kızamık,kıl kurdu,kawasaki hastalığı,kandida vajiniti,kadınlarda

KIZIL
Scarlatina;
Kızıl beta mikroplarının neden olduğu boğaz enfeksiyonu ve
döküntü ile seyreden bulaşıcı bir hastalıktır. Kızılın aşısı
yoktur. Hastalık çocuk çağda sık görülür.
Beta mikrobu nedir?
Halk arasında beta mikrobu olarak adlandırılan mikrop Grup A
Streptokok bakterisidir. Bu bakteri ile meydana gelen
hastalıklar vücudun diğer bölümlerine de zarar verdiği için
tehlikelidir.
Kızıl antibiyotiklerin bulunmasından önce çok ciddi yan
etkileri olan tehlikeli bir hastalıktı. Hastalığa sebep olan
grup A bakterileri boğaz iltihabı, ateş ve deride kızarıklığa
sebep olur.
Hastalık okul, yuva, oyun gurubu gibi kalabalık ve çocukların
iç içe olduğu ortamlarda çocuktan çocuğa bulaşarak yayılır.
Kızıl belirtileri nelerdir?
Hastalık mikropların bulaşmasından bir iki gün sonra başlar (
kuluçka süresi çok kısadır 1 – 2 gün).
Ateş,
Boğaz ağrısı,
Ciltte döküntü,
Döküntü ense ve göğüste başlar,
Daha sonra vücuda yayılır,
Ciltte zımpara kağıdı görünümü vardır,
Döküntü kıvrım yerlerinde daha yoğun görülür,
özellikle kasıklarda
1 hafta sonra solmaya başlar,
Döküntü geçerken parmak uçlarında kasıklarda ve avuç
içlerinde, ayak tabanlarında soyulma başlar,
Karın ağrısı, özellikle küçük çocuklarda sık görülür
Titreme,
Halsizlik, huzursuzluk,
Başağrısı,
Kas ağrıları,
Şişmiş çilek görünümünde dil,
Bulantı, kusma.
Kızıl hastalığının yan etkileri var mıdır?
Kızıl komplikasyonları çok tehlikelidir. Hastalık geçtikten
sonra romatizmal ateş, glomerulo nefrit gelişebilir. Zamanında
tedavi başlanan hastalarda kızıl komplikasyonları çok az
görülür, bu nedenle kızılın zamanında teşhis edilip tedavi
başlanması gerekir. Kızıl tedavisinde antibiyotikler
kullanılır.
Kızıl teşhisi nasıl konur?
Kızıl hastalığı teşhisi laboratuvar testleri ile konur. Boğaz
kültürü ve hızlı tanı testleri ile beta mikrobu
araştırılmalıdır. Boğaz kültür sonucu 2 günden önce çıkmaz bu
nedenle kültür sonucu beklenirken hızlı tanı testleri
bakılabilir. Boğazda hızlı antijen testleri bir saat içinde
cevap alınan testlerdir. Ancak hiçbir zaman boğaz kültürünün
yerini tutmazlar.
Kızıl hastalığının tedavisi:
Kızıl tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Antibiyotiklerin
hastalık başladıktan sonra en geç 5 gün içinde kullanılması
gereklidir. Kızıl tehlikeli bir hastalıktır ve birçok
komplikasyona ( yan etkiye ) neden olabilir. Romatizmal ateş,
kalp ve böbrek hastalıkları kızıla bağlı en tehlikeli ve
ölümcül yan etkilerdir. Uygun antibiyotik tedavisi ile kızıl
şikayetleri birkaç günde kaybolur fakat döküntünün tamamen
geçmesi 2- 3 haftayı bulur.
Kızlı hastalığının yan etkileri:
Kızıl tehlikeli bir hastalıktır. Kızıl birçok organı etkiler
ve hastalıktan sonra birçok organ hasarı ortaya çıkabilir
bunlar içinde en tehlikeli olanlar :
Romatizmal ateş; kızıl geçtikten günler sonra ortaya
çıkar, kalp, böbrek, eklemler ve beyin iltihabı görülür,
antibiyotikle geçmez.
Kemik eklem iltihapları, ( osteomyelit, artrit)
Orta kulak iltihabı,
Lenf bezi iltihapları ve apsesi ( lenfadenit ) ,
Böbrek harabiyeti: glomerulonefrit,
Karaciğer harabiyeti: hepatit,
Menenjit,
Pnemoni, Zatüre
Sinüzit dir.
Uygun şekilde tedavi edilen kızıl hastalarında komplikasyon
gelişme şansı çok azdır. Kızıldan şüphe edilen her durumda
mutlaka doktora danışınız.
Referanslar:
1. Yang SG, Dong HJ, Li FR, Xie SY, Cao HC, Xia SC. Report and
analysis of a scarlet fever outbreak among adults through
food-borne transmission in China. J Infect. Nov
2007;55(5):419-24. [Medline].
2. [Guideline] Finnish Medical Society Duodecim. Sore throat
and tonsillitis. EBM Guidelines. Evidence-Based Medicine. Feb
2 2007;Helsinki, Finland: Wiley Interscience. John Wiley &
Sons:[Full Text].
3. Gidaris D, Zafeiriou D, Mavridis P, Gombakis N. Scarlet
Fever and hepatitis: a case report. Hippokratia. Jul
2008;12(3):186-7. [Medline].
4. Chiesa C, Pacifico L, Nanni F, Orefici G. Recurrent attacks
of scarlet fever. Arch Pediatr Adolesc Med. Jun
1994;148(6):656-60.
KIZAMIKÇIK
German measles; 3 gün hastalığı;
Kızamıkcık döküntü ve ateşle seyreden bulaşıcı viral bir
hastalıktır. Kızamıkçık aşı ile önlenebilen bir hastalıktır.
Kızamıkçık bağışıklık bırakır, geçiren bir daha geçirmez.
Kızamıkçık etkeni bir virüstür, insandan insana havadan
solunum yoluyla, etraftan eller ile dokunarak bulaşır, kolay
yayılır salgınlar yapar. Hiç kızamıkçık geçirmemiş ve aşı
olmamış kişiler risk altındadır.
Kızamıkcık belirtileri nelerdir?
Virüs bulaştıktan 2 – 3 hafta sonra şikayetler ortaya çıkar.
Kuluçka süresi 2- 3 haftadır. Hastaların yarısında hiçbir
şikayet görülmez. Kızamıkçık hafif seyirli bir hastalıktır: En
sık görülen şikayetler:
Hafif ateş,
Öksürük,
Kulak arkasında ve ensede bezeler,
Yüzden başlayıp gövdeye bacaklara yayılan döküntü,
Yorgunluk, halsizlik,
Boğazda kızarıklık,
Eklem ağrıları özellikle erişkin kadın hastalarda
görülür,
Baş ağrısıdır.
Döküntüler 3. Günde solar ve kaybolmaya başlar. Hastalık
genellikle çocukluk çağında geçirilir. Hastalar şikayetler
başlamadan 1 hafta önce ve şikayetler geçtikten bir hafta
sonraya kadar öksürerek, hapşırarak virüsü etrafa yayarlar.
Çocuklar ve erişkin erkeklerde kızamıkçık hiçbir probleme
neden olmadan kendiliğinden iyileşir. Erişkin kadınlarda eklem
ağrılarına ve eklem şişmesine neden olur. Bu şikayetler 1 ay
kadar sürebilir.
Konjenital rubella sendromu ne demek?
Kızamıkçık hamilelik sırasında geçirilirse bebekte ciddi
hasara neden olur. Buna konjenital rubella sendromu denir.
Özellikle hamileliğin ilk 21 haftasında ( ilk 7 ay )
kızamıkçık geçiren annelerin bebeklerinde:
Zeka geriliği,
Beyin gelişiminde gerilik,
Sağırlık,
Körlük, katarakt,
Kemik gelişim problemleri,
Karaciğer, dalak hasarı,
Erken doğum,
Kalp anormallikleri,
Diyabet gelişme riski,
Düşük,
Ölü doğum riski çok fazla görülür.
Bu problemlerden bir kısmı çocuk doğar doğmaz fark edilir,
bazı bulgular ise 2 yaşından itibaren ortaya çıkmaya başlar.
Diyabet gibi komplikasyonlar ise orta yaşlarda çıkmaya başlar.
Kızamıkcık nasıl teşhis edilir?
Kızamıkçık klinik görünüm ve muayene bulguları ile tanınır.
Kesin teşhis kan testleri ile konur.
Kızamıkcık tedavisi:
Kızamıkçık için kesin tedavi yoktur. Şikayetleri azaltmak için
ateş düşürücü verilebilir.
Kızamıkcıktan korunma:
Kızamıkçık öksürük, hapşırık ile havaya karışarak solunum
yolundan bulaşır. Hastaların evden çıkmamaları, hastalık
şikayetleri geçtikten bir hafta sonraya dek istirahat etmeleri
gerekir. Hastaların hamilelerden özellikle uzak durmaları, el
yıkama, hijyen ve sanitasyona dikkat etmeleri gerekir.
