleşmektedir. Özellikle büyük şehirlerde bu durumun yarattığı trafik
sıkışıklığı ile mücadele etmek amacıyla karayolları ücretlendirilmiştir. 2003 yılı Şubat ayında
Londra’da uygulamaya konulan trafik ücreti, karayolu trafiğinin %20 oranında azalmasını
sağlamış olup uygulamanın diğer büyük kentlere de yayılması beklenmektedir.
Diğer taraftan, İngiltere’nin yaygın demiryolu ağı yatırım eksikliğine bağlı olarak bakımsız
kalmıştır. Özellikle Londra ve çevresindeki hatlar pahalı olmanın yanı sıra ciddi bir trafik
sorunu ile karşı karşıyadır. 1996 yılında demiryollarının özelleştirilmesi de bu soruna çözüm
getirmemiştir. Buna karşılık demiryolu kullananların sayısında artış görülmektedir.
Diğer taraftan, hükümetin demiryolu ile yük taşımacılığının geliştirilmesine ilişkin çabaları
olumlu sonuç vermiş, 1990’lı yılların ortalarında 13 milyar ton/kilometre olan demiryolu
taşımacılığı 2005 yılında 22,2 milyar tona kadar yükselmiştir. 1996 yılında gerçekleştirilen
özelleştirmenin ardından ülkede halen 20 adet ulusal çapta hizmet veren şirket bulunmaktadır.
Ülkenin coğrafi anlamda nispeten küçük olmasına bağlı olarak havayolları önemli bir iç
ulaşım aracı durumunda değildir. Bununla beraber İngiltere’deki pek çok havaalanı
uluslararası ulaşım merkezi konumundadır. En büyük havaalanı Londra’daki Heathrow, aynı
zamanda uluslararası yolcu taşımacılığında dünyada birinci sırada yer almaktadır.
Heathrow’un bu konumunun yarattığı avantaja da bağlı olarak 1987 yılında özelleştirilen
İngiliz Havayolları (British Airways), halen dünyanın en büyük havayolu şirketlerinden biri
haline gelmiştir.
KTO Dış Ticaret Servisi
16
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Geçmişte dünyanın en büyük deniz taşımacılığı filosuna sahip olan İngiltere, bu alanda
rekabet gücünün gelişmekte olan ülkelere geçmesi ile günümüzde dünya gemi filosunun
sadece %2’lik kısmını elinde bulundurmaktadır. Bununla beraber, Londra h sigorta, tahkim,
bilgi ve sınıflandırma gibi denizcilik yan hizmetleri bakımından önemli bir merkez olma
konumunu sürdürmektedir.
Telekomünikasyon
İngiltere, AB üyesi ülkeler içinde telefon hizmetlerini özelleştiren ilk ülkelerden biridir.
Kamuya ait bir tekel olarak faaliyet gösteren ulusal telefon şirketi British Telecom (BT), 1984
ve 1991 yıllarında iki aşamalı olarak özelleştirilmiştir. Halen yaklaşık 100 adet lisanslı özel
sektör firmasının faaliyet gösterdiği sektörde, özelleştirme ile rekabetin artmasına bağlı olarak
fiyatlarda indirime gidilirken hizmet kalitesi oldukça gelişmiştir.
İngiltere, Avrupa’nın en güçlü mobil telefon sektörlerinden birine sahiptir. Dünyanın en
büyük mobil telefon şirketi olan Vodafone bir İngiliz firmasıdır.
Ülke dünyada kişi başına internet kullanımının en fazla olduğu ülkelerden biridir. İngiltere
online alışveriş pazarı büyüklüğü açısından dünyada ilk sıralarda yer almaktadır.
2.1.6.
Finansal Hizmetler:
New York ve Tokyo ile beraber Londra, dünyanın üç büyük finansal merkezinden biridir.
Sınır ötesi krediler, uluslararası bono ihracı ve ticareti, döviz ve hisse senedi ticareti ve fon
yönetimi de dahil olmak üzere ülke pek çok uluslararası mali piyasalara liderlik yapmaktadır.
Diğer önemli uluslararası finans merkezlerinden daha fazla sayıda yabancı banka ve yatırım
şirketine ev sahipliği yapan Londra’da ayrıca dünyanın en büyük sigortacılık, spot altın ve
denizcilik piyasaları da bulunmaktadır. Sahip olduğu kurumlar, insan kaynakları ve
profesyonel hizmetleri ile Batı Avrupa’nın finansal merkezi olan İngiltere’nin, Avrupa Para
Birliği’nin dışında kalma kararı, bu konumu sarsmamıştır. Diğer taraftan, Londra Borsası
(LSE) New-York ve Tokyo’nun ardından üçüncü en büyük menkul kıymet borsasıdır.
İngiltere bankacılık sektöründe mevduat toplama ve kredi verme faaliyetleri büyük ölçüde on
büyük banka grubu tarafından yürütülmektedir. Bunlar, Abbey, Alliance & Leicester,
Barclays, Bradford&Bingley, HSBC Holdings, HBOS, Lloyds TSB, Northern Rock, RBS
Group ve Standard Chartered şirketleridir.
İngiltere sigortacılık sektörü de ABD ve Japonya’nın ardından dünyada üçüncü, Avrupa’da
ise birinci sıradadır. Sektörün en önemli kurumu, havacılık, nakliye, petrol ve doğal gaz gibi
riski büyük olan sektörlere hizmet sunan ve dünyada bir eşi bulunmayan Londra Piyasası’dır.
