Slayt 1

KİMYASAL SİLAHLAR
Çevre Müh.
Sedat ATAK
KİMYASAL SİLAHLARIN TARİHÇESİ
• M.Ö.428 de Peleponez Muharebelerinde “PLATEA” şehrinin
kuşatılmasında kükürt, zift ve odunun yanmasından çıkan
zehirli gazlar kullanılmıştır.
• M.S.453 senesinde bir Rum tarafından bulunan ve “RUM
ATEŞİ” adı verilen kükürt, zift, tuz, gazyağı ve zeytinyağı
karışımının İstanbul’u kuşatan Fatih Sultan Mehmet
Ordularına karşı kullanıldığı bilinmektedir.
KİMYASAL SİLAHLARIN TARİHÇESİ
• Kuzey Amerika’da Kızılderililerin balık yağı ile
doyurulmuş zehirli sarmaşığı yakarak zehirli gaz elde
ettikleri söylenmektedir.
• Gizleyici sis temin etmek maksadıyla katranla
karıştırılmış ıslak saman kullanılmıştır.
• Kimyasal Silah maddelerinin bilinçli olarak yapılması
ve kullanılması 19 . yüzyılın başlarında, kimya
sanayiindeki gelişme ile olmuştur.
• İlk defa Bilimsel Kimyasal Silah maddesi 1854 yılında
Kırım Muharebesi sırasında İngilizler tarafından
hazırlanmış fakat kullanılmamıştır.
• İlk göz yaşartıcı gaz 1914 de Fransızlar tarafından
kullanılmıştır.
• Kimyasal Silah maddelerinin geliştirilmesi ve başarı
ile kullanılması Birinci Dünya Savaşı sırasında
olmuştur. 1915 Ağustosun da “YPRES”de
(İPER)Almanların Fransızlara karşı zehirli gazları
kullanmaları modern savaş tekniğinde yepyeni bir
çığır açmıştır. Bu savaşta boğucu, yakıcı, kusturucu
gazlar kullanılmıştır.
(150 ton – Beş bin ölü, 10 bin yaralı)
Bu gelişmeler üzerine Cenevre protokolü imzalanmıştır.
Tüm bu ve benzeri gelişmeler çalışmaları hızlandırmış ;
• Ocak 1989’da Paris konferansı yapılmıştır. Birleşmiş
Milletler Silahsızlanma Konferansı Kimyasal Silahlar
Çalışma Grubu
• Kimyasal Silahlar Sözleşmesini 1992 de kabul ederek 3
Ocak 1993 te imzaya açmıştır.
• Türkiye tarafından 13.01.1993 tarihinde Paris’te imzalanan
Kimyasal
silahların
geliştirilmesinin,
üretiminin,
stoklanmasının ve kullanılmasının yasaklanmasını öngören
“Kimyasal Silahlar 29 Nisan 1997 Sözleşmesi” (KSS) ,tarihli
Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanmıştır.
Cenevre Protokolü
• Boğucu, Zehirleyici ve Benzer Gazların ve Bakteriyolojik
Araçların Savaşta Kullanımının Yasaklanmasına İlişkin
Protokol (daha genel bilinen adıyla Cenevre Protokolü)
• Biyolojik ve kimyasal silahların kullanımını yasaklayan
antlaşmadır. Protokol 17 Haziran 1925'te Cenevre'de
imzalandı ve 8 Şubat 1928'de yürürlüğe girdi.
• Protokol kimyasal ve biyolojik silahların kullanımını
yasaklıyordu ancak üretimi, depolanması ya da transferi ile
ilgili bir şey söylemiyordu. Sonraki antlaşmalar (1972 Biyolojik
Silahlar Konvansiyonu ve 1993 Kimyasal Silahlar
Konvansiyonu) bu durumları da kapsayacak şekilde
oluşturuldu.
Anlaşma
Yıl
Taraflar
Yasaklamanın Niteliği
Strasbourg Antlaşması
1675
Fransa-Roma
İki ülke arası savaşlarda zehirli kurşun kullanımı yasaklanmıştır.