Kızamıkçık özellikle hamilelik sırasında çocuğa çok zarar
verir. Bu nedenle üreme çağına gelmiş kızların aşılı olmaları
çok önemlidir. Kızamıkçık aşı ile önlenebilen bir hastalıktır.
Üreme çağında kızamıkçık geçirmemiş ve aşı olmamış bütün
kadınların aşı olmaları önerilir. Hamile ancak kızamıkçık
geçirmemiş ve aşı olmamış kadınların son derece dikkatli
olmaları kendini korumaları ve doğumdan sonra aşı olmaları
gerekir. Kızamıkçık aşısı canlı aşıdır, hamilelere yapılamaz.
Kızamıkçık aşısı olanların 2- 3 ay hamile kalmamaları
önerilir. Kızamıkçık aşısı kızamık ve kabakulak ile birlikte (
KKK: MMR ) ya da kızamık, kabakulak ve suçiçeiğ ile birlikte (
KKKS: MMRV) şeklinde yapılır. Aşı2 doz halinde yapılmalıdır.
İlk doz 12- 15. Aylar içinde 2. Doz ise 4-6 yaşları arasında
yapılmalıdır. Kızamıkçık aşısı olup olmadığı belli değil ise
test ile anlaşılır. Yapılmamış ise aşı yapılmalıdır.
Erişkinlere 1 ay arayla 2 doz aşılama önerilmektedir.
Referanslar:
1. Behrman RE, Kliegman R, Jenson HB. Nelson Textbook of
Pediatrics . 16th ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Company;
2000.
2. Conn HF, Rakel RE. Conns Current Therapy . 53rd ed.
Philadelphia, PA: WB Saunders Company; 2001.
3. Rakel RE, Bope ET, Conn HF. Conns Current Therapy . 59th
ed. Edinburgh, UK: Elsevier Saunders; 2007.
4. Jenson HB, Nelson WE, Behrman RE, Kliegman R. Nelson
Textbook of Pediatrics . 17th ed. Philadelphia, PA: WB
Saunders Company; 2004.
5.
ynaMeds
Systematic
Literature
Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php : Centers for
Disease Control and Prevention. Recommended immunization
schedules for persons aged 0-18 years—United States, 2008.
6. MWR. 2008;57;Q1-Q4. Centers for Disease Control and
Prevention,
MMWR
website.
http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5701a8.htm
.
Updated January 10, 2008
KIZAMIK
Kızamık; Measles; Rubeola; Morbili;
Kızamık viral, çok bulaşıcı, döküntüler ile seyreden viral bir
enfeksiyon hastalığıdır.
Kızamık solunum yoluyla havadan bulaşır, tüm vücuda
yayılır.
İlk kez 7. yüzyılda tanımlanmış.
Aşı öncesi dönemde çocukluk çağının en yaygın hastalığı
idi.
Aşısı 1963 de bulundu.
Halen az gelişmiş ülkelerde sık görülür ve ölüm oranı
yüksektir.
Kızamık virüsü ısı ve ışıkta hemen ölür, insan vücudu
dışında uzun süre canlı kalamaz.
İnsandan başka canlıda hastalık yapamaz. Sadece
insandan insana bulaşır.
Kızamık virüsü:
Reservoir ( kaynak ) İnsandır.
Nezaman görülür: Kış sonu ilkbahar aylarında görülür.
Nasıl bulaşır: Solunum yoluyla havadan bulaşır.
Kime bulaşır: Bütün insanlara bulaşabilir yaş cins
ayrımı yapmaz.
Bulaşması: Döküntüler başlamadan 4 gün önce ve
döküntüler solduktan 4 gün sonraya kadar bulaşıcıdır.
Bağışıklık: 1- Aşı
bağışıklık kazanılır.
ile
2-
hastalığı
geçirerek
Kızamık kimlerde görülür?
Kızamık tüm yaş gurubunda görülebilir,
Çocuklar özellikle aşısız çocuklar kızamık tehlikesi
altındadır,
Öğrenciler
Uluslar arası seyahat edenler
Sağlık çalışanları kızamık için risk altındadır.
Ne
zaman kızamıktan şüphelenelim?
3 günden uzun süren generalize döküntü varsa,
38,3 derecenin üstünde ateş varsa ve aşağıdakilerden en
az birtanesi
Öksürük yada burun akıntısı yada konjoktivit den en az
birtanesi var ise kızamıkdan şüphelenmek gerekir.
Kızamık virüsü nasıl bulaşır?
• Virüs solunum yoluyla havadan bulaşır.
• Boğazda çoğalarak lenf bezlerine yerleşir.
• Bulaştıktan 2 – 3 gün sonra tüm vicuda yayılır.
• Bulaştıktan 5 – 6 gün sonra tüm dokulara yerleşir ve
döküntü, ateş başlar.
Kızamık belirtileri nelerdir?
Kuluçka dönemi 10 – 12 gündür.
Hastalık üşüme, tireme ile ateşin 38,3 dereceye çıkması
ile başlar, hastada grip şikayetleri vardır, daha sonra
döküntü başlar.
Kızamıkta genellikle aşağıdakilerden biri vardır:
Konjoktivit (gözlerde kızarıklık),
Burun akıntısı,
Öksürük.
Kızamık döküntüsünün özelliği nedir?
Döküntü şikayetler başladıktan 2-4 gün sonra başlar ve
14 gün sürer.
Kızamık döküntüsü yüz ve boyundan (kulak arkası)
başlayarak kollara bacaklara doğru yayılır.
Kırmızı, ciltten hafif kabarık ve basmakla solan
döküntülerdir.
Avuç içi, ayak tabanı ve ağız içinde de döküntü
görülmesi önemlidir.
Küçük döküntüler daha sonra birleşerek büyür.
Döküntüler başladığı yerden başlayarak solar,
esmerleşir, pullanır ve kaybolur.
Kızamık tehlikeli bir hastalık mıdır?
Evet kızamık tehlikelşi bir hastalıktır. Kızamık sonrası
hastalarda aşağıdaki komplikasyonlar ortaya çıkabilir:
İshal % 8
Orta kulak iltihabı %7
Zatürre %6
Beyin iltihabı %0,1
Hastaneye yatış %18
Ölüm %0,2
Kızamık komplikasyonu 5 yaş altı ve 20 yaş üstünde artar.
Kızamık teşhisi nasıl konur?
Kızamık teşhisi
Boğaz örneği, kan veya idrardan virüs tespiti.
Kanda kızamık antikorlarının tespiti.
Boğaz, idrar ve örneklerde PCR ile virüs tespiti
ile konur.
Günümüzde kızamık vakaları nasıl ?
Salgınlar görülmüyor.
Nadir tek tek vakalar görülüyor.
Vakalar genellikle erişkin.
Vakalar genellikle yurt dışı ve aşılamanın şüpheli
olduğu ülkelerle ilgili.
Ülkemizde 2011 Ocak ayında 2 erikin vaka görülmüştür.
Atipik kızamık ne demek?
Çok hafif seyirli, veya
Çok ağır seyirli veya
Şok tablosuyla seyreden kızamık veya
Kanamalar ile seyreden kızamık tabloları atipik kızamık
diye adlandırılır.
Kızamık aşısı:
Canlı atenüe virüs aşısıdır.
% 95 etkilidir.
Hayat boyu koruma sağlar.
2 doz yapılır.
Kızamık Kızamıkcık Kabakulak ile birlikte yapılır. (
karma aşı = MMR aşısı )
12 ay üstü ve aşılanmamış erişkinlere yapılır.
İlk doz genellikle 18. ayda
2. doz 4- 6 yaş arasında yapılır.
Kızamık aşısının yan etkisi var mı?
Kızamık aşısı en güvenilir aşılardan birisidir. Çok az yan
etkisi vardır:
Ateş 5%-15%
Döküntü 5%
Eklem şikayetleri 25%
Thrombocytopenia <1/30,000 doz da bir
Parotit nadir
Sağırlık nadir
Ansefalit <1/1,000,000 doz da bir.
Kızamık aşısı kimlere yapılmaz:
Kızamık aşısı canlı aşıdır bu nedenle hamilelere ve immün
sistemi bozuk olanlara yapılmaz:
İlk dozda kızamık aşısına karşı ağır alerjik reaksiyon
olmuş ise.
Hamilelik varsa.
İlaca veya hastalığa bağlı bağışıklık bozukluğu varsa.
Akut hastalık hali varsa kızamık aşısı yapılmaz.
Kızamık nasıl tedavi edilir?
• Kızamığın tedavisi yoktur.
• Birçok kızamık vakası yatak istirahatı ve destek tedavisi
ile düzelir.
o Destek tedavisinde ateş düşürücü ilaçlar, öksürük kesici ve
bronş açıcı ilaçlar ile vitamin A takviyesi yapılır.