Londra Piyasası’ndaki firmaların dörtte üçü yabancı şirketlere aittir.
2.1.7.
Perakende Sektörü:
İngiltere Perakende Birliği’ne göre sektörde 2008 yılı itibariyle 192,600 şirket 294,000
mağaza ile faaliyet göstermektedir. Perakende firmaları İngiltere’deki toplam şirket
sayısının%9’ unu oluşturmaktadır. 2008 yılında İngiltere’deki perakende satışlarının toplamı
KTO Dış Ticaret Servisi
17
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
272 milyar £ düzeyinde gerçekleşmiştir. Sektör ekonominin toplam katma değerinin % 7’sini,
çalışan 2,8 milyon kişi ile de toplam istihdamın % 11’ini oluşturmaktadır.
İngiltere başta gıda ve ev eşyalarının süpermarketlere tedarik edilmesi olmak üzere etkin bir
perakende ve toptancı sistemine sahiptir. Kar marjları süpermarketler arasındaki rekabetin son
yıllarda hızla artmasına rağmen yüksektir. Başlıca süpermarket şirketleri sundukları
hizmetleri genişleterek online satışlara da başlamıştır. Bu durum İngiltere’yi e-ticaret
açısından dünyanın en gelişmiş ülkeleri arasına sokmuştur. Değer bazında perakende
satışların yarısından fazlası çoğunlukla gıda dışı ürünler satan mağazalar tarafından
gerçekleştirilmektedir. Diğer taraftan elektronik eşyalar, giyim vb. gıda dışı ürünlerin de
süpermarketler tarafından satılmaya başlanması sonucu bu oranın daha da yüksek olduğu
düşünülmektedir.
İngiltere’nin son yıllardaki en başarılı perakende firmalarından biri bir süpermarket zinciri
olan Tesco’dur. Tesco dünyanın en büyük 3. perakende firmasıdır. Şirketin yerel gıda
pazarındaki payı % 30 iken, gıda dışı ürünlerdeki payı % 5’tir. İngiltere’nin ikinci büyük
perakende firması ise Asda’dır. Asda,
1999 yılında Wal-Mart tarafından satın alınmıştır. Asda da Tesco gibi cirosunun büyük
kısmını gıda ürünlerinden elde etmektedir fakat gıda dışı ürünlerin satışlarındaki payı da
artmıştır. Ülkedeki gıda satışlarının % 75’i Tesco, Asda, Sainsbury ve Morrisons tarafından
gerçekleştirilmektedir. Gıda dışı ürünlerin satışındaki en yüksek pay ise giyim eşyalarındadır.
Gıda dışı ürünlerde ise 2011 yılı itibariyle pazarda en yüksek paya sahip olan firmalar ise
Alliance Boots, Marks & Spencer, B&Q Plc ve Dixons Group’tur.
KTO Dış Ticaret Servisi
18
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
3.1. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
3.1.1. Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü:
İngiltere 2014 Dünya Yatırım Raporu’na göre 2013 yılı itibariyle ülkedeki yabancı yatırımlar
stoğu açısından dünyada ikinci, Avrupa’da ise ikinci sırada yer almaktadır. İngiltere yabancı
yatırımcılar açısından en liberal ortamlardan birine sahiptir. Sermaye kontrolleri 1979
yılında, diğer AB ülkelerinden en az 10 yıl önce, ortadan kaldırılmıştır. Hükümetler
80’lerden beri yabancı yatırımları ülkeye çekmeye çalışmaktadır. Sermaye piyasalarının
yapısı yabancı yatırımcıların yerel firmaları devralmalarına uygun şekilde oluşturulmuştur.
Hükümetlerde bu tip devralmalarda herhangi bir kısıtlamada bulunmamaktadır. İngiltere’nin
yabancı sermayeye politik yaklaşımını “ekonomik faaliyetin milliyetinden çok yeri
önemlidir” şeklinde özetleyebiliriz.
2013 yılı için doğrudan yabancı yatırım miktarı UNCTAD’a göre 37,1 milyar dolardır.
Ülkedeki yabancı yatırım stoğu ise 1,606 milyar dolardır (975 milyar £). İngiltere hükümeti
2020 yılı itibariyle ülkedeki yabancı yatırım stoğunu 1,5 trilyon £’a çıkarmayı
amaçlamaktadır.