Brüksel Deklerasyonu
1874
Kabul Görmedi
Zehir ve zehirli silahların kullanımının yasaklanması için önerildi. Lahey
Konvensiyonlarına öncülük etti.
1899 Lahey
Konvansiyonu
1899
31 Devlet
Boğucu, zehirleyici ve benzer gazların kullanımı yasaklandı.
1907 Lahey
Konvansiyonu
1907
35 Devlet
Zehir ve zehirli gazların kullanımı yasaklandı.
Versay Ant.
1919
Almanya- İtilaf
Devletleri
Almanya’nın zehirli gaz üretmesi ve ithal etmesi yasaklandı.
Washington Silah
Konferansı
1922
Kabul Görmedi
Hertürlü kimyasal silah yasaklanması önerildi.
Cenevre Protokolü
1925
134 Devlet
Boğucu, zehirleyici ve benzeri gazların ve bakteriyolojik araçların savaşta
kullanımı yasaklandı.
Dünya Silahsızlanma
Konferansı
1933
Kabul Görmedi
Cenevredeki kimyasal silahların tanımı ve sözleşmeye taraf olmayan
ülkelere karşı da kullanımın yasaklanması önerildi.
Biyolojik Silahlar
Konvansiyonu
1972
162 Devlet
Her türlü biyolojik silah yasaklandı.
Avustralya Grubu
1985
41 Devlet
Bir grup devlet tarafından kimyasal ve biyolojik silah olarak
kullanılabilecek maddelerin ihracatını kontrol altına almak için
oluşturuldu. Kimyasal Silah nakliyesi yasaklandı.
Kimyasal Silah
Kullanımı Konferansı
1989
149 Devlet
Cenevre tekrar teyit edildi.
Kimyasal Silah
Konvansiyonu
1993
187 Devlet
Bütün kimyasal silahların kullanımı, geliştirilmesi, üretimi, edinilmesi,
saklanması, stoklanması ve transferi yasaklandı. Devletler kimyasal
silahlarını yok edilmesi konusunda yükümlüdür.
Kimyasal Harp Ajanı
• Kimyasal Harp Ajanları Birleşmiş Milletler’in
1969 yılında yayınlamış olduğu bir raporda
“insanlar , hayvanlar ve bitkiler üzerine
doğrudan toksik etkileri nedeni ile kullanılan
her türlü katı , sıvı , gaz halindeki kimyasal
maddeler” şeklinde tanımlanmıştır.
KİMYASAL SİLAHLARIN TANIMI
Kimyasal Silah; Kimyasal özelliği sayesinde öldürücü, yaralayıcı
ve tahriş edici etkiler gösteren, sis ve yangın meydana getiren,
insan, hayvan, bitki ve metallere etkili olan katı, sıvı, gaz veya
aerosol halindeki maddelerin silah olarak kullanılması gibi
tanımlana bilir.
KİMYASAL SİLAHLARIN GENEL AYRIMI
A. KULLANIM SIRASINDAKİ FİZİKSEL
DURUMLARINA GÖRE:
1. KATI,
2. SIVI,
3. GAZ,
4. AEROSOL,
B) FİZYOLOJİK ETKİLERİNE GÖRE:
IKARGAŞALIĞI KONTROL AMAÇLILAR
1- Gözyaşı Getiren Gazlar,
2- Kusturucu Gazlar,
II12345-
SAF DIŞI BIRAKANLAR
Boğucu Gazlar,
Kan Zehirleyici Gazlar,
Sinir Gazları,
Yakıcı Gazlar,
Uyuşturucu Gazlar,
ARAZİDE KALMA ÖZELLİKLERİNE GÖRE:
1- Uçucu Gazlar,
2- Kalıcı Gazlar,
KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE:
12345678-
Zehirli Kimyasal Maddeler (Zayiat veren gazlar),
Uyuşturucu Maddeler (Saf dışı edici gazlar),
Kargaşalığı Bastıran Gazlar,
Eğitim Maddeleri,
Gizleyici ve İşaret Sisleri,
Yangın Maddeleri,
Antiplant Maddeler (Bitkilere etkili)
Antimateryal Maddeler (Tesis ve malzemeye etkili),
Kimyasalların Vücuda Giriş Yolları
Kimyasalların Canlılar Üzerindeki Genel Etkileri
Nelere Bağlıdır?
