Seyahatla İlişkili Hastalıklar/İnfeksiyonlar

Seyahatla İlişkili Hastalıklar/
Enfeksiyonlar
Dr. Recep ÖZTÜRK
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik
Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
rozturk@istanbul.edu.tr, drrozturk@gmail.com
Seyahatla İlişkili Hastalıklar Neden
Önemli
• Gezi, iş görüşmesi, resmi görüşmeler vb
amaçlarla yapılan seyahat beklenmedik bir
hastalık nedeniyle olumsuzlukla sonuçlanabilir
• Olası hastalıkları öğrenip önlemlerin alınması
akılcı bir girişimdir
• Seyahat öncesi kişinin tıbbi durumu gözden
geçirilmelidir
• Kişisel bir seyahat sağlık çantası hazırlanmalıdır
Seyahat edenlerin
%11 kadarında
bir sağlık kuruluşuna
başvurmayı gerektirir
bir sorun yaşanmış
(İsviçre)
Seyahat Öncesi Değerlendirme
•
•
•
•
Anamnez
Fizik muayene
Genel sağlık emniyeti için öğütler
Hastalıklardan korunma (emniyetli gıda/ su ve
böcek sokma/ısırmasına karşı önlemler)
• Acil hallerde kullanılmak için hazırlanmış “ilk
yardım çantası “uygun araç ve acil ilaçları içeren
acil yardım çantası”
Acil Seyahat Çantası
• İlk yardım malzemeleri
–
–
–
–
–
–
Bandajlar
Gazlı bez
Flaster
Enjektör ve uçları
Makas
Pens/penset
• İlaçlar
– Ağrı kesiciler(aspirin, acetaminophen,
ibuprofen)
– Öksürük kesiciler
– Dekonjestan
– Antiasitler
– Antidiyareikler, laksatifler
– Topikal antibiyotikler
– Anti-pruritikler
– Su dezenfektanları
– Güneş koruyucuları
– DEET(N,N,-dimethyl-meta-toluamide,
erişkin:<%35 ,çocuk:% 6-10)
Seyahatla İlişkili Önemli Hastalıklar
•
•
•
•
•
•
•
İnfeksiyon Hastalıkları
Jet lag
Hareket hastalığı/Araç tutması
Güneş yanığı
Böcek sokması, yılan ısırması
Akut dağ hastalığı
Acil hastalıklar, kazalar
Seyahatla İlişkili Önemli Hastalıklar
• Jet lag
– Uyku ve uyanıklık ritminin bozulmasıdır
– Konsantrasyon bozulur,refleksler yavaşlar,dispepsi,irritabilite
– Alkolden kaçınma, uyku saatlerini ayarlama,
benzodiazepinler yararlı olabilir.
– Melatonin 5mg PO/gün, hareketten 3 gün önce başlanır
• Hareket hastalığı
– Bulantı, kusma, terleme, solukluk
– Difenhidramin, meklizin, terfenadin, transdermal
skopolamin(uzun seyahatlar için)
Seyahatla İlişkili Önemli Hastalıklar
• Akut dağ hastalığı
– 1600 m’den sonra görülebilir, 3600 m’den sonra sık görülür
– Baş ağrısı, bulantı, kusma, bitkinlik, uykusuzluk görülür;
bazen akciğer ve beyin ödemi nedeniyle öldürücüdür
– Asetozolamid etkilidir(tırmanıştan 24-48 saat önce 250 mgx2)
– Nifedipin 20-30 mg(SR) PO günde 3 kez
• Güneş yanığı-PABA içeren karışımlar koruyucudur
Seyahat ve İnfeksiyon hastalıkları
• En sık görülen seyahat ilişkili hastalıklar
enfeksiyon hastalıklarıdır
• Seyahatte bulaşan enfeksiyon hastalıkları ilgili
bölgedeyken veya döndükten sonra belirti verir
• İnfeksiyon hastalıklarının en önemli
belirtilerinden biri olan ateş seyahat esnasında
veya sonrasında karmaşık sorunlar oluşturabilir
Sık Rastlanan Seyahatla İlişkili
İnfeksiyon Kaynakları
• Su ve Gıda
– Turist ishalı:ETEC, V.cholerae, Giardia, E.histolytica
• Böcekler
– Sivrisinek:Sıtma, sarı humma, Deng ateşi,Japon
ensefaliti
– Kene-Rickettsia inf, Lyme hastalığı
• Bulaşık toprak
– Tetanoz
• Kişiden kişiye bulaşma
– Tüberküloz, influenza, SARS, cinsel temasla
bulaşan hastalıklar
Seyahatla İlişkili Önemli İnfeksiyon
Hastalıkları
• Turist ishali
• Ateşli hastalıklar
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Sıtma
Tifo ve diğer salmonellozlar
Bruselloz
Rickettsia infeksiyonları
Leptospira infeksiyonları
Viral hemorajik ateşler
Schistosoma infeksiyonları
Sarı humma.....
