Taş Küre nedir? Görevleri nelerdir?

On5yirmi5.com
Taş Küre nedir? Görevleri nelerdir?
Taş küre yani "yer kabuğu" 5 ile 110 km arasında kalınlığa sahiptir. Dağların altında
kalın, okyanusların altında incedir.
Yayın Tarihi : 9 Ocak 2014 Perşembe (oluşturma : 7/18/2017)
Ortalama kalınlığı 50- 60 km kabul edilmektedir. Bu kalınlık yer yüzeyinin şekillerine göre
değişmektedir. Dağların altında kalın, okyanusların altında incedir.
*Yerkabuğunun en üst kısmı genellikle silisyum ve alüminyum dan oluştuğu için SİAL olarak
adlandırılır. Yoğunluğu 2,67 gr/cm3 olarak kabul edilir.
* Büyük Okyanusun altında olmadığı tahmin edilmektedir. Siolin altındaki bölge yani yerkabuğunun
alt kısmı silisyum ve magnezyumdan meydana geldiği için SİMA adını alır.
*Simanın oldukça derine uzandığı, amorf olduğu ve ortalama yoğunluğunun 3,27 gr/cm3 olduğu
kabul edilmektedir.
* En dıştan içe doğru sırasıyla atmosfer (hava küre), biyosfer (canlı küre), hidrosfer (su küre) ve
litosfer (kayaç küre) yer alır. Litosfer’in altında ise, Pirosfer ve Barisfer bulunmaktadır. Litosferde Si
ve Al maddelerinin yoğunluğundan, bu tabakaya Sial adıda verilir. Barisfer + Pirosfer = Endosfer adı
verilir.
Hakkındabilgi.com ve türkçebilgi.com'da yer alan bilgilere göre, yeryüzünün 100 km derinliğinden
başlayarak manto içindeki kayaçlar sağlamlıklarını büyük ölçüde kaybedecek kadar yüksek sıcaklığa
ulaşırlar. Kayaçların karamela veya zift gibi plastik, kolayca şekil değiştirebilen hale geldikleri
bölgelere Astenosfer (zayıf küre) denir.
Astenosfer 350 km. derinliğe kadar uzanır.Astenosfer üzerinde dışa doğru yaklaşık 100 km.
kalınlığında katı yer katmanını oluşturan kayaçlar, plastik astenosferden daha sert ve rijittir.Bu sert
dış bölgeye Litosfer(kayaç küre) denir.
Litosfer, okyanus tabanlarında yaklaşık 70 km, kıtalarda ise 100 km. kalınlıkta olabilir. Levha (plaka)
adı verilen ve büyük kırık zonlarıyla sınırlanan çok sayıda mozaik şeklindeki parçalardan
oluşmuştur.Yeryuvarında litosferik levhalar, yine üst mantoya ait olan ve 70-100 km. derinden
başlayıp 200 km. derine kadar inen ve düşük hız zonu olarak nitelenen astenosfer üzerinde yüzer
durumdadır.
*Yerküre’nin merkezinde katı haldeki nikel ve demirden oluşan İç Çekirdek (Inner Core) bulunuyor.
Bu çekirdeği çevreleyen Dış Çekirdek (Outer Core) ise, içindeki sülfür ve oksijen nedeniyle ergime
noktası düştüğü için sıvı halde bulunan nikel ve demirden oluşuyor.
* 4.5 milyar yıldır soğumasına rağmen hala çok sıcak olan çekirdek, Yerküre’nin manyetik alanının
oluşmasındaki en büyük etken. Daha sonra gelen ve Alt Manto ve Üst Manto diye ikiye ayrılan
Manto (Mantle) ise, kısmen ya da tümüyle eriyik durumdaki kayaçlardan oluşan magmayı içeriyor.
Demir, magnezyum, silikon ve oksijence zengin mineralleri içeren Manto’dan sonra, bu katmanların
en incesi olan ve okyanuslar ile kıtaları barındıran Yerkabuğu (Crust) bulunuyor.
* Oksijen ve silikonca zengin Yerkabuğu’nda, okyanus tabanlarını oluşturan bazalt, en çok bulunan
kayaç. Kıtalardan oluşan kabuk kısmı ise bazalt ile daha az yoğun olan granit, kumtaşı, kireçtaşı gibi
kayaçları barındırıyor.
* Manto katmanı, yeryüzündeki hareketliliğin en büyük nedeni... Manto’nun alt bölümleri üst
bölümlerine göre çok daha sıcaktır. Burada oluşan konveksiyonda, daha sıcak olan magma yükselir,
soğur, katılaşır ve Üst Manto’daki daha soğuk kayaların batmasına neden olur. Batan bu kayalar,
tekrar ısınır, ergir ve yükselir. Henüz tam anlamıyla modellenemeyen bu devinim, Litosfer’deki
levhaların hareket etmesine neden olur.
Bu dökümanı orjinal adreste göster
Taş Küre nedir? Görevleri nelerdir?