5 Vektör - Kuvvet 1 4. Uç uca ekleme yöntemiyle Test 1’in Çözümleri K + L + M + N vektörlerini toplayalım. 1. F1 N F2 L K I. grubun oyunu kazanabilmesi için F1 kuvvetinin F2 den büyük olması gerekir. A seçeneğinde her iki grubun uyguladığı kuvvetler eşittir. P K M L N M Cevap A dır. Çokgen kapandığı için verilen dört vektörün toplamı sıfırdır. Geriye sadece P vektörü kalır. Cevap E dir. 2. 5. A A) B) C) K B –C Şekilde görüldüğü gibi A - C = B dir. Buna göre; A - C + B = 2 B \ B Nihat Bilgin Yayıncılık© L K+N K K+M K+L M N K D) Cevap A dır. E) M L M+N M L+M N Şekillerde görüldüğü gibi K + L işlemi diğerlerinden daha küçüktür. Cevap A dır. 3. M F1 F2 M F3 M cisminin dengede kalabilmesi için ona etki eden tüm kuvvetlerin bileşkesinin sıfır olması gerekir. F 1 kuvveti ile birlikte A seçeneğinde verilen F 2 ve F 3 kuvvetlerinin bileşkesi alındığında sıfır olur. Cevap A dır. 6. F F R=F 60° 60° K F Cevap C dir. 2 VEKTÖR - KUVVET 7. 9. M cisminin P doğrultusunda hareket edebilmesi için bileşkenin bu doğrultuda çıkması gerekir. L I. P F 2 kuvvetini kaldırıp, F 3 kuvvetini 3 katına çıkarılım. M K F1 bileşke K+L+M=0 N M F3 P N + P = –M P Şekilde görüldüğü gibi bileşke kuvvet P doğrultusundadır. II ve III. önermelerdeki F 1 ve F 3 kuvveti kaldırıldı- N ğında bileşke P doğrultusunda çıkmıyor. Cevap C dir. Nihat Bilgin Yayıncılık© Cevap A dır. 8. 10. Y Y+ Z + K + L = X L X Y –X K Y–X=L+K Verilenlerin içinde doğru olan Yalnız I dir. Cevap A dır. Z K L Y, Z, K ve L vektörleri uç uca ekli biçimde verildiğinden bunların vektörel toplamı X vektörüne eşittir. X + X = 2 X olur. Cevap B dir. 3 VEKTÖR - KUVVET 11. 12. F3 R Y F1 X O F 1 ve F 3 kuvvetleri aynı yönlü olduğundan bunların bileşkesi en büyüktür. Bileşkenin büyüklüğü; R2 = X2 + Y2 + 2XY.cosβ Cevap B dir. bağıntısı ile bulunur. β açısı küçüldükçe veya α açısı büyüdükçe bileşke vektörünün büyüklüğü artar. Nihat Bilgin Yayıncılık© Cevap B dir. 4 VEKTÖR - KUVVET 3. Test 2’nin Çözümleri 3 br 4 br 1. F F 30° 30° 30° 120° 30° O R = 2F F F 5 br 3 br 30° 30° F F 120° F F O 4 br Biri 3 br, öteki 4 br olan iki vektör arasındaki açı θ = 0° olsaydı bileşke 7 br olurdu. θ = 90° olsaydı bu durumda bileşke 5 br olurdu. 0° < θ < 90° olduğuna göre, bileşke 5 ile 7 arasında bir değer alacaktır. Cevap B dir. Nihat Bilgin Yayıncılık© Cevap D dir. 2. F2 4. R F2 K F1 F1 F 1 ve F 2 kuvvetlerinin yerleri değiştirildiğinde bileşke kuvvetin büyüklüğü değişmez. Ancak hareket yönü ile hareket doğrultusu değişebilir. Hareket yönü ve doğrultusunun değişmemesi için F 1 ve F 2 kuvvetlerinin büyüklüklerinin eşit olması gerekir. Bu yönde bir açıklama olmadığına göre Yalnız I doğrudur. Cevap A dır. α > θ olduğundan bileşke kuvvet F 2 ye daha yakın olur. Açı kuvvet ters orantı ilişkisinden yararlanarak, | F 