SARS
Seyahatten Dönenlerde Ateş
Çalışması
• Ateşli 232 hasta
• Yakınmalar %53’ünde döndükten sonraki birinci
haftada ortaya çıkmış
• En sık saptanan hastalık sıtma (%27)
• Diğer sık rastlanan ateşle seyreden hastalıklar
– Solunum yolu enfeksiyonları(%24)
– Gastroenterit(%14)
– Deng ateşi(%8)
– Bakteri pnömonileri(%6)
Seyahat İlişkili Ateş
• Basit kendi kendini sınırlayan bir hastalık olabilir
• Ciddi seyirli hayatı tehdit eden ilerleyici bir
hastalık olabilir
• Her iki durum arasında başlangıç bulguları
ayrım sağlamayabilir
Hastanın Değerlendirilmesi
• Seyahat dikkate alınmadan irdeleme:
– Seyahat öncesi , anı ve sonrasında edinilen mutad
infeksiyonlar
• Tanı konulamazsa ayırıcı tanıda seyahat ilişkili
hastalıklar dikkate alınır
• Enfeksiyöz olmayan hastalıklar da ateşe neden
olabilir
– Tromboflebit, akciğer embolisi, profilaksi/ empirik
tedavi amacıyla kullanılan değişik ilaçlara bağlı ateş
Seyahat İlişkili Ateşi
Değerlendirmede Temel Kurallar
• Seyahatla ilişkisi olmayan hastalıklar seyahat
sonrası görülebilir
• Enfeksiyonlar ara duraklarda kazanılabilir
• Tropikal bölgelerde bulaşan enfeksiyonlar
seyahat anında veya döndükten kısa süre
sonra başlar
– Nadiren aylar veya yıllar sonra başlayabilir
• Falsiparum sıtması, hemorajik ateşler, veba seyahatlerden
döndükten 1-2 ay sonra ortaya çıkabilir
Seyahat İlişkili Ateşi
Değerlendirmede Temel Kurallar
• İlgili hastalığın kuluçka döneminin belirlenmesi ayırıcı tanı
listesini sınırlandırabilir
• Sıtmada başlangıçta yayma preparatlar negatif olabilir
– Hastalık kesin dışlanana kadar yaymaların hazırlanmasına devam
edilmelidir
• Akut falsiparum sıtmasında başlangıçta fizik muayene normal
olabilir; başlangıçta ateş olmayabilir
• Kendi kendini sınırlayan enfeksiyonlarla, hayatı tehdit eden
enfeksiyonların başlangıç bulguları birbirinden ayrılamayabilir
Seyahat İlişkili Ateşi
Değerlendirmede Temel Kurallar
• Enfeksiyon hastalığı riskleri ve belirtileri seyahat
edenle bölgenin yerlileri arasında farklılık gösterebilir
• Enfeksiyon riskleri bir tropikal alandan diğerine mevsim
ve aylara göre farklılık gösterebilir
• Farklı bölgelerdeki etkenlerinin direnç paterni, bazı
enfeksiyonların görüldüğü mevsimler değişkenlik
gösterebilir
– Grip salgınları
• Ilıman iklim kuşağında ve kuzey yarımkürede Ekim-Nisan’da
• Güney yarımkürede Mayıs-Eylül ‘de
• Tropikal bölgelerde tüm yıl boyunca saptanabilir
Anamnezde irdelenmesi gerekenler
• Seyahat ilişkili olaylar
– Ziyaret edilen ülkeler, seyahat esnasında geçilen
yerler (kırsal ve şehir bölgeleri)
• Her bir yerde kalış zamanı,
• Seyahat edilen araçlar ve konaklama yerleri
(otel, yurt, pansiyon, çadır)
• Seyahat anında aktiviteler
– Cinsel ilişkiler-korunmasız ilişkiler, cinsel eşlerin
özellikleri, yakın temaslar
Anamnezde irdelenmesi gerekenler
• Hayvan: kuş, kemirgen, ve hayvan ürünleri
– Kene sokması