Kızamığa
yapılır?
bağlı
yan
etkilerin
tedavisi
nasıl
Hastalığın düzelme döneminde tekrar ateşin çıkması yada
ateşin 4. günden itibaren halen yüksek devam etmesi,
Kuru öksüsüğün yerine balgam çıkartan dolu öksürük
başlaması ve iltihabi balgam,
Kulak ağrısı, başağrısı başlaması komplikasyon
işaretidir.
İmmun sistemi bozuk hastalarda komplikasyon riski de
fazladır.
Akciğer tutulumu: zatüre, bronşit,
Orta kulak iltihabı,
Sinüzit,
Beyin tutulumu : ansefalit, Kızamık hastalığının
komplikasyonlarıdır.
Kızamık komplikasyonlarının tedavisinde antibiyotik
gerekebilir. Yukarıdaki şikayetlerin varlığında hastanın
doktora götürülmesi gerekir.
Kızamık aşı ile önlenebilen bir hastalıktır.
Referanslar:
1. Centers for Disease Control and Prevention
http://www.cdc.gov/
2. National Foundation for Infectious Disease
http://www.nfid.org/
3. Caring for Kids
http://www.caringforkids.cps.ca/
4. Public Health Agency of Canada
http://www.phac-aspc.gc.ca/
5. Bellini WJ, Rota JS, Lowe LE, et al. Subacute sclerosing
panencephalitis: more cases of this fatal disease are
prevented by measles immunization than was previously
recognized. J Infect Dis . 2005 Nov 15;192(10):1686-93.
6. Berkow R. The Merck Manual of Medical Information . 17th
ed. New York, NY: Simon and Schuster, Inc; 2000.
7. Glickman-Simon R. Measles vaccine. EBSCO Health Library
website.
:
http://www.ebscohost.com/thisTopic.php?marketID=15topicID=81 .
Updated February 2008. July 22, 2008.
8. Kassianos G. Vaccination for tomorrow: the need to improve
immunisation rates. J Fam Health Care . 2010;20(1):13-6.
9. Peter G, Gardner P. Standards for immunization practice for
vaccines in children and adults. Infect Dis Clin North Am .
2001;15:9-19.
10. Red Book: 2003 Report of the Committee on Infectious
Diseases . 26th ed. Washington, DC: American Academy of
Pediatrics; 2003.
KIL KURDU
Oksiyür; Pinworm;
Kıl kurdu ( Oksiyür, Pinworm ) sebebi Enterobius vermicularis
adında küçük bir parazittir. Kıl kurdu adından da anlaşılacağı
gibi birkaç santim boyunda ince parazitlerdir. Temas ile
bulaşırlar ve bağırsağa yerleşirler. Dişi parazitler gece
bağırsaktan çıkarak anüs etrafına yumurta bırakırlar.
Yumurtalar temas ile etrafa bulaşır. Yumurtalar dış ortama
dayanıklıdır, uzun süre canlı kalır. Yumurtalarla temas eden
insanların ellerini ağızlarına götürmeleri ile bulaşır. Kötü
hijyen koşulları, kötü sanitasyon, el yıkama alışkanlığının
olmaması, aynı yatağı, koltuğu paylaşma, elbise paylaşma,
bulaşmayı arttırır. Yuva, kreş, huzur evi, yurtlarda sık
görülür. Ağız yoluyla bulaşan yumurtalar bağırsakta açılarak
1- 2 ayda parazit haline döner.
Kılkurdu belirtileri nelerdir?
Kılkurdu nadiren ciddi şikayetlere neden olur. Hastaların
genellikle hiç şikayetleri olmaz ve paraziti dışkılarında
gördükleri için doktora giderler. En çok şikayet çocuk
hastalarda olur çocuklarda:
Makat bölgesinde kaşıntı, tahriş,
Gece huzursuzluğu,
Alerjik reaksiyonlar sık görülür.
Kıl kurdu hazımsızlık, gaz, karında şişlik, bulantı, ağızda
aşırı salya, iştahsızlığa neden olabilir. Çok nadiren
apandisit, kronik salpenjit, Pelvik iltihabi hastalık,
peritonit, hepatit ve bağırsaklarda ülseratif lezyonlara neden
olabilir.
Kılkurdu nasıl teşhis edilir?
Kılkurdu dışkıda parazitin görülmesi ile teşhis edilir.
Özellikle gece makat kaşıntısı olan çocuklarda kıl kurdundan
şüphelenilmelidir. Parazit dışkıda çıplak gözle görülebilir,
birkaç santim boyunda ince bir parazittir. Parazitin
yumurtaları ancak mikroskopla görülebilir. Parazitin
yumurtaları dışkıda görülmez. Sabah hastanın makat bölgesine
yapıştırılan seloteyp incelenerek konur. Seloteyp makata
yapıştırılmadan önce makat temizliği yapılmamalıdır. Tek bir
inceleme ile teşhis koymak zordur testleri birkaç kez
tekrarlamak gerekir. Oksitür teşhisi dışkı tahlili ile konmaz.
Selofan bant testi yapmak gerekir.
Kılkurdu tedavisi:
Kılkurdu ilaçlarının tüm ailecek kullanılması gerekir. Kıl
kurdu kolayca tekrarlar. Aile bireylerinin hepsinin aynı anda
tedavi alması ve ortam temizliği gerekir. Ağızdan tek seferde
alınacak ilaç ile tedavi mümkündür. Tedavinin 2 hafta sonra
tekrarı gerekir. Günlük iç çamaşır değiştirmek, sabah perianal
banyo, yatak çarşafları ve koltuk örülerinin sık sık
değiştirilmesi aile içi bulaşmayı ve kıl kurdunun
tekrarlamasını azaltır.
Referans
1. Dent AE, Kazura JW. Enterobiasis (Enterobius Vermicularis).
In: Kliegman RM, Behrman RE, Jenson HB, Stanton BF, eds.
Nelson Textbook of Pediatrics. 18th ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier; 2007:chap 291
KAWASAKİ HASTALIĞI
Kawasaki Sendromu; Mukokütanöz Lenf Nodu Sendromu;
Kawasaki hastalığı sebebi bilinmeyen ateşli çocukluk çağı
hastalığıdır. Nadiren ölümcül olur. Hastalık yüksek ateş,
boğazda ve dudaklarda şişlik, lenf bezlerinde şişme, el ve
ayaklarda soyulmalar ve eklem ağrıları ile seyreder. Hastalığı
viral bir enfeksiyonun başlattığı iddia edilmiş ancak
gösterilememiştir. Hastalığın gelişiminde genetik yatkınlık
olduğu düşünülmektedir.
Temel olarak otoimmün bir hastalıktır yani vücut sebebi
bilinmeyen bir nedenle kendi dokularına saldırır. Özellikle
kan damarları, ağız içi boğaz gibi mukozalara, eklemlere
saldırarak iltihaplanmaya neden olur. Lenf bezleri şişer boğaz
şişer, eklemler şişer, damarlarda iltihaplar gelişir.
Kawasaki hastalığı bulaşıcı değildir. Çocuklar hastalığı
birbirlerine bulaştıramazlar. Kawasaki başkasından kapılmaz.
Hastalık genellikle kendi kendine geriler ve iz bırakmadan
iyileşir. Nadir durumlarda hastalık kalbi ve kalp damarlarını
tutar ve damar iltihaplanması, damarlarda balonlaşmaya (
koroner anevrizma ) neden olur. Kalp kasında iltihap (
inflamasyon ) hali vardır. Kalp yetmezliğine neden olabilir.
Kawasaki hastalığı kalp damarlarında tıkanma ve daralmaya yol
açarsa kalp krizi, enfarktüs, kalp ağrıları ve kalp yetmezliği
ile kalıcı kalp şikayetlerine ve çocuğun hayatına mal
olabilir. Tedavi edilmeyen Kawasaki hastalarında kalp tutulumu
%20 ila 25 arasında değişir bu çocuklardan %1 i hayatını
kaybeder. Tedavi ile ölüm oranı %0.01 e kadar düşürülmektedir.
Bu nedenle Kawasaki hastalığının erken teşhis ve tedavisi çok
önemlidir.
Hastalık ilk kez Japon Doktor Tomisaku Kawasaki tarafından
1967 de tanımlandığı için bu adı almıştır.
Kawasaki hastalığı kimlerde görülür?
Kawasaki hastalığı aşağıdaki durumlarda daha sık görülür:
Yaş:
Hastalık Beş yaş altı çocuklarda görülür;
En sık 2 yaş civarında görülür,
8 yaş üstü çok nadir görülür, erişkinlerde
görülmez;
Erkeklerde kızlardan daha sık görülür;
Asyalılarda daha sık görülür;
Kış ve erken ilkbaharda sık görülür.