Doğrudan Yabancı Yatırım İstatistikleri
2005
2006
Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) (milyar $)
Ülkeye giren DYY
177,4
154,1
Ülkeye giren DYY ( %
7,8
6,3
GSYİH)
Ülkeye giren DYY
(Gayrisafi sabit sermaye
yatırımlarındaki payı, %)
Ülkeden çıkan DYY
KTO Dış Ticaret Servisi
2007
2008
2009a
2010b
2011b
197,8
7,1
97,5
3,6
39,2
1,8
52,1
2,4
78,2
3,4
46,5
36,8
39,7
21,7
11,9
16,5
24,1
-80,8
-85,6
-275,5
-139,3
-121,5
-118,9
-129,2
19
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Net DYY
DYY stoğu
Kişi başına DYY stoğu ($)
DYY stoğu (% GSYİH)
Ülkeye giren DYY
açısından dünyadaki payı
(%)
DYY stoğu açısından
96,6
851
68,5
1.135,20
-77,7
1,262.5
-41,8
986,4
-82,3
1.025,70
-66,8
1.077,70
-51,1
1.155,90
14.127
37,3
18,7
18.736
46,5
12,4
20.705
45,1
10,5
16.070
36,8
6,6
16.598
46,4
4,6
17.321
48,6
4,9
18.451
50,2
6,4
8,9
9,7
8,7
6,7
6,6
6,5
6,5
dünyadaki payı (%)
a EIU tahmini b EIU projeksiyonu Kaynak: EIU
3.1.2. Ülkeler İtibari İle Doğrudan Yabancı Yatırımlar
ABD kökenli firmalar İngiltere’deki en büyük yatırımcılar konumundadırlar. AB ülkelerinin
de bu ülkedeki yatırımları giderek artmaktadır. Diğer taraftan İngiltere’de Asya kökenli
firmalar için sıfırdan yatırımlar açısından önemli bir merkez haline gelmiştir. 2010/11 mali
yılı için İngiltere’deki yabancı yatırımların yaklaşık % 27'si ABD firmaları tarafından
gerçekleştirilmiştir
Ülkelere Göre Yabancı Yatırımlar (Proje Bazında–2010/11 Mali Yılı*)
Ülke
ABD
Japonya
Hindistan
Almanya
Fransa
Kanada
Çin
İspanya
Avustralya
İtalya
İrlanda
İsviçre
Diğer
Toplam
Proje Sayısı
388
105
97
71
69
68
59
56
53
53
46
45
324
1.434
Kaynak: UK Trade and Investment
3.1.3. Sektörler İtibarı İle Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Ülkeye giren DYY’deki en yüksek pay bankacılık, elektronik ve otomotiv sektörlerine aittir.
Diğer taraftan sektörel yapı giderek değişmektedir. İlaç, bioteknoloji, bilgi teknolojileri ve
yazılım sektörleri de yabancı yatırımcıların ilgisini çekmeye başlamıştır.
Sektörlere Göre Yabancı Yatırımlar
Sektör
Yazılım
KTO Dış Ticaret Servisi
Yatırım Proje Sayısı
229
20
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
İleri Mühendislik
Yaşam Bilimleri
Çevre teknolojisi
Bilgi ve Telekomünikasyon Teknolojileri
Finans
Ticari Hizmetler
Tasarım Odaklı sektörler
Diğer*
Toplam
177
139
111
101
99
96
69
413
1.434
Kaynak: UK Trade and Investment * Diğer gıda ve içecek, enerji ve kimyasalları içermektedir.
2010/11 mali yılında İngiltere’de doğrudan yabancı sermaye yatırımları aracılığıyla 94.598
yeni iş olanağı yaratılmıştır. Bu dönemde gerçekleşen DYY’ların sektörel dağılımı ise şu
şekildedir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DIŞ TİCARET
4.1. DIŞ TİCARET
4.1.1. Genel Durum:
Dünyada yedinci AB’nde üçüncü büyük ekonomiye sahip İngiltere dünya mal ve hizmet
ticaretinde de üst sıralarda yer almaktadır. İngiltere, 2012 yılında dünya hizmet ticareti
büyüklük sıralamasında ise
160,9 milyar dolarlık hizmet ithalatı ile dördüncü, 226,9 milyar dolarlık hizmet ihracatı ile
üçüncü sırada yer almıştır. Buna göre, dünya hizmet ithalatının % 4,6’sı, dünya hizmet
ihracatının %6,1’i İngiltere tarafından yapılmıştır. 2013 yılında ise İngiltere’nin mal ithalatı %
4 azalarak 654,8 milyar dolara gerilerken, mal ihracatı %15 artarak 541 milyar dolara
ulaşmıştır.
1980–1982 yıllarında artan petrol fiyatlarının ihracat gelirlerinde yol açtığı büyük artış gibi
bazı istisnai haller dışında İngiltere’nin mal ticareti sürekli açık vermektedir. Ülke halen gıda,
petrol ve petrol ürünleri, motorlu taşıtlar, petrol dışı hammaddeler, giyim, ayakkabı, elektrikli
makineler, elektriksiz makineler, mobilya ve aydınlatma ürünleri ile motorlu taşıtlar gibi
ürünlerde net ithalatçı konumundadır.
Diğer taraftan 2013 yılı itibariyle eczacılık ürünleri, optik ve tıbbi cihazlar, kimyasal
maddeler, başta viski olmak üzere içecekler, havacılık ve uzay taşıtları aksam ve parçaları,
demir çelik, bakır, ham deri, teknik teksil sektörlerinde İngiltere net ihracatçı bir ülkedir.
Ülkenin kronik dış ticaret açığı sorunu son yıllarda iyice kötüleşmiş, 1997 yılında 11,9 milyar
Sterlin (19,5 milyar dolar) düzeyinde gerçekleşen dış ticaret açığı 2013 yılı itibarıyla 113,8
milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
KTO Dış Ticaret Servisi
21
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
2013 yılında ülkenin ihracatında elektriksiz makineler, mineral yakıtlar, otomobil, elektrikli
makineler, ilaç, değerli taşlar, optik ve tıbbi cihazlar önemli yer tutmaktadır.
İngiltere’nin ithalatında en büyük değer oluşturan maddeler mineral yakıtlar, elektriksiz
makineler, otomotiv ana ve yan sanayi ve eczacılık ürünleridir.
4.1.2. Ülkenin Dış Ticareti:
5.