• Kırım Kongo kanamalı ateşi, kene tifüsü, Kayalık dağlar
lekeli ateşi, Lyme hastalığı, tularemi, babesioz, erlişiyoz
– Sivrisinek
• Sıtma, deng ateşi, filariazis, Loa Loa, sarı humma
– Tatarcık
• Leişmanyöz, tatarcık humması, bartonelloz
Anamnezde irdelenmesi gerekenler
• Diş çekilmesi/tedavisi, iğne batması
• Akupunktur, dövme yaptırılması, kulak deldirme, “piercing”
yaptırılması
• Yenilenler ve içilenler
– İyi pişmemiş et veya balık: toksoplazmoz, hepatit A, trişinoz,
toksoplazmoz
– Emniyetli olmayan su/gıda kullanımı
• Tifo-paratifo, hepatit A/E, bakteriyel gastreoenterit:kolera
– Pastörize olmayan süt ve süt ürünleri tüketimi
• Bruselloz, tifo, Salmonella gastroenteritleri, tüberküloz(M.bovis), Q
ateşi
– Toprak (arkeolojik kazılar): Endemik mikozlar
Anamnezde irdelenmesi gerekenler
• Su teması/su sporları
– Leptospiroz, şistozomiyaz
• Kişide enfeksiyonlara yatkınlık oluşturan durumlar
– Splenoktomi, gastrektomi, immunsüpresif ilaç kullanımı, profilaktik
ilaçlar, HIV enfeksiyonu veya diğer bağışıklığı baskılayan hastalıklar
• Seyahat edilen bölgede sıtma ve diğer bulaşıcı hastalıklardan
hangilerinin rastlandığı bilinmelidir
– Dünya Sağlık Örgütü ve ABD Hastalık Kontrol Merkezi(CDC )
kaynakları
Yurt içi seyahatler
• Güney doğu veya Çukurova bölgesi:Sıtma
• Güneydoğu: Tifo, amipli dizanteri , bruselloz,
leişmaniyoz
• Kırım-Kongo hemorajik ateşi:
– Tokat, Sivas, Erzurum, Trabzon gibi Kelkit vadisi
çevre illeri
– Pek çok ilde görülmüş
Bulaşma Zamanı
• Efeksiyonların bilinen en kısa, ortalama , en uzun
kuluçka dönemi dikkate alınır
• Tropikal bir ülkeye gidiş anamnezi bir aydan daha
önce ise seyahat ilişkili hastalıkların çoğu dışlanır
• Sıtma gibi bazı hastalıklarda riskli bölgede kalış
süresinin uzaması bulaşma riskini artırır
– Bir hafta kalanlarda 6-12 ay kalanlara göre risk 80 kat az
– Lenfatik filariazis, onkoserkiazis ve loa loa enfeksiyonu
bulaşması için riskli bölgede uzun süreli kalmak gerekli
Tropikal bölgelerde bulaşan
etkenler
• “GeoSentinel Surveillance Network”
• 230 ülke, 17.353 hasta, 30 seyahat sağlığı kliniğinin sürveyans
verileri
• Seyahatten dönenlerde saptanan 21 ana sendromun dördü
(%67) en sık
– Sistemik ateşli hastalık
• 17353 hastanın 3902 sinde sistemik ateşli hastalık saptanmış
– Akut ishal
– Deri hastalıkları
– Kronik ishal
Tropikal bölgelerde bulaşan
etkenler
•
•
•
•
•
•
•
“GeoSentinel Surveillance Network”
En sık saptanan ateşli hastalık: Sıtma
Deng ateşi
Mononükleoz sendromu (infeksiyoz mononükleoz, CMV)
Riketsial enfeksiyonlar (en sık kene kaynaklı benekli ateş)
Tifo ve paratifo
Olguların %60dan fazlasında özgül bir etken saptanamamış
Cinsel temasla bulaşan ateşle
seyredebilen hastalıklar
•
•
•
•
•
•
•
Sifiliz
Disemine gonokok infeksiyonu
Primer HIV infeksiyonu
Hepatit B
CMV infeksiyonu
Hepatit A(oral-anal)
Hepatit C
– Cinsel temasla bulaşması nadir
Klinik belirtilerin görülme zamanı
• Falsiparum sıtması