Hastalığın bu özellikleri akla mikrobik ve bulaşıcı
hastalıkalr ile ilişkisi olduğunu getirmekte ancak bugüne den
Kawasaki hastalığından sorumlu bir mikrop bulunamamıştır.
Kawasaki hastalığının belirtileri nelerdir ?
Hastalık başlangıçta diğer gribal şikayetlere benzer. En sık
görülen şikayetler :
Yüksek ateş, ateş ortalama 10 gün sürer, 40 dereceyi
bulan yüksek ateş görülür.
Döküntü: yama şeklinde daha çok göğüs bölgesine
görülür,
Eller ve ayaklarda şişme, kızarma ve daha sonra
soyulma,
Eklemlerde şişme ağrı artrit ( artrit ilerleyebilir),
eklemler simetrik olarak tutulur,
Gözlerde kızarıklık ( konjoktivit ) ,
Boyun lenf bezlerinde şişme,
Boğaz, ağız ve dudaklarda şişme kızarma, yutma zorluğu,
boğaz ağrısı ve boğukluk,
Çilek dili sarı beyaz dil üstünde kırmızı noktalar
görülür, yada dil kırmızı şiş ve ödemlidir.
İshal görülür,
Çocukta huzursuzluk vardır.
Kawasaki hastalığı nasıl teşhis edilir?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardım eder.
Kawasaki hastalığına özle bir test yoktur. Muayene bulguları
teşhis koydurur.
Beş gün süren yüksek ateş ve aşağıdakilerden dört
tanesi teşhis koydurur:
Konjoktivit ( gözlerde kızarma ),
Boğaz, dil ve dudaklarda şişme kızarma,
El ve ayak derisinde ( döküntü, kızarıklık, ödem
yada soyulma ) ,
Gövdede döküntü,
Boyun lenf bezlerinde şişme.
Ayrıca kan ve idrar tahlilleri ile inflamasyonun varlığı
gösterilir:
Tam kan sayımı:
Anemi görülebilir
İltihap hücreleri artmıştır,
Trombositoz görülür,
Sedimantasyon yükselir,
CRP yükselir,
Karaciğer enzimleri yükselir,
Albümin düşer.
Ayrıca hastalığın kalp ve damarlarda yarattığı
komplikasyonları izlemek amacı ile :
EKG ( elektrokardiyogram) : kalp elektrosu
çekilerek ritim, kalp yetmezliği ve kalp krizi
bulguları izlenir.
EKO KARDİOGRAFİ : İle koroner arterlerin tutulup
tutulmadığına,
anevrizma
varlığına,
kalp
yetmezliği olup olmadığına bakılır.
Kawasaki hastalığı nasıl tedavi edilir?
Tedavinin amacı Kawasaki hastalığına bağlı kalp damarlarının
tutulumunu engellemektir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa
komplikasyonları önlemek o derece başarılı olur. Kawasaki
tedavisinde birçok ilaç kullanılır.
Aspirin: Yüksek doz aspirin verilerek:
Kanın pıhtılaşması engellenir,
Ateş düşürülür,
Artrit ve eklem iltihabı geriler,
Döküntüler solar.
Ancak viral çocukluk hastalıklarında aspirin kullanımı
karaciğere zararlı olduğundan teşhisten emin olmak gerekir.
Gamma globülin verilir: Kawasaki hastalığının erken
dönemlerinde gama globülin verilmesi koroner arterlerin
inflamasyonu nu ve komplikasyonların gelişmesini önler.
Plazmaferez yapılır: kanın içindeki sıvı kısmın ve bir
kısım proteinlerin alınması dır. Kawasaki hastalığı
temelde otoimmün bir hastalıktır. Yani vücut kendi
dokularına saldırır. Bu saldırıda kullanılan proteinler
plazmaferez ile alınırsa iltihap ta azalır. Tedavi
prensibi buna dayanır.
Kawasaki hastalığı tehlikeli midir?
Kawasaki hastalığı kalp damarlarını tuttuğundan en tehlikeli
komplikasyonlar damar tıkanması veya daralması sonucu ortaya
çıkar. Kalp krizi, kalp yetmezliği ve kalp ağrıları ortaya
çıkabilir. Bu komplikasyonlar sonucu tedavi edilmeyen
çocukların % 1i hayatını kaybeder. % 20 – 25 inde koroner
hasar kalır. Tedavi ile bu oran %0.01 e kadar geriler. Bu
nedenle Kawasaki hastalığının erken teşhisi ve tedavisi çok
önemlidir.
Kawasaki hastalığından korunma:
Kawasaki hastalığı mikrobik bulaşıcı bir hastalık değildir.
Hastalıktan bilinen bir korunma yolu yoktur. Erken teşhis çok
önemlidir. Hastalığın komplikasyonlarından korunmak erken
teşhis ve tedaviye bağlıdır.
Referanslar:
1- American Heart Association
http://www.americanheart.org/
2- Kawasaki Disease Foundation
http://www.kdfoundation.org/
3- Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html/
4- Heart and Stroke Foundation of Canada
http://ww2.heartandstroke.ca/
5- American Academy of Family Physicians. Kawasaki diseases.
Family
Doctor.org
website.
Available
at:
http://familydoctor.org/440.xml?printxml .
6- American Heart Association. Ask the pediatric
cardiologist—Kawasaki disease. American Heart Association
website.
Available
at:
http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=300207
9 .
7- American Heart Association. Kawasaki disease:
complications, treatment, and prevention. American Heart
Association
website.
Available
at:
http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=985 .
8- American Heart Association. What is Kawasaki disease?
American Heart Association website. Available at:
http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=303199
2 .
9- DynaMed Editorial Team. Kawasaki disease. EBSCO DynaMed
website.
Available
at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated July 13,
2010.
10- Newburger JW, Takahashi M, Gerber MA, et al. AHA
scientific statement: diagnosis, treatment, and long-term
management
of
Kawasaki
Disease.
Circulation
.
2004;110:2747-2771.
11- Taubert KA, Shulman ST. Cardiovascular medicine: Kawasaki
disease. Am Fam Physician . 1999;59(11
KANDİDA VAJİNİTİ
Kandida Vajiniti; Vajinit; Kandideal vulvovajinit;
monilyal vajinit; vulvovajinal kandidiyazis;
monilial vajinit; Vaginal Candidiasis; Candida
Vulvovaginitis; Yeast Infection; Monilial
Vulvovaginitis; Vulvovaginal Candidiasis; VVC;
Kandida cinsi mantarlar ile meydana gelen vajinal enfeksiyon
hastalığıdır. Normalde vajinada bulunan kandida cinsi
mantarının aşırı çoğalması ile oluşur.
Kandida vajiniti neden olur?
Vajina florasında Candida mantarı ile diğer bakteriler belli
bir oranda dengede bulunurlar. Dengeyi bozan etkenler bu
mikroplardan birinin aşırı çoğalmasına neden olursa vajinit
meydana gelir. Kandida her insanın bağırsak vajen ve ağız
florasında bulunur.
Bakteriler ölürse mantar çoğalır ve kandida vajinit olur.
Mantarlar ölürse bakteriyel vajinit olur. Kandida vajiniti sık
görülür. Kadınların %75 i hayatlarında en az bir kez kandida
vajiniti olur. Erkeklerde nadiren peniste kaşıntılı döküntü
olabilir. Cinsel yolla bulaşabilir.
Aşağıdaki durumlar kandida vajiniti riskini arttırır.
Hormonal değişiklikler;
Doğum kontrol hapları,
Hamilelik,
Menopoz,
Antibiyotik kullanımı,
Diyabet,
İmmün sistemin bozulması,
Kanser tedavisi,
Kemoterapi,
Steroid kullanımı,
Radyoterapi,
Genital bölgenin aşırı temizlenmesi,
Vajinal duş,
Travmatik cinsel ilişki,
Deodorantlı tamponlar,
Köpük banyoları,
Sıkı ve sentetik giysiler kandida vajiniti riskini
arttırır.
Kandida vajiniti belirtileri nelerdir?
Kandida vajiniti
Vajinal kaşıntı,
Kesik süt gibi beyaz, katı, kokusuz vajinal akıntı,
Vajinal hassasiyet, irritasyon ve yanma,
Vajen etrafında kızarıklık ,
İdrar yaparken yanma,
Cinsel ilişki sırasında ağrı ve acı hissine neden olur,
şikayetler gece, sıcak havalarda ve adet öncesinde
artar.
Kandida vajiniti nasıl teşhis edilir?
Hastalık vajinal kültür ile teşhis edilir. Bakteriyel vajinit
ve diğer vajinit etkenleri de aynı şikayetleri yapar. Teşhis
kültür ile konur. Her vajinal akıntının doktor tarafından
değerlendirilmesi gerekir.