Dış Ticaret Göstergeleri (Milyar Dolar)
İhracat
İthalat
Dış Ticaret Hacmi
Dış Ticaret Dengesi
2010
422
627
1.049
-205
2011
517
717
1.234
-200
2012
481
689
1.170
-208
2013
548
657
1.205
-109
2014
506
682
1.188
-176
Kaynak: Trade Map
4.1.3. İhracatında Başlıca Ürünler:
İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
Gtip
84
27
87
71
30
85
90
88
39
29
22
72
38
73
33
97
99
62
Ürün Adı
Makine, nükleer reaktörler, kazanlar, vb
Mineral yakıtlar, yağlar, damıtma ürünleri, vb
Demiryolu, tramvay dışındaki Araçlar
İnciler, kıymetli taşlar, madenler, sikkeler, vb
Eczacılık ürünleri
Elektrik, elektronik cihazlar
Optik, fotoğraf, teknik, tıbbi, vb aparat
Uçaklar, uzay, ve bunların parçaları
Plastik ve bakırdan eşya
Organik kimyasallar
Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke
Demir ve Çelik
Çeşitli kimyasal ürünler
Demir veya çelikten eşya
Uçucu yağlar, parfümler, kozmetik, toileteries
Sanat, koleksiyoncular parçaları ve antika
eserleri
Mal başka belirtilmemiş
Giyim eşyası, aksesuar, örme veya tığ işi
KTO Dış Ticaret Servisi
2012
66.520.131
66.486.254
47.533.882
37.465.019
33.101.563
30.753.213
17.312.614
16.736.449
11.802.259
17.382.642
10.907.910
9.771.624
7.274.250
6.417.569
5.543.976
7.475.596
2013
70.532.997
62.969.031
51.161.686
99.889.282
32.094.368
30.928.795
18.514.048
17.851.774
12.088.983
12.765.620
10.985.422
10.133.064
7.420.988
6.529.019
6.129.798
6.901.778
2014
71.050.090
56.756.977
53.800.541
52.057.356
33.359.524
32.626.795
19.492.086
17.126.837
13.078.286
12.120.748
10.913.276
10.330.593
8.099.763
7.102.243
6.356.523
5.964.468
5.273.537
3.698.593
4.753.913
4.194.220
5.388.067
4.580.261
22
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
olmayan
49
32
Basılı kitaplar, gazeteler, resimler vb
Bronzlaşma, boyama ekstreleri, tanen, derivs,
pigmentler
Kağıt hamuru, kağıt ve tahta Kağıt ve karton,
makaleler
Mobilya, aydınlatma, işaretler, prefabrik yapılar
Giyim, aksesuar, örme veya tığ işi Makaleler
Kauçuk ve kauçuktan eşya
48
94
61
40
4.229.027
3.449.207
4.193.938
3.607.929
4.356.846
3.800.498
3.486.789
3.603.217
3.726.628
2.976.736
2.675.838
3.721.150
3.150.711
3.287.939
3.634.738
3.630.800
3.541.157
3.519.013
Kaynak: Trade Map
4.1.4. İthalatında Başlıca Ürünler:
İthal Ettiği Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
Gtip
84
27
87
85
71
30
39
90
88
29
61
62
94
73
48
22
99
72
44
Ürün Adı
Makine, nükleer reaktörler, kazanlar,
vb
Mineral yakıtlar, yağlar, damıtma
ürünleri, vb
Demiryolu, tramvay dışındaki Araçlar
Elektrik, elektronik cihazlar
İnciler, kıymetli taşlar, madenler,
sikkeler, vb
Eczacılık ürünleri
Plastik ve bakırdan eşya
Optik, fotoğraf, teknik, tıbbi, vb aparat
Uçaklar, uzay, ve bunların parçaları
Organik kimyasallar
Giyim, aksesuar, örme veya tığ işi
Makaleler
Giyim eşyası, aksesuar, örme veya tığ
işi olmayan
Mobilya, aydınlatma, işaretler,
prefabrik yapılar
Demir veya çelikten eşya
Kağıt hamuru, kağıt ve tahta Kağıt ve
karton, makaleler
Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke
Mal başka belirtilmemiş
Demir ve Çelik
Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü
KTO Dış Ticaret Servisi
2012
2013
2014
75.679.533 79.358.873 90.055.322
95.395.963 88.193.719 76.937.859
59.815.133 66.206.217 75.232.274
55.966.317 58.777.172 60.858.256
83.829.304 36.832.533 35.383.527
26.877.231
17.393.343
16.438.239
13.096.964
16.695.921
27.728.498
18.852.526
17.739.926
15.227.593
13.011.395
31.632.084
20.049.314
18.900.728
16.617.854
12.050.032
11.958.431 12.830.510 11.884.868
11.796.526 12.192.893 11.725.868
9.209.306
9.873.893
11.159.235
8.544.554
9.123.798
9.925.443
8.618.816
8.737.462
9.213.158
8.428.236
7.639.649
7.530.362
4.888.318
8.970.946
6.539.879
6.338.467
5.765.455
9.082.469
8.734.729
7.730.589
6.983.078
23
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
33
2
95
64
8
Uçucu yağlar, parfümler, kozmetik,
toileteries
Etler ve yenilen sakatat
Oyuncaklar, oyun ve spor levazımatı
Ayakkabı, tozluklar ve benzeri,
bunların parçaları
5.682.693
6.164.369
6.526.367
5.723.307