– >%90 seyahatten dönmeden önce veya döndükten sonraki ilk bir
ay içinde
• Vivax sıtması >%50 döndükten bir ay sonra, %18 6 aydan sonra
– Bütün seyahat ilişkili sıtma olgularının %1’inde belirtiler bir yıldan
sonra görülür
• Deng ateşi
– Temasın ilk 10 günü içinde
• Kırım Kongo hemorajik ateşi
– Temas sonrasında 4-10 gün içinde
• Tifo
– 2-3 hafta sonra, bazen daha geç
• Akut şistozomiyaz
– Tatlı sularla temastan ortalama 40 gün (14-63 gün) sonra
Kuluçka dönemi süresi (kısa:7-10
gün)
• Arbovirus infeksiyonları, deng ateşi, Hantavirus
enfeksiyonları, grip, HIV enfeksiyonu (akut retroviral
sendrom), Japon ensefaliti, kızamık, sarı humma,
kuduz,
• Bruselloz, tifo , Rickettsia enfeksiyonları, meningook
enfeksiyonu, Q ateşi,
Lyme hastalığı, leptospiroz,
şarbon, difteri, tularemi, erlişiyoz, Lejioner hastalığı,
melioidoz, psittakoz, veba
• Sıtma,, trişinoz, toksoplazmoz
• Histoplazmoz,
Kuluçka dönemi süresi (Ort:1 ay )
• Bruselloz
• Cytomegalovirus enfeksiyonu, hepatit A,C,E;
HIV enfeksiyonu, kızamıkçık,
• Amibik
karaciğer
absesi
,sıtma,
toksoplazmoz, tripanozomiyaz leişmanyoz
(viseral), fasioliyaz, klonorkiyaz
• Koksidioidomikoz,
Kuluçka dönemi süresi(uzun)
• Bruselloz,
tüberküloz,
sifiliz,
Lyme
hastalığı, melioidoz , bartonelloz
• Hepatit B,C; kuduz
• Sıtma,
amibik
karaciğer
absesi,
tripanozomiyaz, viseral larva migrans
• Penisilliozis marnefei,
Klinik Değerlendirme
• Başlangıç değerlendirmesi
– Özel risk faktörleri, temaslar, fokal bulgular ?
– Sistemik muayene
•
•
•
•
•
Deri lezyonları
Lenfadenopati, karaciğer/dalak büyümesi,
Retina veya konjuktiva değişiklikleri
Genital lezyonlar
Nörolojik bulgular
Laboratuar testleri
• PA Akciğer grafisi:akciğer enfiltrasyonları
• Tam kan sayımı ve formül
– Eozinofili, trombositopeni
• Sıtma için kalın ve periferik yayma
• Gerekirse ek testler
– Karaciğer enzimleri, elektrolitler, idrar analizi, dışkıda
lökosit varlığı ve parazitolojik inceleme, BOS ;
serolojik testler:HIV, sifiliz, hepatit A/B/E,
toksoplazmoz).
Laboratuar testleri
• Nötrofilik lökositoz: bakteriyel infeksiyon
– Pnömoni, üriner sistem enfeksiyonu, leptospiroz, dönek ateş.
• Normal/ düşük lökosit sayımıyla birlikte lenfositoz
– Viral veya riketsiyal enfeksiyonlar
• Atipik lenfositlerin %10-20 den fazla olması
– EBV veya CMV enfeksiyonu
• Düşük lökosit sayısı, sola kayma varsa
– Salmonella enfeksiyonları
• Eozinofili, helmint enfeksiyonları, ilaç ateşi
– Trişinoz, toksokoriyaz, strongyloidaz
Laboratuar testleri
• Sıtma kuşkusunda acil (12-24 saat içinde) ince ve kalın
yayma preaparat
– Sıtma görülen bir bölgeye seyahat anamnezi olan birinde
ateş olmazsa bile kan yaymasına bakmak gerekli
• Falsiparum sıtmasında derin damar yatağındaki
sekatrasyon nedeniyle ağır olgularda bile periferde
parazit görülemeyebilir
• Yaymalar negatif ise tanı konana veya başka bir etken
bulunana kadar 12-24 saatte bir tekrarlanır.