Kandida vajiniti tedavisi :
Altta yatan sebep var ise ortadan kaldırılmalıdır. Kandida
vajiniti tedavisinde mantar ilaçları kullanılır. Tablet, krem,
yada suppozituar şeklinde ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar 1
günlük, 3 günlük, bir haftalık dozlarda olabilir. Hamile
hastaların bu ilaçları doktor kontrolünde almaları gerekir.
Tekrarlayan vakalarda ve tedaviye dirençli vakalarda eşler de
incelenmeli ve kültür sonuçlarına göre hareket edilmelidir.
Kandida vajinitinden korunmak mümkün mü?
Kandida vajinitinden korunmak için :
Deniz, havuz, banyodan sonra genital bölgenin iyi
kurulanması,
Mayo vb. ıslak giysilerin beklemeden değiştirlmesi,
Pamuklu iç çamaşırların tercih edilmesi,
Sıkı ve sentetik giysilerden kaçınılması, vajinal duş
yapılmaması,
Genital bölgenin aşırı temizliğinden kaçınılması,
Diyabet var ise iyi kontrol edilmesi,
Köpük banyosu, parfüm, genital sprey, kokulu sabun vb.
irritan maddelerden kaçınılması,
Antibiyotiklerin gereksiz kullanılmaması önerilir.
Referanslar:
1. Nviriesy P. Vulvovaginal candidiasis and bacterial
vaginosis. Infect Dis Clin North Am, 2008;22:637-652.
2. Eckert LO, Lentz GM. Infections of the lower genital tract:
vulva, vagina, cervix, toxic shock syndrome, HIV infections.
In: Katz VL, Lentz GM, Lobo RA, Gershenson DM, eds.
Comprehensive Gynecology. 5th ed. Philadelphia, PA: Mosby
Elsevier; 2007:chap 22.
3. Candida vulvovaginitis. EBSCO DynaMed website. Available
at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php.
Updated
December 2008. Accessed January 19, 2008.
4. Vaginal infection. EBSCO Natural and Alternative Treatments
website.
Available
at:
http://www.ebscohost.com/thisTopic.php?mar…ID=15topicID=114.
Updated November 2008. Accessed January 19, 2008.
5. Vaginal yeast infection. National Institute of Allergy and
Infectious
Diseases
website.
Available
at:
http://www3.niaid.nih.gov/healthscience/healthtopics/vaginalYe
astIn…tion/default.htm. Accessed July 11, 2008.
6. Vaginal yeast infections. American Academy of Family
Physicians
website.
Available
at:
http://familydoctor.org/online/famdocen/home/women/reproducti…
vaginal/206.html. Published September 2000. Updated May 2008.
Accessed July 11, 2008.
7. Yeast infections. National Library of Medicine, Medline
Plus
website.
Available
at:
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/imagepages/17141.htm.
Updated June 6, 2008
KADINLARDA KISIRLIK
İnfertilite, Kadın İnfertilitesi.
Kısırlık ne demektir?
Kısırlık bir yıl denemeyi takiben gebe kalmamaktır. Bu bir yıl
boyunca korunmasız ve düzenli cinsel teması takiben hamile
kalamamak anlamına gelmektedir. Kısırlığın nedenlerinden üçte
biri erkek, üçte biri kadın üçte biri ise hem erkek hem kadını
ilgilendiren sebeplerden kaynaklanır.
Kadınlarda Kısırlık sebepleri:
Kadınlarda gebelik birçok faktörün düzenli şekilde yan yana
gelmesine bağlıdır.
Ovülasyon olmalı: kadın overlerinden yumurtanın
çıkması,
Yumurta fallop tüplerine geçebilmeli: döllenme fallop
tüpleri içinde olur,
Yumurta sperm tarafından döllenmeli ve buradan uterus
içine gidebilmelidir,
Uterus duvarına tutunabilmelidir, burada 40 haftada
olgunlaşarak doğum gerçekleşir.
Kadınlarda kısırlık araştırmaları en sık sebebin ovülasyon
yada fallop tüplerinden kaynaklandığını göstermiştir.
kadınlarda kısırlık sebeplerinden bir çoğu tedavi ile
düzeltilebilmektedir.
Ovülasyon problemlerine bağlı kısırlık:
Overlerden yumurta salınamaması en sık görülen kısırlık
sebebidir. Kadın kısırlıklarının %40 sebebi overlerden
yumurtanın salınamamasıdır. Overlerden yumurta çıkmaması:
Hormonsal bozukluklara,
Polikistik over sendromuna,
Ovülasyon hastalıklarına,
Over kistlerine bağlı olabilir.
Fallop tüplerinden kaynaklanan kısırlık:
Fallop tüpleri zedelenmiş veya tıkalı ise yumurta döllenmek
için buraya giremez yada döllense de uterusa gidemez ve
gebelik oluşamaz. Fallop tüplerini bozan ve tıkayan en sık
sebepler şunlardır:
Pelvik inflamatuar hastalıklar ( PİD),
Endometriozis,
Fallop tüplerinin yapısını bozan
ameliyat
ve
operasyonlar,
Dış gebelik
Doğum defektleri nedeniyle fallop tüpleri bozulur ve
gebelik oluşamaz.
Kadın kısırlığını arttıran sebepler nelerdir?
Aşağıdaki faktörler kadınlarda kısırlık şansını arttıran
faktörlerdir;
Yaşın 35 üstünde olması: 35 yaş üstü gebe kalma şansı
düşmeye başlar,
Obezite,
Aşırı düşük kilo,
Aşırı egzersiz,
Kronik hastalıklar:
Diyabet,
Lupus eritematozus,
Artitis,
Hipertansiyon,
Astım,
Sigara,
Aşırı kafein tüketimi,
Alkol,
İş yerinde
Aşırı sıcak ortamda çalışmak,
Toksik gaz ve maddelerle karşılaşmak,
Kimyasal maddeler,
Pestisit gibi böcek – haşere ilaçlarına maruz
kalmak,
Radyasyon,
Aşırı stres,
Hastalıklar:
Pelvik İnflamatuar hastalık,
Endometriozis,
Poikistik over,
Dış gebelik,
Böbrek yetmezliği,
Siroz,
Hipofiz tümörü,
Anoreksiya nevroza,
Hipotiroidi,
Hipertiroidi,
Diyabet ( kontrolsüz diyabet ),
Uterusta bozukluklara neden olan hastalıklar ve
cerrahiler,
Pelvis ve uterus cerrahi girişimleri,
Ülseratif kolit,
Kron hastalığı,
Epilepsi,
Cushing hastalığı,
Ağır anemi,
Kan hastalıkları,
HİV enfeksiyonu,
Böbrek hastalıkları,
İlaçlar:
Asetaminfen, parasetamol,
İbuprofen,
Ağrı kesiciler,
Antibiyotikler,
Depresyon ilaçları,
Kemoterapi ilaçları,
Gebe kalmak amacı ile bir yıl korunmasız düzenli cinsel teması
takiben başarı sağlanmaz ise mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Kadın kısırlığında teşhis:
Kadın kısırlığı araştırılırken doktor muayenesi ve şikayetler
çok önemlidir, hastanın tüm bilgileri detayı ile anlatması
teşhise yardımcı olur. Kesin teşhis laboratuar testleri ve
radyolojik laparoskopik incelemeler ile konur. Hastadan şu
testler istenmelidir:
İdrar ve kan testleri: hormon düzeyleri için,
Luteinizan hormon (LH)
Follikül –stimülan hormon (FSH)
Prolaktin (PRL)
Estradiol
Progesterone
Estrojen
DHEA-S
T3, T4, TSH
Bazal vücut ısı takibi: bazal ısı ovülasyon sırasında
artar ve adetin ikinci yarısında yüksek kalır, gebelik
oluşursa tüm gebelik süresince yüksek kalır. Hastadan
her gün ateşini ölçmesi istenir.
Cinsel yolla bulaşan hastalık taraması,
Endometrial biyopsi: ovülasyon uterus içini
değiştirmelidir.
Histerosalpengografi ( HSG): uterus ve fallop tüplerini
gösteren filmdir,
Trans vajinal ultrason: pelvik organların durumunu
gösteren ultrasondur,
Laparoskopi: fallop tüpleri, overler ve uterusa bakmak
için karın içine kamera sokulmasıdır.
Kadın kısırlığında tedavi:
Kısırlık tedavisi sebebe yönelik olarak yapılır. Tedavi
genellikle uzun ve zahmetlidir.
Tedavide ilk basamak hayat tarzı değişiklikleridir:
Cinsel aktivite zamanlaması yapılmalı, bazal ısı
ölçülmeli ve ısının arttığı dönem seçilmelidir,
Kilo kontrolü sağlanmalı,
Sigara ve alkol tüketiminden kaçınılmalı,
Aşırı egzersiz yapılmamalı,
Stres azaltılmalı ve depresyon tedavi edilmelidir.
İlaç tedavisi:
Hormon tedavisi,
Altta yatan hastalıkların tedavisi amacıyla ilaç
tedavisi,
Ovülasyon sağlayıcı ilaçlar çoğul gebeliklere neden
olabilir.