5.432.285
6.095.732
5.611.611
6.484.334
6.461.737
6.080.710
6.427.591
6.263.134
Yenilebilir meyve, fındık, narenciye
kabuğu, kavun
5.365.610
5.787.561
6.174.108
4.1.5. Başlıca Ülkeler İtibari İle İhracatı:
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (Bin Dolar)
İthalatçılar
2012
2013
2014
Dünya
481.225.754
548.041.853
506.066.048
Amerika Birleşik Devletleri
64.195.617
62.795.007
59.693.432
Almanya
52.046.679
48.040.601
49.396.826
Hollanda
37.848.605
37.343.498
37.352.151
İsviçre
16.207.201
71.112.261
33.575.810
Fransa
34.477.025
35.028.468
30.036.135
İrlanda
25.520.953
28.376.124
29.949.129
Çin
15.688.191
18.119.205
25.908.367
Belçika
21.702.278
21.282.489
20.926.662
İtalya
12.390.982
13.159.617
14.265.118
İspanya
12.924.131
13.258.360
14.087.323
Hong Kong, Çin
9.129.304
14.137.564
11.608.040
Birleşik Arap Emirlikleri
8.247.371
15.565.374
10.238.471
İsveç
8.715.212
8.721.302
8.810.526
Japonya
7.265.956
7.039.625
6.954.499
Kore Cumhuriyeti
7.249.722
7.539.887
6.637.342
Kanada
7.692.771
7.080.068
6.262.594
Suudi Arabistan
5.165.375
6.600.495
6.219.365
Polonya
5.119.920
5.683.919
6.154.407
Hindistan
7.239.687
8.005.564
6.076.223
Singapur
6.905.516
6.665.452
5.973.210
Türkiye
5.571.480
6.793.630
5.957.355
Avustralya
7.017.649
6.337.133
5.756.548
Norveç
5.769.582
5.548.661
5.708.493
Kaynak: Trade Map
4.1.6. Başlıca Ülkeler İtibari İle İthalatı
KTO Dış Ticaret Servisi
24
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (Bin Dolar)
Ülkeler Almanya Çin Amerika Birleşik Devletleri Hollanda Fransa Belçika İtalya Norveç İspanya İrlanda Kanada İsveç Polonya 2012 83.087.742 56.267.400 61.329.451 47.729.718 37.745.972 28.328.933 22.355.945 33.171.589 17.444.694 19.481.266 18.840.455 14.003.902 11.443.105 2013 88.849.201 57.587.865 54.494.354 53.787.175 40.823.512 31.530.316 24.723.371 25.860.551 19.698.864 18.545.359 14.897.425 11.633.253 12.283.653 2014 97.123.689 60.542.764 53.382.346 51.017.014 39.627.113 33.832.525 27.059.696 23.922.466 21.145.299 19.216.443 14.364.807 12.549.616 12.517.816 İsviçre Japonya Türkiye Hindistan Rusya Federasyonu Çek Cumhuriyeti Güney Afrika Danimarka Kore Cumhuriyeti Cezayir 27.560.770 13.828.517 9.255.099 9.275.819 15.071.607 6.881.719 9.938.861 8.967.390 4.800.024 3.239.148 10.399.991 10.966.684 9.112.738 9.669.237 10.626.304 7.178.352 4.731.564 8.309.404 4.708.802 5.344.071 11.749.006 10.191.112 10.046.881 9.891.095 9.678.445 7.710.979 7.474.221 7.083.633 5.995.008 5.483.905 5.
Kaynak: Trade Map
BEŞİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE TİCARET
5.1. TÜRKİYE İLE TİCARET
5.1.1. Genel Durum:
Geleneksel olarak ülkemizin çok önemli bir ticaret ortağı ve dünyanın altıncı büyük
ekonomisi olan İngiltere, Türkiyenin dış ticaretinde fazla verdiği ve ihracatını sürekli artırdığı
gelişmiş ülkelerden biri olma özelliğini korumaktadır.
Türkiye 2001 yılından beri İngiltere’ye dış ticaretinde fazla vermektedir. 2003 yılında 3,67
milyar dolar olan ihracatımız 2013 yılında 8,77 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.
2014 yılı itibarıyla Türkiye ile İngiltere arasındaki ticaret hacmi 15 milyar dolar değerine
yükselirken, bu ülke ile yapılan ticarette verilen fazla 3,9 milyar dolar olmuştur.
KTO Dış Ticaret Servisi
25
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
2014 yılında Türkiye’nin İngiltere’ye yaptığı ihracat genel madde grupları itibariyle
incelendiğinde, önceki yıllara göre ihracata konu madde gruplarında önemli bir değişiklik
olmadığı görülmektedir.
İngiltere’ye ihracatta, genel olarak tekstil ve hazır giyim ürünleri, elektrikli ve elektriksiz
makineler, motorlu araçlar ve parçaları, demir çelik ürünleri ihracattaki önemli madde
gruplarını oluşturmaktadır
İthalatımız genel madde grupları itibariyle incelendiğinde ise en yüksek paya elektrikli ve
elektriksiz makinelerin sahip olduğu görülmektedir. İthalatımızdaki diğer önemli ürünler ise
şu şekildedir; otomotiv ve yan sanayi ürünleri, eczacılık ürünleri, demir çelik ile plastik ve
plastikten mamul eşyadır.