• Solunum sistemi yoluyla alınan doz, maddenin havadaki
miktarına ve kişinin kimyasal sahada kalma süresine bağlıdır.
• Sıvı kimyasal savaş maddeleri cilt tarafından emilmek suretiyle
ciltte tahriş ve yaralara sebep olurlar.
• Düşük dozda kirlenen arazilerde fazla süre kalındığı takdirde
gerek solunum gerekse cilt tarafından fazla miktarda emilme
olacağından zararlara sebep olurlar.
• Bazı kimyasal savaş maddeleri kalıcıdır. Bunların kalıcılığı
fiziksel özelliklerine, hava şartlarına, arazinin, malzemenin ve
teçhizatın tipine bağlıdır.
KİMYASAL SİLAHLARIN MADDELERİNİ
ETKİLEYEN METEOROLOJİK FAKTÖRLER
1. SICAKLIK
2. RÜZGAR
a. HIZI
b. İSTİKAMETİ
4. RUTUBET VE YAĞIŞ
5. ARAZİ
a. ARAZİNİN ŞEKLİ
b. AĞAÇLAR VE BİTKİLER
c. TOPRAK
Kimyasalların Kalıcılık Süreleri
Sarin
VX
Hardal
Fosgen
Siyanür
10 C
Yağışlı
or. rüz.
1/4-1sa.
1-12sa
12-48sa.
Birkaç dk.
Birkaç dk.
15 C
Güneşli
Hf. Rüz
1/4-4sa.
3-21 gün
2-7 gün
Birkaç dk.
Birkaç dk.
-10 C
Güneşli
rüz.sız, karlı
1-2 gün
1-16 hafta
2-8 hafta
15-60 dk.
1-4 sa.
KİMYASAL SİLAH MADDELERİ
 Yakıcı Gazlar (hardal gazı)
 Boğucu Gazlar
 Sinir Gazları ( Sarin)
 Kan Zehirleyici Gazlar
 Kusturucu Gazlar
 Göz Yaşartıcı Gazlar
 Uyuşturucu Gazlar
 Diğer Gazlar
Kimyasal Maddeler
Sakatlayıcı
Toksik
Boğulma
Fosgen (CG)
Kıor (Cl)
Kan
Zehirleyici
Hıdrojen
siyanür(AC)
Sıyanür
Klor (CK)
Kabarcık
Sinir
HARDAL(H)
TABUN (GA)
LEVİSİTE(L)
SARİN (GB)
FOSGEN (CX)
SOMON (GD)
VX
18
Zehirleyicilerin Kıyaslaması
VX
Sarin
Mustard
Hydrogen Cyanide
Phosgene
Cyanogen Chloride
Chlorine
0
100
200
300
400
500
600
KORUNMA
1- Maske,
2- Gaz elbisesi, gaz pelerinleri
veya diğer koruyucu örtüler,
3- Sığınak,
4- Koruyucu merhemler,
5- M-258 KİTİ
Kimyasal Silahların Amacı
Kimyasal Savaş Ajanları (KS);
Öldürerek veya yaralayarak saf dışı bırakmak,
Bitkisel ve hayvansal besin kaynaklarını kontamine
etmek,
Ekonomik önemi olan hedefleri işlemez hale getirmek,
Kişileri koruyucu ekipman ve maske kullanmak zorunda
bırakarak hareket kabiliyetlerini azaltmak,
Teröre ve paniğe sebep olmak, amacıyla kullanılan
oldukça toksik kimyasal maddelerdir
Doğal Yapıya ve Bitkilere Etkili Olan
Kimyasallar
2 gruba ayrılır:
• Herbisitler
• Toprağı sterilize eden ajanlar
• Bitkilere karşı kullanılan kimyasal maddeler
“HERBİSİTLER” denir.