Cerrahi tedavi:
Tıkalı fallop tüplerini açmak amacıyla,
Uterus anormalliklerini düzetmek,
Over kistlerini almak,
Fibroid ve yapışıklıkların düzeltilmesi
cerrahi girişim yapılabilir.
amacıyla
Yardımcı üreme yöntemleri:
Yardımcı üreme yöntemleri yumurta ile spermin yan yana
gelmesini ve embriyo oluşmasını kolaylaştıran teknik
yöntemlerdir. Yukarıdaki önlemler gebelik sağlamak için
yetersiz kaldığında yardımcı üreme yöntemlerine baş vurulur.
a. Artifisyel inseminasyon (yapay döllenme): erkekten
alınan sperm özel bir işlemden geçirilerek direk
olarak kadının serviks yada uterusunun içine verilir,
b. İn vitro fertilizasyon ( IVF= Tüp Bebek ):
kadından alınan yumurta laboratuarda erkek spermi ile
döllenir. 2- 3 gün laboratuarda yumurtanın embriyo
hale gelmesi beklenir. Daha sonra embriyo ana rahmine
yerleştirilir.
c. Gamet yada Zigot transferi ( Gamete or Zygote
intrafallopian transfer ) = GIFT yada ZİFT denir:
anneden alınan yumurta ve sperm laboratuarda
döllenir. 2-3 gün beklenir oluşan embriyo annenin
fallop tüplerine yerleştirilir, kendisi oradan rahme
iner.
d. Blastokist tüp transferi ( blastocyst
intrafallopian transfer): anneden alınan yumurta ve
sperm laboratuar ortamında blastokist oluşana dek
büyütülür. Daha sonra ana rahmine aktarılır.
e. İntrastoplazmik sperm enjeksiyonu: tek bir yumurta
içine bir spermin enjeksiyon ile sokulmasıdır. Oluşan
embriyo daha sonra ana rahmine aktarılır.
Kadınlarda kısırlıktan korunma :
Kadınlarda kısırlıktan korunmak amacıyla aşağıdaki önlemler
alınabilir:
Sigara içmemek,
Aşırı alkol kullanmamak,
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak,
Uygun vücut kilosunu sağlamak,
Stresten uzak durmak, her tür jinekolojik şikayette
derhal doktora gitmek kısırlıktan korunmak için
gereklidir.
Referanslar:
1. The American College of Obstetricians and Gynecologists
http://www.acog.org/
2. American Society for Reproductive Medicine
http://www.asrm.org
3. The Hormone Foundation
http://www.hormone.org/
4. RESOLVE: The National Infertility Association
http://www.resolve.org/
5. SexualityandU.ca
http://www.sexualityandu.ca/home_e.aspx/
6. Womens Health Matters
http://www.womenshealthmatters.ca/index.cfm
7. American Medical Association website. Available at:
http://www.ama-assn.org/ .
8. Cronin M, Schellschmidt I, Dinger J. Rate of pregnancy
after using drospirenone and other progestin-containing oral
contraceptives. Obstet Gynecol . 2009;114:616-622.
9. Female Infertility Best Practice Policy Committee of the
American Urological Association; Practice Committee of the
American Society for Reproductive Medicine. A practice
committee report: optimal evaluation of the infertile female.
American Society for Reproductive Medicine . 2000;86:S264S267.
10. Infertility.
American
College
of
Obstetricians
and
Gynecologists
website.
Available
at:
http://www.acog.org/publications/patient_education/bp137.cfm .
Published 2007. Accessed July 8, 2008.
11. Infertility. International Council
on
Infertility
Information
Dissemination
website.
Available
at:
http://www.inciid.org . Accessed July 8, 2008.
12. RESOLVE website. Available at: http://www.resolve.org .
Accessed July 8, 2008.
13. 6/5/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php : Luttjeboer FY,
Verhoeve HR, van Dessel HJ, et al. The value of medical
history taking as risk indicator for tuboperitoneal pathology:
a systematic review. BJOG. 2009;116:612-625
KABAKULAK
Mumps;
Kabakulak viral bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Tükürük
bezlerinde şişme ağrı ve ateş ile seyreder. Aşı ile
önlenebilen bir hastalıktır. Genellikle çocuk çağda geçirilir,
buluğ çağında ve erişkin yaşta erkeklerde kısırlığa sebep
olabilir. Hastalık damlacıklar ile havadan ya da direk temas
ile yayılır. Aile içinde ve çocuklar arasında kolayca yayılır
salgınlar yapar.
kabakulak kimlerde görülür?
Aşı nedeniyle görülme sıklığı çok azalmıştır ancak,
Aşısı yapılmamış insanlarda,
Aşıya ulaşma imkanının düşük olduğu bölgelerde,
1956 dan sonra doğmuş, kabakulak geçirmemiş ve 1yaşını
doldurduktan sonra aşı olmamış kişilerde,
10 – 19 yaş arasında,
Kış aylarında,
İmmün sistemi bozulmuş hastalarda ( aşı olsalar dahi )
kabakulak geçirme ihtimali yüksektir.
Kabakulak şikayetleri nelerdir?
Hastalığın kuluçka süresi 2-3 haftadır. Hastaların yarıdan
çoğunda hastalığa rağmen hiçbir şikayet ve bulgu olamaz. En
sık görülen şikayetler:
Tükürük bezlerinin iltihabı sonucu
Kulak önü ve yanak bölgesinde ağrılı şişlik,
Şişlikler kulağı arkaya doğru iter kaba bir
görüntü oluşur ( kabakulak )
Yemek sırasına ağrı,
Ateş,
Boğaz ağrısı,
Baş ağrısı,
Ense de sertlik – ağrı,
Bulantı, kusma,
Seste boğuklaşma dır.
Ayrıca dilaltı ve çene altındaki tükürük bezleri de şiş ve
ağrılı olabilir, erkeklerde testislerde şişme ve ağrı
olabilir, kızlarda over iltihaplanması, karın ağrısı ve
hassasiyetine neden olabilir.
Kabakulak teşhisi:
Kaba kulak klinik görünüm, şikayetler ve muayene bulguları ile
teşhis edilir, kesin teşhis kan testleri ile konur.
Kabakulak tedavisi:
Kabakulak hastalığının özel bir tedavisi yoktur. İstirahat ve
ağrı kesici ilaçlar verilir. Kabakulak tedavisinde antibiyotik
kullanılmaz. Hastalık 10- 12 günde iyileşir, hasta tüm bu süre
içinde bulaştırıcıdır. Şikayetleri azaltmak için
Şişlikler üzerine sıcak ve/veya soğuk kompres
yapılabilir,
Tuzlu su ile gargara boğaz ağrısını hafifletir,
İlaçlar ile ateş kontrol edilebilir, çocuklara aspirin
verilmez
Bol su verilir ( limon suyu, portakal vb, ekşi gıda ve
içecekler tükürük
salgısını arttırır ve ağrıyı
arttırır ),
Yumuşak dengeli beslenme önerilir.
Kabakulak tehlikeli bir hastalıkmı dır?
Birçok çocukta kabakulak komplikasyonsuz
büyüdükçe
komplikasyonlar
artar.
En
komplikasyonlar :
seyreder. Yaş
sık
görülen
Sağırlık ( kalıcı değildir),
Beyin, pankreas, kalp ve diğer organ tutulumları ve
iltihabı: ciddi olabilir,
Testis iltihabı: adolesan erkekler ve erişkin yaşta
çıkan kabakulak vakalarının % 20 sinde görülür,
kısırlığa neden olabilir.
Kabakulaktan korunma:
Kabakulak aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Aşı en önemli
korunma yoludur. Aşı canlı aşıdır ve immün sistemi bozuk
kişilere, hamilelere yapılmaz. Aşı genellikle kombine halde
kızamık ve kızamıkçık ile birlikte ( MMR) yapılır. Erişkin
çağda yapılabilir. Normal aşı şeması 2 dozdur. İlk doz 12- 15.
Aylarda, 2. Doz 4- 6 yaş arasında yapılır. Eğer aşılanmamış
iseniz yada kabakulak aşısını olduğunuzdan emin değilseniz
kabakulak hastası ile temas etmeyin, aşı imkanını doktorunuza
danışın.
Refernaslar:
1- American Academy of Family Physicians
http://www.aafp.org/
2- American Academy of Pediatrics
http://www.aap.org/
3- AboutKidsHealth
http://www.aboutkidshealth.ca/
4- Canadian Family Physician
http://www.cfpc.ca/cfp/
5- Braunwald E. Harrisons Principles of Internal Medicine.
15th ed. New York, NY: McGraw Hill; 2001.
6- Infertility in men. University of Maryland Medical Center
website.
Available
at:
http://www.umm.edu/patiented/articles/what_causes_of_male_infe
rtility_000067_4.htm. Updated October 2006. Accessed July 28,
2008.