5.1.2. Türkiye – İngiltere Dış Ticaret Değerleri (Dolar)
Yıl
İhracat Dolar
İthalat Dolar
Hacim
Denge
2010
7.235.861.129
4.680.611.329
11.916.472.458
2.555.249.800
2011
8.151.430.057
5.840.379.780
13.991.809.837
2.311.050.277
2012
8.693.598.733
5.629.454.631
14.323.053.364
3.064.144.102
2013
8.785.124.346
6.281.414.499
15.066.538.845
2.503.709.847
2014
9.905.100.683
5.932.221.474
15.837.322.157
3.972.879.209
5.1.3. Türkiye’nin Fasıllar Bazında İngiltere’ye İhracatı:
Türkiye'nin İngiltere'ye İhracatında Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
GTİP
ÜRÜN ADI
2012
2013
2014
8704
Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
565,9
1.023,10
1.157,90
8703
Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak
üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (yarış
145,5
377,6
668
8544
İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik
iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fibe
457,3
473
528
6109
Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç
giyim eşyası (örme)
419,6
387,2
501,6
8528
Monitörler ve projektörler, televizyon alıcı cihazları
527,2
363,4
422,7
6204
Kadınlar ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket,
blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.(yüzm
344,2
321,3
377,6
KTO Dış Ticaret Servisi
26
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
6115
Külotlu çoraplar,taytlar, kısa ve uzun konçlu çoraplar,
soketler (varis çorapları dahil) ve patik ço
272,7
280,3
318,9
8708
Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar
292,8
354,5
311,8
6104
Kadın ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket,
blazer, etek, pantolon, tulum ve şort (örme)(yüz
219,6
258,5
289
8418
Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve
dondurucu cihazlar ve ısı pompaları
292,9
286,5
287,4
6110
Kazak, süveter, hırka, yelek vb. Eşya (örme)
295,3
277
274,2
223
170,7
157,3
154,9
107,7
156,3
2710
7306
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen
yağlar
Demir veya çelikten diğer ince ve kalın borular ve içi
boş profiller
8516
Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar, ortam
ısıtıcıları, saç ve el kurutucuları, ütüler
123,2
130,7
155,2
8450
Ev veya çamaşırhane tipi yıkama makinaları (yıkama
ve kurutma tertibatı bir arada olanlar dahil)
143,6
155,1
152,8
7322
Demir veya çelikten elektriksiz merkezi ısıtmaya
mahsus radyatör, motorlu hava püskürtücüler, bunlar
124,7
125,2
141
806
Üzümler (taze/kurutulmuş)
153,4
143,2
131
6203
Erkekler ve erkek çocuk için takım elbise, takım,
ceket, blazer, pantolon, tulum ve şort (yüzme kıy
108,8
118,4
125,9
3920
Plastikten diğer levha, plaka, şerit, film, folye
(gözeneksiz)
78,7
89,9
95
Kaynak: Trade Map
5.1.4. Türkiye’nin Fasıllar Bazında İngiltere’den İthalatı:
Türkiye'nin İngiltere'den İthalatında Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
GTİP
7204
8408
8703
7207
3004
2926
8708
8407
8429
2711
ÜRÜN ADI
Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve
hurdaları veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş kü
Sıkıştırmayla ateşlemeli içten yanmalı pistonlu
motorlar (dizel ve yarı dizel)
Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak
üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (yarış
Demir veya alaşımsız çelikten yarı mamuller
Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere
hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
Nitril gruplu bileşikler
Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar
Kıvılcım ile ateşlemeli içten yanmalı doğrusal veya
döner pistonlu motorlar (patlamalı motor)
Buldozerler, greyderler, toprak tesviye makinaları,
skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler,
Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
KTO Dış Ticaret Servisi
2012
2013
2014
1.012,30
966,8
796,9
607,2
721,5
684,4
467,5
727
549,7
141,5
416
521,2
238,7
196,8
270,6
144,7
216,2
155,9
202,9
185,4
148,4
61,9
123,7
142,2
131,1
154,4
107,1
0
0,1
83,5
27
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
2208
8411
3920
7216
8414
3904
5402
8502
8421
3206
7213
9018
Etil alkol (alkol derecesi < %80, tağyir edilmemiş)
ve damıtılarak elde edilmiş likör ve diğer alkol
Turbojetler, turbopropellerler ve diğer gaz türbinleri
Plastikten diğer levha, plaka, şerit, film, folye
(gözeneksiz)
Demir veya alaşımsız çelikten profiller
Hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz
kompresörleri, fanlar, aspiratörü olan
havalandırmaya
Vinil klorür veya diğer halojenlenmiş olefinlerin
polimerleri (ilk şekillerde)
Sentetik filament iplikleri (dikiş ipliği hariç)
(perakende olarak satılacak hale getirilmemiş)
Elektrik enerjisi üretim (elektrojen) grupları ve
rotatif elektrik konvertörleri
Santrifüjler; sıvıların veya gazların fiıtre edilmesine
veya arıtılmasına mahsus makina ve cihazlar
Diğer boyayıcı maddeler , lüminofor olarak
kullanılan inorganik ürünler
Demir veya alaşımsız çelikten filmaşin (sıcak
haddelenmiş, kangal halinde)
Tıpta, cerrahide, dişçilikte ve veterinerlikte
kullanılan alet ve cihazlar
41,2
55
71,5
30,4
22,5
51
39,6
48,3
48,7
1,1
12,9
47,3
39,7
50,5
46,6
72,2
58,8
44,5
34
34,7
43,8
45,9
54,8
41,9
47
62,3
40,8
31
34,1
38,2
51,1
35,6
35,5
27,7
30,9
33,5
Kaynak: Trade Map
5.1.5. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller:
Türkiye İngiltere arasında imzalanmış anlaşmalar aşağıda gösterilmektedir.