• Herbisitler, kimyasal bir takım bileşikler olup,
bitkilere etki ederler. Bitkilerin gelişmelerini
geciktirir, durdurur, hızlandırır, kurutur veya
sarartarak yapraklarını dökebilirler.
• Herbisitlerin insanlara, hayvanlara karşı zehirliliği
azdır. Deriyi hafif tahriş eder. Fakat tarım ürünlerini
ve ormanları mahvederler.
• Herbisitler Amerikalılar tarafından Vietnam da
kullanılmıştır.
HERBİSİTLERE KARŞI KORUNMA VE TEMİZLEME
• Herbisitler sıvı kimyasal maddeler olup püskürtmek
suretiyle atıldıklarından bitkilerin üzerlerinin örtülmesi en
iyi korunma sağlar.
Toprak Kirliliği
• Toprağın üstünde ve içinde bırakılan veya
başka yerlerden gelen zararlı kimyasal
maddelerin , toprağın niteliğini bozmasıdır.
• Gaz, aerosol ve katı parçacıklar halinde çıkan
zararlı kimyasal maddeler, çeşitli yollarla
toprağa ulaşarak birikirler, toprakta bazı
reaksiyonlara girerek toprağa zarar verirler.
Örnekler
• 1991 Körfez Savaşında Kuveyt’te;
Yakılan petrol kuyuları 600 milyon ton petrolü
tüketerek havada is, zehirli gazlar ve tehlikeli
kimyasallardan oluşan bir battaniye
oluşturmuştur.
Kara ve deniz sistemleri etkilenmiş.
Çıkan dumanlar bölgede güneşten gelen ışınları
engellemiş.
Isı 10 derece düşmüştür
Küresel Isınmayı Tetikleyen Etkileri
Irak
• Dünya Bankası 2004 yılı için Irak’ta tarımsal
faaliyetlere geçilebilmesi için 1.2 milyar dolara
ihtiyaç olduğunu, 2007’ye kadar ise faturanın
11 milyar doları bulacağını belirtmekte.
Vietnam
• Vietnam’da 2.2 milyar hektar orman ve tarım arazisi
bombalama, mekanik temizleme, napalmlar(%60
petrol ,%40 benzen ve ps) ile çoraklaştırıldı.
• Vietkol güçlerinin saklandığı 1.5 milyon hektar (güney
Vietnam’ın %10’u) orman ve ekili alanları yok etmek
için 55 milyon kilo herbisit kullanıldı.
• Kullanılan herbisitler ‘Agent Orange’ içindeki dioksin
şuanda bile bitkiler, yiyecekler, vahşi hayat, insan
sütü, ve yağ dokusunda bulunmakta. Bu müthiş
çevresel yıkımın etkileri henüz tam anlamıyla
giderilmiş değil
‘Benim Vietkonglularla alıp
veremediğim bir şey yok’
Hiroşima- Nagazaki
• Patlama: 11 km çaplı alanda kasırga
• Isı: 16 000 derece sıcaklıkta akkor hale gelen
hava kütlesi 5-8 km’lik bir küre
• Erken ve gecikmeli radyoaktif yağışlar.
• Nükleer Serpinti : Patlama sonrası oluşan
atıkların %15-20’si kalıcı, nereye gideceği
bilinmez, varlığı anlaşılmaz, öldürücü
• Nükleer Kış: Gökyüzü aylarca karanlık ve yaz
ayında da soğuk , 1 yıl sürebilir.
SAVAŞI KİM KAZANIRSA KAZANSIN;
SONUÇTA, KAYBEDEN DOĞA OLACAKTIR
VE SAVAŞ ÇEVRE ÜZERİNDE ONARIMI
OLANAKLI OLMAYAN KAYIPLARA YOL
AÇACAKTIR.
Teşekkürler..