7- Kassianos G. Vaccination for tomorrow: the need to improve
immunisation rates. J Fam Health Care. 2010;20(1):13-6.
8- Mumps. EBSCO DynaMed website. Available at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php. Updated July 2008.
Accessed July 28, 2008
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ
Kırım Kongo hastalığı 2002 yılından bu yana ülkemizde giderek
yayılan viral bir hastalıktır. Keneler aracılığıyla yayılan
hastalık tedaviye rağmen % 10 oranında ölümcül seyretmektedir.
Bilgilenmek hastalığa karşı en önemli silahtır.
KKK nedir?
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Bunyavirus ailesinden Nairoviruslar
ile meydana gelen keneler aracılığıyla bulaşan kanamalarla
karakterize viral bir hastalıktır. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi
zoonoz karakterli bir hastalık olup sporadik vakalar şeklinde
veya salgınlarla seyreder, vakaların çoğu asemptomatiktir.
Hastalık ilk olarak 1944 de Kırımda 1969 da Kongoda tespit
edildiğinden adı Kırım Kongo Kanamalı Ateşi olarak konmuştur.
Hastalık nerelerde bulunur ?
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi genellikle Doğu Avrupa, Sovtyetler
Birliği, Doğu Akdeniz , Orta Doğu, Kuzey Afrika, , Hindistan,
Orta Asya Kuzey Çin ülkelerinde bulunur. Ülkemizde özellikle
İç Anadolu, Doğu Karadeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu
Anadoluda görülmektedir.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi virusu İxodid Hyalomma cinsi sert
kenelerle yayılır. Keneler virusun hem rezervuarı hemde
vektörüdür.
Virüs insanlar dışında doğada tavşan, dağ keçisi, kuşlar,
kemirgenler gibi hayvanları, ayrıca inek, koyun, keçi gibi
evcil hayvanları da infekte ederek çoğalır ve keneler yoluyla
yayılır. Hastalık kuşlarda çok hafif seyreder, çiflik
hayvanlarında da çok ölümcül seyirli değildir. Virüs insanlara
kene ısırması yada infekte hayvanların kan ve çıkartılarıyla
temas sonucu hematojen yolla bulaşır. Virus insandan insana
kan ve çıkartılarla temas sonucu bulaşabilir. Hastalık en çok
kırsal alanda yaşayanlarda, hayvancılıkla uğraşanlarda ve
mezbaha çalışanlarında görülmektedir.
Kırım-Kongo kanamalı ateşi belirtileri nelerdir?
Virüs, sığır, koyun, keçi, tavşan ve tilki gibi hayvanlardan
tespit edilmiştir. KKKA virusu kenelerin konakladığı
hayvanlara bulaşmasına rağmen hayvanlarda; bazen hafif ateş
çıkabilir, bunun dışında hastalık belirtisi görülmemektedir.
Buna karşılık hayvanlar hastalığın yayılmasında aracı rol
(portör) oynamaktadır.
Kırım-Kongo kanamalı ateşi salgınlarını etkileyen doğa
şartları nelerdir?
Doğu Avrupa ve Asya’daki Kırım-Kongo hemorajik ateş
salgınlarının genellikle insanlar tarafından oluşturan
çevresel şartlara bağlı olarak geliştiği düşünülmektedir.
Kırım’daki ilk salgının, İkinci Dünya Savaşı yıllarında kene
ile enfekte olmuş bölgelerin tarıma açılması nedeniyle
oluştuğu sanılmaktadır. Daha sonra eski Sovyetler Birliği ve
Bulgaristan’ da olan salgınlarda ise ziraatçılık ve
hayvancılıktaki değişmelerin rol oynadığı belirtilmektedir.
Hastalık yaklaşık 1-3 günlük bir kuluçka döneminin ardında
aniden ortaya çıkan yüksek ateş, başağrısı, sırt ağrısı, kas
eklem ağrıları, bulantı kusma karın ağrısı gibi gribal
şikayetlerle başlar. Göz aklarında kızarıklık, kırmızı yüz,
kızarık boğaz, yumuşak damakta enantemler sık görülür. İlk
günlerdeki yüz ve göğüsteki peteşilerle konjoktivalarda
kızarıklık dikkat çeker. Ağır vakalarda hepatit ve sarılık,
huy değişiklikleri, duyusal algılarda bozukluklar olabilir.
Hastalığın dördüncü gününden itibaren yaygın ekimozlar,
şiddetli burun kanamaları, melena, hematemez, enjeksiyon
yerinden sürekli kanama ve sızıntılar gibi hemorajik diatezler
başlar. Hastalığın kanamalı dönemi 2 hafta kadar sürebilir.
Patogenezden yaygın karaciğer ve endotel hasarıyla ağır
trombositopeni sorumludur. Ağır vakalarda 5. Günden itibaren
hepatorenal ve pulmoner yetersizlikler görülür. Ölüm
genellikle 2. Haftada ve MSOF nedeniyledir.
Laboratuar tahlillerinde lökopeni, trombositopeni, ALT, AST de
artış, CK ve bilirubin artışı, ALT, GGT, LDH artişi görülür.
INR, PT ve aPTT de uzama vardır.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi vakalarında %9 ila %50 arasında
değişen mortalite oranları bildirilmiştir.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi nasıl teşhis edilir?
Şüpheli vakalarda ilk iki hafta içinde Nairovirus RNA PCR
pozitif bulunabilir. Nairovirus IgM 9. Günden sonra pozitif
olur. Hastalığa bağlı antikorlar ELİSA yöntemiyle tespit
edilebilir. Erken dönemde IgM antikorlarının artması yada IgG
antikorlarında 4 kat artış gösterilmesi tanı koydurur. Bu
testler spesifik testler olduklarından sadece belli kurumlar
tarafından yapılabilmektedir.
Kırım kongo kanamalı ateşinini tedavisi varmı?
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi de ana tedavi destek tedavisidir.
Metabolik ve hemodinamik parametreler yerinde tutulmaya
çalışılır. Hastalığın spesifik bir tedavisi bulunmamakla
birlikte, antiviral ilâçlardan ribavirinin, oral veya
parenteral olarak kullanılabileceği bildirilmektedir. Ayrıca
hastalığı geçirmiş kişilerden hazırlanan anti serumlar tedavi
ve koruma amacıyla kullanılmış fakat istatistiksel anlamlı
sonuçlar alınamamıştır.
KKK den korunma ve kontrol:
Tüm enfeksiyon hastalıklarında olduğu gibi KIRIM KONGO
KANAMALI ATEŞİ’NDE de korunma ve kontrol önlemlerinin alınması
çok önemli ve gereklidir.
Doğu Avrupa da üretilmiş fare beyninden elde edilen bir aşının
%70 koruma sağladığı bildirilmiştir fakat halihazırda dünya
sağlık örgütünün onayladığı bir aşı yoktur.
Hasta ve hastanın sekresyonları ile temas sırasında
mutlaka üniversel önlemler (eldiven, önlük, gözlük,
maske vb.) alınmalıdır. Genellikle hava yolu ile
bulaşmadan bahsedilmemektedir. Ancak, kan ve vücut
sıvıları ile temastan kaçınılmalıdır. Bu şekilde bir
temasın söz konusu olması halinde, temaslının en az 14
gün kadar ateş ve diğer belirtiler yönünden takip
edilmesi gerekmektedir.
Hayvan kanı, dokusu veya hayvana ait diğer vücut
sıvıları ile temas sırasında da gerekli korunma
önlemleri alınmalıdır.
Kene mücadelesi çok önemli olmakla birlikte oldukça zor
görülmektedir. Keneler yumurta dönemleri hariç diğer
biyolojik evrelerinde insanlara hücum ederek kan
emebilir. Hem mera keneleri hem de mesken keneleri
gelişmelerini sürdürebilmek ve nesillerini devam
ettirebilmek
için
konakçılarından
kan
emmek
zorundadırlar; genel olarak da konakçı spesifitesi
göstermezler. Coğrafik bölgelere ve türlere göre
değişmekle beraber, KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ’yı
bulaştıran Hyalomma soyuna ait keneler genel olarak
Nisan ve Ekim aylarında aktiftirler; bu dönemlerdeki
salgınların sebebi de budur. Bu nedenle öncelikle
konakçılar kenelerden uzak tutulmalı ve kenelerin kan
emmeleri engellenmelidir.
Mümkün olduğu kadar kenelerin bulunduğu alanlardan
kaçınılması gerekmektedir. Hayvan barınakları veya
kenelerin
yaşayabileceği
alanlarda
bulunulması
durumunda, vücut belirli aralıklarla kene yönünden
muayene edilmeli; vücuda yapışmamış olanlar dikkatlice
toplanıp öldürülmeli, yapışan keneler ise kesinlikle
ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan (bir pensle
sağa sola oynatarak, çivi çıkarır gibi) alınmalıdır.