-
-
-
-
Ticaret ve Seyrisefain Anlaşması (1 Mart 1930)
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (19 Şubat 1986)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (15 Mart 1991)
Sağlık Alanındaki İlişkilere Dair Deklarasyon (15 Mayıs 1991)
Gümrük İdareleri Arasında Karşılıklı İdari Yardıma İlişkin Mutakabat Muhtırası (27
Haziran 1997)
İkili İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı (15 Mayıs 1999)
İki Ülke arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi (20 Aralık 1999)
Avrupa Birliği ile yapılan Gümrük Birliği’ne esas 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı,
Ankara Anlaşması, Katma Protokol, Tarım Ürünleri Ticaretinde Tercihli Ticaret
Düzenlemesi
İngiltere eski Başbakanı Tony Blair’in 17/05/2004 tarihinde Türkiye’ye
gerçekleştirdiği resmi ziyaret sırasında imzalanan, iki ülke arasındaki ilişkilerin genel
çerçevesinin ve sözkonusu ilişkilerde izlenecek yolun belirlenmesine yönelik “Eylem
Planı”.
Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın 23-24 Ekim 2007 tarihlerinde yaptığı
İngiltere ziyaretinde İngiltere Başbakanı Gordon Brown ile iki ülke arasındaki sosyal
ve ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesi için imzalanan “Stratejik Ortaklık Anlaşması”
Türkiye ile İngiltere arasındaki dış ticaretin geliştirilmesine yönelik olarak UK Trade
& Investment ile yılda en az bir kere toplanması hedeflenen, Joint Economic and
Trade Committee (JETCO) anlaşması 23 Haziran 2009’da Türkiye’de imzalanmıştır.
KTO Dış Ticaret Servisi
28
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
5.1.6. Türkiye İngiltere Yatırım İlişkileri
Temmuz 2012 itibariyle Türkiye’de faaliyet gösteren İngiliz sermayeli firma sayısı 2.375’e
ulaşmıştır. İngiltere’nin ülkemizdeki doğrudan yabancı yatırım miktarı 2007-2012 (Temmuz)
dönemi için 5,5 milyar dolardır. Aynı dönem için Türk firmalarının İngiltere’de
gerçekleştirdiği doğrudan yatırım miktarı ise 214 milyon dolardır.
İngiltere’den ülkemize yönelik yabancı sermayenin izlediği trend çeşitli dalgalanmalar
göstermektedir. Türkiye’deki İngiliz sermayesi altyapı, enerji, gıda ve turizm alanlarına
yönelmektedir. Ayrıca, Türkiye üzerinden Rusya, Kafkasya ve Orta Asya Cumhuriyetlerine
açılma ihtimali de, İngiliz yatırımcılar tarafından Türkiye’nin tercih edilmesinde önemli bir
faktör olmuştur. Türkiye’de yatırım yapan önemli firmalar arasında Vodafone, HSBC,
TESCO ve Marks & Spencer bulunmaktadır.
Türk işadamlarının sermaye birikiminin genel olarak İngiltere’nin Kuzey bölgesinde
yoğunlaşmıştır. Diğer taraftan önde gelen Türk firmalarının İngiltere’de dağıtım ve satış
odaklı temsilcilikleri ve Türk banka şubeleri bulunmaktadır. Beko, YünSA, Vitra, Vestel,
BMC, Desa Deri, Koleksiyon Mobilya, Söktaş, Goldaş, Sezginler Mücevharat (So Chic),
Yakupoğlu, AKG Yalıtım (Çimstone), Armondi Tekstil, Ramsey, İş Bankası ve Ziraat
Bankası bunların önde gelenleridir. Çok sayıda Türk firması İngiltere’de ofis, mağaza veya
şube açmaya devam etmektedir. Ayrıca her yıl çok sayıda Türk firması İngiltere’de
düzenlenen fuarlara katılım sağlamaktadır.
5.1.7. İngiltere’de Düzenlenen Önemli Fuarlar
Milli Katılımda Devlet Desteği Olan Fuarlar
PURE LONDON (Londra - Şubat/Her Yıl) Tekstil
THE LONDON TEXTILE (Londra - Ocak/Her Yıl) Tekstil
Bireysel Katılımda Devlet Desteği Olan Fuarlar
PACKAGING INNOVATIONS (Birmingham - Şubat/Her Yıl) Paketleme Malzemeleri
EURO BUS EXPO (Birmingham - Kasım/Her Yıl) Otobüs
FOOD AND DRİNK EXPO (Birmingham - Mart/Her Yıl) Gıda ve içecek
INTERIORS UK (Birmingham - Eylül/Her Yıl) Yer Döşemeleri, İç dekorasyon ve Ev Tekstili
INTERPLAS (Birmingham - Eylül/Her Yıl) Plastik
KBB Birmingham ( Birmingham - Mart/Her Yıl) Mutfak, Banyo Ekipmanları
MACH (Birmingham - Nisan/Her Yıl) Makine
MEDIPLAS (Birmingham - Eylül/Her Yıl) Plastik
KTO Dış Ticaret Servisi
29
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
MODA UK (Birmingham - Şubat/Her Yıl) Hazır giyim, Ayakkabı, Aksesuar
ROYAL HİGHLAND SHOW (Edinburgh - Haziran/Her Yıl) Tarım, Tarım Araç ve Gereçleri
SURFEX (Birmingham - Mayıs/Her Yıl) İnşaat malzemeleri - kimyasalları, boya,
THE COMMERCIAL VEHİCLE OPERATOR SHOW (Birmingham - Nisan/Her Yıl)
Otomobil ve Ticari Araçlar Web Sitesi : http://www.cvshow.com
THE INTERİORS EVENT (Birmingham - Ocak/Her Yıl) Döşeme, Mobilya, Dekorasyon
THE JEWELLERY SHOW (Londra - Şubat/Her Yıl) Mücevherat, Takı, Hediyelik Eşya
ALTINCI BÖLÜM
KONYA İLE TİCARET
6.1. KONYA İLE TİCARETİ
6.1.1. Konya’nın 2014 Yılında İngiltere’ye Yapmış Olduğu İhracat Kalemleri:
Ürün Adı
Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları,
bunların aksam, parça, aksesuarı
Dolar
18.054.294
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların
aksam ve parçaları
İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların
organik-anorganik bileşikleri
5.292.237
Plastikler ve mamulleri
Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke
Demir veya çelikten eşya
Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları
1.054.978
583.534
524.991
321.352
Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde
edilen müstahzarlar
Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya
297.905
Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses
kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı
216.475
Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı, at kılından iplik ve dokunmuş
mensucat
Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya, bunların aksamı
208.035
Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı
166.897
Şeker ve şeker mamulleri
Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri
153.117
129.767
KTO Dış Ticaret Servisi
1.918.924
225.238
202.868
30
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)
59.864
Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı
tabelalar vb, prefabrik yapılar
Cam ve cam eşya
Kauçuk ve kauçuktan eşya
Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri,
dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.)