2| > | F 1| yazabiliriz. | R | ile | F 1| ve | R | ile | F 2| arasında kesin birşey söylenemez. Cevap A dır. 5 VEKTÖR - KUVVET 5. A bulunur. F 2 kuvveti ters çevrildiğinde bileşke kuvvet R 2 olmaktadır. A R 2 = F 1 - F 2 + F 3 = - 2 F 2 F3 F1 F1 F3 | R1 | = | R2 | F2 |2 F1 | |2 F2 | = | F1 | | F2 | F3 –F2 F1 + F3 = 2 F2 F1 + F3 = 2 F2 F2 Şekil I Şekil II Şekil I de; → → → → F1 + F2 + F3 = 3F2 F1 3α + 4α + 5α = 12α eder. 12α = 360° olduğuna göre, α = 30° dir. .................. (1) 30° Buna göre, açılar şekilde verildiği gibidir. Şekil II de; → → → → F1 + F3 – F2 = F2 .................. (2) (1) denkleminin (2) denklemine oranı 3 olur. Nihat Bilgin Yayıncılık© Cevap C 6. F2 = F1·cos30° 3 F2 = F1 · 2 F1 2 3 2 bulunur. = = F2 3 3 Cevap C dir. F3 3α F2 4α 5α F1 7. F 1 + F 2 + F 3 = 0 olduğuna göre; 1 F4 F2 + F3 =- F1 F1 F1 + F3 =- F2 yazabiliriz. F 1 kuvveti ters çevrildiğinde bileşke R 1 olmaktadır. Buna göre; R 1 = - F 1 + F 2 + F 3 = - 2 F 1 1 44 2 44 3 - F1 F3 F2 Başlangıç ile bitiş noktalarını birleştirdiğimizde bileşke kuvvet 1 numaralı vektör olur. Cevap A dır. VEKTÖR - KUVVET 8. F2 X aynı yönlü iki vektördür. Bu 3 nedenle X + Y + Z = Z 2 dir. K F2x 11. X + Y vektörü ile Z vektörü F1 X+Y 6 Y F2 F2y Z K noktasal cisminin –y yönünde hareket etmesi için Şekil II deki 2 numaralı kuvvetin de uygulanması gerekir. Bu durumda F 2 y kalır. Cevap B dir. Cevap B dir. 9. R R P+S –P + R P k = P + R + S = 2R –P S / = –P + R + S = 2S P - R vektörü ile S vektörü ters yönlü olduğundan m vektörünün büyüklüğü en küçüktür. P–R P n r p / m s k k , , , m, n, p vektörlerinin bileşkesi sıfırdır. Geriye kalan s ve r vektörlerinin bileşkesi m kadardır. Cevap E dir. 10. Soruda | F 1 | = 1 br, | F 2 | = 5 12. –R olarak verilmektedir. F 2 vektörü ters çevrilip şekildeki gibi bileşke alındığında, | F 3 | = 2 2 br bulunur. Buna Nihat Bilgin Yayıncılık© S F3 –F2 göre, | F 3 | > | F 2 | > | F 1 | dir. F1 Cevap A dır. Cevap D dir. 7 VEKTÖR - KUVVET 3. Test 3’ün Çözümleri 1. Vektörler kaydırılarak şekildeki gibi bir köşede toplanabilir. Her üç kuvvetin bileşkesinin büyüklüğü 2F olur. L R = 2F F F F F 60° K Cevap C dir. Z Y X X, Y, K, L vektörlerinin bileşkesi sıfırdır. Geriye yalnızca Z vektörü kalır. Nihat Bilgin Yayıncılık© Cevap A dır. 4. y F3 2. θ2 60° a a 60° θ1 a K x F2 F1 a a Şekil II Şekil I Şekil I deki üç vektörün bileşkesi sıfırdır. Noktasal K cismi dengede kaldığına göre, kuvvetlerin x ve y doğrultularındaki bileşenleri birbirine eşit olmalıdır. F 1 vektörünün –y doğrultusundaki bileşeni, F 3 vektörünün +y doğrultusundaki bileşenine eşit olmalıdır. Bu nedenle I. önerme doğru, II. ve III. önermeler yanlıştır. v3 a Geriye kalan iki vektörün bileşkesi Şekil II deki gibi olup büyüklüğü 3 a dır. Cevap D dir. Cevap A dır. 8 VEKTÖR - KUVVET 5. y 7. I. F 1 ve F 2 nin bileşkesi alındığında - F 3 kuvvetine eşit değildir. II. F 3 kuvvetinin ucuna F 4 kuvveti eklendiğinde bileşkesi F 1 kuvvetini verir. III. F2 | F3 | = 2F x 37° F1 Bileşkenin –x yönünde F büyüklüğünde olması için; F1·cos37° = F 4 F1· =F 5 5 F1 = F 4 F1·sin37° = F2 5 3 F · = F2 5 4 3 olmalıdır. Buradan F2 = F bulunur. 