Diğer önemli hususlardan birisi de piknik amaçlı olarak
su kenarları ve otlak şeklindeki yerlerde bulunanlar
döndüklerinde, mutlaka üzerlerini kene bakımından
kontrol etmeli ve kene varsa usulüne uygun olarak
vücuttan uzaklaştırmalıdır. Çalı, çırpı ve gür ot
bulunan yerlerden uzak durulmalı, bu gibi yerlere çıplak
ayakla veya kısa giysilerle girilmemelidir.
Ormanlarda çalışan işçilerin ve ava çıkanların lastik
çizme giymeleri veya pantolonlarının paçalarını çorap
içine almaları kenelerden koruyucu olabilmektedir.
Hayvan sahipleri hayvanlarını kenelere karşı uygun
akarisitlerle ilâçlamalı, hayvan barınakları kenelerin
yaşamasına imkân vermeyecek şekilde yapılmalı, çatlaklar
ve yarıklar tamir edilerek badana yapılmalıdır. Kene
bulunan hayvan barınakları uygun akarisitlerle usulüne
göre ilâçlanmalıdır.
Gerek
insanları
gerekse
hayvanları
kene
enfestasyonlarından korumak için repellent olarak
bilinen böcek kaçıranlar dikkatli bir şekilde
kullanılabilir. Repellentler sıvı, losyon, krem, katı
yağ veya aerosol şeklinde hazırlanan maddeler olup,
cilde
sürülerek
veya
elbiselere
emdirilerek
uygulanabilmektedir. Aynı maddeler hayvanların baş veya
bacaklarına da uygulanabilir; ayrıca, bu maddelerin
emdirildiği plâstik şeritler, hayvanların kulaklarına
veya boynuzlarına takılabilir. İçinde DEET içeren
akarisitler kullanılmalıdır
İLTİHABİ
HASTALIKLARI
BAĞIRSAK
İnflamatuar barsak hastalıkları;
Crohn’s; Ülseratif kolit
İBH;
Kron;
İltihabi bağırsak hastalıkları bağırsağın iltihaplanması ile
seyreden bir gurup hastalıktır. Bu hastalıklarda bağırsak
duvarı iltihaplanır, bağırsak fonksiyonu bozulur, gıda emilimi
ve bağırsak alışkanlıkları bozulur.
hastalıklarının iki çeşidi vardır:
İltihabi
bağırsak
1- Kron Hastalığı (Crohns Disease) ve
2- Ülseratif kolit .
Her ikisi de hayat boyu sürer ve kontrol altına alınmaz ise
birçok komplikasyona neden olur.
İltihabi bağırsak hastalıklarının sebebi nedir?
İltihabi
bağırsak
hastalıklarının
gerçek
sebebi
bilinmemektedir, ancak:
• Ailesel yatkınlık ( yakın aile bireylerinde olması),
• Bağırsaklara zarar veren viral yada bakteriyel bir hastalık
geçirmiş olmak,
• İmmün sistemi bozan bir hastalık yada ilaç kullanmanın
iltihabi barsak hastalıklarının başlamasını tetiklediği
düşünülmektedir.
İltihabi bağırsak hastalıkları bulaşıcı değildir kişiden
kişiye geçmez.
İltihabi bağırsak
nelerdir?
hastalıklarının
belirtileri
İltihabi bağırsak hastalıkları birçok şikayete neden olur.
Hastalığın şiddeti ve şikayetler hastadan hastaya çok değişir.
İltihabi bağırsak hastalıkları ataklar halinde seyreder. Arada
iyilik dönemleri görülür. Hastalığın yerine ve derinliğine
göre şikayetler değişir en sık görülen şikayetler:
Kramp tarzında karın ağrıları,
İshal,
İştahsızlık ve kilo kaybı,
Barsak kanamaları,
Kanlı ishal,
Barsakta ülserler oluşması,
Makat ve etrafında iltihap ve akıntı,
Gaz, şişkinlik,
Çabuk doyma,
Bağırsak guruldaması,
Bulantı, kusma, hastalığa bağlı en sık görülen bağırsak
şikâyetleridir.
Bağırsakta iltihaba bağlı olarak besin emilimi bozulur. Bu
hastaların neredeyse tamamında demir eksikliğine bağlı
kansızlık görülür. Çocuk yaşta ortaya çıkarsa büyüme ve
gelişmeyi bozar. Ayrıca bu hastalıklar barsak dışı şikayetlere
de sebep olur. En sık görülen bağırsak dışı şikayetler:
Ağızda aftlar,
Artrit ( kalça, diz, bilek eklemlerinde şişme ağrı ),
Osteoporoz,
Parmak çomaklaşması,
Cilt döküntüleri,
Cilt apseleri,
Göz iltihapları,
Karaciğer yağlanması,
Safra kesesi iltihabı dır.
İltihabi
edilir?
bağırsak
hastalıkları
nasıl
teşhis
Hastanın şikayetleri ve muayenesi teşhiste ilk adımdır.
Laboratuvar testleri tanıya yardımcıdır.
Kan sayımı,
CRP,
Sedimantasyon,
Dışkı mikroskopisi ve kültürü,
Dışkıda parazit aranması,
Clostridium difficile testleri,
Cheliak hastalığı testleri,
pANCA (Perinükleer antinötrofilik sitoplazmik antikor
): Ülseratif kolitli olanların yaklaşık yarısında, Kron
hastalarının beşte birinde pozitif tir.
ASCA (Saccharomyces cerevisiae antikorları), IgG ve
IgA: Crohn hastalarının yarısında pozitif bulunmaktadır.
Hastalığın kesin teşhisi kolonoskopi ile alınan parçanın
patolojik incelemesi ile konur. Kan testleri teşhise
yardımcıdır aynı zamanda hastalığın takibinde ve alevlenme
dönemlerinin izlenmesinde kullanılır.
iltihabi barsak hastalıkları nasıl tedavi edilir?
İltihabi bağırsak hastalıkları ömür boyu süren hastalıklardır.
Hastalık alevlenmeler ile seyreder. Stres in bu hastalıkları
alevlendirdiği iyi bilinmektedir.
Yeme alışkanlığı iyilik dönemlerini uzatabilir;
Az yağlı,
Meyveden zengin,
Az lifli ve
Et ve süt ürünlerinden fakir beslenmek iltihabi barsak
hastalıklarının alevlenme şansını azaltır.
İlaçlar:
Bağırsaktaki iltihabi alevlenmeyi azaltmak amacıyla birçok
ilaç kullanılır.
Anti inflamatuar ilaçlar,
Kortizon,
İmmun supresan ilaçlar,
İshal kesiciler,
Laksatifler,
Ağrı kesiciler tedavide kullanılmaktadır.
Cerrahi tedavi:
Çok ciddi iltihabi
bağırsak
hastalıklarında
bağırsağın
iltihaplı kısmının çıkarılması gerekebilir.
Referanslar:
1- American Academy of Family Physicians http://www.aafp.org/
2- National Digestive Diseases Information Clearinghouse
http://digestive.niddk.nih.gov/index.htm/
3- Canadian Family Physician http://www.cfpc.ca/cfp/
4- Health Canada http://www.hc-sc.gc.ca/
5- American Academy of Family Physicians. Inflammatory bowel
disease. American Academy of Family Physicians website.
http://familydoctor.org/online/famdocen/home/common/digestive/
disorders/252.html
6- American Gastroenterological Association website
http://www.gastro.org/wmspage.cfm?parm1=851 . June 25, 2007.
7- Botoman VA, Bonner GF, Botoman DA. Management of
inflammatory bowel disease. American Family Physician
websitehttp://www.aafp.org/afp/980101ap/botoman.html
.
Published 1998. June 27, 2007.
8- Brandt LJ, Steiner-Grossman P, eds. Treating IBD: A
Patient’s Guide to the Medical and Surgical Management of
Inflammatory Bowel Disease . New York, NY: Raven Press; 1989.
9- Carson-DeWitt R. Ulcerative colitis. EBSCO Health Library
websitehttp://www.ebscohost.com/thisTopic.php?marketID=15topic
ID=81 . Updated September 30, 2009. December 2, 2009.
10- DynaMed Editorial Team. Irritable bowel syndrome (IBS).
EBSCO DynaMed websitehttp://www.ebscohost.com/dynamed/what.php
. June 25, 2007.
11Mayo
Clinic.
Crohns
disease.
Mayo
Clinic
websitehttp://www.mayoclinic.com/health/crohns-disease/DS00104
. Updated August 8, 2009. November 10, 2010.
12- Steiner-Grossman P, Banks PA, Present DH, eds. The New
People Not Patients: A Source Book for Living With IBD .
Dubuque, IA: Kendall/Hunt Publishing Company; 1992.
13Ulcerative
colitis.
Mayo
Clinic.com
websitehttp://www.mayoclinic.com/health/ulcerative-colitis/DS0
0598 . Updated August 2009. December 10, 2010