49.354
Kakao ve kakao müstahzarları
Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve
bitkisel mumlar
Başlıklar ve aksamı (şapka, kasket, koruyucu başlıklar vb.)
23.377
21.708
Alüminyum ve alüminyumdan eşya
Örülmeye elverişli bitkisel maddeler, tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya
yer almayan bitkisel ürünler
11.336
10.305
Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya
2.075
Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama-yağlama müstahzarları,
mumlar,bakım müstahzarları, dişçilik müstahzarları
1.374
Bakır ve bakırdan eşya
Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar,
bunların aksam, parça ve aksesuarı
1.343
1.152
Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide ve tıpta
kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem
741
Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları, adi metallerden
bunların aksam ve parçaları
Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve dokunmuş
diğer eşya, paçavralar
Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü
Deri-saraciye eşyası, eyer-koşum takımları, seyahat eşyası, el çantaları vb
mahfazalar, hayvan bağırsağından mamul eşya
581
Seramik mamulleri
Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento
275
143
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler,
bitümenli maddeler, mineral mumlar
134
31.089
30.603
27.308
19.744
549
354
285
6.1.2. Konya’nın 2014 Yılında İngiltere’den Yapmış Olduğu İthalat Kalemleri:
Ürün
Dolar
Plastikler ve mamulleri
3.191.095
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler,
bunların aksam ve parçaları
Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri,
dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.)
Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar,
bunların aksam, parça ve aksesuarı
Demir ve çelik
2.765.238
KTO Dış Ticaret Servisi
1.245.447
612.823
395.260
31
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, diğer yenilebilir hayvansal menşeli
ürünler
Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara
taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı
Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar,
pigmentler,vb, vernikler, vb, macunlar, mürekkepler
Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide ve
tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem
Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntüses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı
Organik kimyasal ürünler
311.948
230.767
166.509
151.104
139.571
129.647
Kauçuk ve kauçuktan eşya
95.158
Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya
83.793
Lak, sakız, reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar
72.392
Demir veya çelikten eşya
65.749
Albüminoid maddeler, değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler,
tutkallar, enzimler
Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler, yumrular, kökler ve benzerleri, kesme
çiçekler ve süs yaprakları
Diğer adi metaller (tungsten, molibden, tantal, magnezyum, kobalt,
bizmut, kadmiyum, vb.), sermetler, bunlardan eşya
Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları,
mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.)
Demiryolu vb hatlara ait taşıtlar ve malzemeler, bunların aksamparçaları, mekanik trafik sinyalizasyon cihazları
İpek
52.839
Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokunabilir
mensucat, dokunabilir maddelerden teknik eşya
Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları, adi metallerden
bunların aksam ve parçaları
Uçucu yağlar ve rezinoitler, parfümeri, kozmetik veya tuvalet
müstahzarları
Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya
13.299
52.213
50.057
48.000
31.036
23.261
10.011
8.100
7.212
İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve 5.019
izotopların organik-anorganik bileşikleri
Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı, at kılından iplik ve dokunmuş 3.407
mensucat
Nikel ve nikelden eşya
2.782
Seramik mamulleri
2.550
Basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri, el 2.313
ve makina yazısı metinler ve planlar
Eczacılık ürünleri
2.155
Metal cevherleri, cüruf ve kül
1.803
Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler, kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden
699
KTO Dış Ticaret Servisi
32
ARNAVUTLUK
ÜLKE RAPORU
Alüminyum ve alüminyumdan eşya
422
Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat, özel iplikler, sicim, kordon, ip, 200
halat ve bunlardan mamul eşya
Bakır ve bakırdan eşya
112
6.1.3. Türkiye’nin İngiltere’ye ve Konya’nın İngiltere’ye Yıllara Göre İthalat /
İhracat Rakamları
Türkiye- İngiltere Rakamları
Dolar
2012
2013
2014
İhracat
8.693.598.733
8.785.124.346
9.905.100.683
İthalat
5.629.454.631
6.281.414.499
5.932.221.474
Konya-İngiltere Rakamları
Dolar
2012
2013
2014
İhracat
29.849.997
33.732.858
29.644.306
İthalat
10.996.319
13.735.715
9.973.991
Hacim
40.846.316
47.468.573
39.618.297
Denge
18.853.678
19.997.143
19.670.315
KTO Dış Ticaret Servisi
33