4 –F2 O F1 F1 –F2 F 1 - F 2 vektörü F 4 vektörüne eşit değildir. Cevap B dir. Nihat Bilgin Yayıncılık© Cevap A dır. 8. 6. y F3 F4 Kuvvetlerin karşılarındaki açılar aşağıdaki şekil üzerinde verildiği gibidir. F2 F1 F2 x m F5 120° 150° F6 F1 F3 F 6 kuvveti kaldırılırsa noktasal m cismi +y yönünde hareket eder. Cevap B dir. Sinüs teoremine göre karşısındaki açısı küçük olan kuvvet en büyüktür. Buna göre, F3 > F2 > F1 bulunur. Cevap A dır. 9 VEKTÖR - KUVVET 9. y Yay sabiti k olan bir yaya büyüklüğü F olan bir kuvvet uygulanırsa yay x kadar açılır veya sıkışır. Yayın açılma veya sıkışma miktarı F = k·x bağıntısıyla bulunur. Şekil I için; keş = 3k ve F = 3k·x Şekil II için; keş = yazabiliriz. Her iki şekil için F aynı olduğundan; 3k·x = F3 |F1|=F K x |F2|=F |R1,2| = v2F F 1 ve F 2 kuvvetlerinin bileşkesinin büyüklüğü | R 1, 2 | = 2 F dir. F 1, F 2 ve F 3 kuvvetlerinin bileşkesinin sıfır olması için F 3 kuvvetinin büyüklüğü 2 F olmalıdır. F1 + F2 - 2 F3 =-3 F3 1 44 2 44 3 Buna göre F 1 + F 2 - 2 F 3 işleminin büyüklüğü 3 2 F bulunur. 6 6 k ve F = k·xœ 5 5 6 5 k·xœ ⇒ xœ = x bulunur. 5 2 Cevap B dir. - F3 Nihat Bilgin Yayıncılık© Cevap C dir. 10. 11. k k k k / k 3/ F k k G2 k Şekil I Şekil II G1 F Şekil I Şekil II Yay sabitleri k1, k2, k3 olan ve birbirine paralel bağlı yayların eş değer yay sabiti; keş = k1 + k2 + k3 + ... + biçiminde bulunur. Eğer bu yaylar birbirine seri bağlanırsa eş değer yay sabiti; 1 1 1 1 = + + k eş k 1 k2 k3 bağıntısıyla bulunur. Yay sabiti telin boyu ile ters orantılıdır. 3/ uzunluğundaki yayın sabiti k ise, / uzunluğundaki yayın sabiti 3k olur. Şekil II de yaylar paralel bağlı olduğundan keş = 9k dır. Şekil I de; G1 = k·x Şekil II de; G2 = 9k·x G1 k·x 1 = = bulunur. 9k·x 9 G2 Cevap A dır. 10 12. VEKTÖR - KUVVET 1 2 P yay tutuyor yatay 13. P (2+3)mgsinθ 3m yatay 2mgsinθ 2m Şekil II Şekil I θ 3 2P. sin 30° 30 °=P yatay Şekil III Şekil I de yayın bir ucu bağlı, öteki ucuna P kuvveti uygulanıyor. Şekil II de P lerden biri yayı tutuyor, öteki P kuvvet gibi yayı açıyor. Şekil III te yayın bir ucu bağlı, öteki ucuna kuvvet uygulanıyor. Her üç şekilde de yayı açan kuvvetler eşit olup P kadardır. Bu nedenle x1 = x2 = x3 olur. Nihat Bilgin Yayıncılık© Cevap A dır. yatay S yayının açılmasına neden olan kuvvet 5mgsini, T yayının açılmasına neden olan kuvvet 2mgsini dır. Özdeş yaylardan S yayı 5 birim uzarsa, T yayı 2 birim uzar. xS 5 x T = 2 olur. Cevap E dir.