Ayırıcı Tanı
• Ciddi seyirli olmayan hastalar daha ileri araştırma yapılmaksızın
olası viral hastalık ön tanısıyla eve gönderilebilir
– Ciddi seyirli hatta öldürücü olabilen bazı enfeksiyonların aynı şekilde
başvurabilir(!)
• En sık görülen sistemik ateşli hastalıklar
– Sıtma, deng ateşi, mononukleozis sendromu ( EBV veya CMV), riketsial
enfeksiyon ve tifo veya paratifo
• Bu hastalarda lokalize bulgu azdır veya olmayabilir ve lökosit
sayısı normal veya düşüktür
• Bunların çoğunda özgül tedavi veya destek tedavisi ile hasta
iyileşir
• Akut ishalli hastalarda ateş olabilir
• Kronik diyare ve deri hastalıkarında ateş olmaz veya belirgin
değildir.
Acil müdahale gerektiren durumlar
• Hemorajik belirtiler
• Solunum zorluğu
• Hipotansiyon veya hemodinamik kararsızlık
(değişkenlik=instabilite)
• Konfüzyon, letarji, ense sertliği veya fokal
nörolojik bulgular
Hemorajik belirtiler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hemorajik belirtiler (peteşi, purpura, ekimoz)
Viral hemorajik ateşler
Meningokoskemi
Leptospiroz
Riketsial enfeksiyonlar
Veba
Vibrio enfeksiyonları
Lassa ateşi
Bazı hemorajik ateşleri toplumda veya hastanede bulaşabilir
Olası biyolojik savaş etkenleriyle bulaşakla gelmelidir.
Tedavi ve izlem
• Tanı konulan hastalığa göre özel tedavi verilir
• Falsiparum sıtmalı hasta yatırılır
– Komplike malarya veya şuur bozukuluğu olanlar
yoğun bakımda izlenir
• Orta/ciddi seyirli olgularda kesin tanı konanana
kadar empirik antimikrobik tedavi verilmesi
gerekebilir
• Antimikrobik tedavisi olmayan hastalıkarda
gerekli destek tedavisi sağlanır
Ampirik antimikrobik tedavi
• Ayırıcı tanı spektrumu çok geniş
– Ampirik antimikrobik tedavideki seçenekleri belirlemek
kolay değil
– Antimikrobik tedaviyi düzenlerken etkenin kazanıldığı
bölgedeki direnç durumu dikkate alınır
– Kan kültürleri ve diğer klinik mikrobiyolojik örnekler
alınarak tedaviye başlanır.
• Üçüncü kuşak sefalosporinler
– Akut bakteriyel pnömoni, pyelonefrit, meninjit, basiller
dizanteri , tifo (leptospirozda etkin; riketsiyal hastalıkta
etkisiz)
Ampirik antimikrobik tedavi
• Sıtmanın sulfonamidler, tetrasiklinler veya
klindamisine kısmı cevap verebilir
• Bruselloz tetrasiklin, fluorokinolonlar,
aminglikozitler, 3. kuşak sefalosporinler ve
sulfonamidlere kısmı cevap verir
• Her iki durumda tedavi kesilmesi
sonrasında nüks görülür
Sonuç
• Her ateşli olgu dikkatle incelenmelidir
• Ayırıcı tanıda seyahat ilişkili ateşli hastalıklar da
düşünülmelidir
• Aranması gerekne hastalıklar aranıp negatif
bulgular kayıt edilmelidir
• Gereksiz antibiyotik kullanılmamalı
• Gerekli hallerde ampirik antimikrobik tedavi
Turist İshali
• Gelişmiş bir ülkede/bölgede yaşayanlardan,
•
•
gelişmemiş bir ülkeye/bir bölgeye veya tropikal
ve semitropikal yerlere gidenlerde gelişen akut
ishal tablosu
Turistlerde en sık görülen hastalıktır
Yılda 300 milyondan fazla kişi seyahat ediyor ve
8 -15 milyon kişi turist ishalinden etkileniyor.
Turist ishalinde etyoloji
• Enteropatojen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ETEC
Shigella spp
Aeromonas spp ve
Plesiomonas spp
Diğer diare yapan E. coli’ler
(EAEC, EIEC)
Viral etkenler (Rota, Noro)
Campylobacter jejuni
Vibrio spp
(kolera etkeni dışındakiler)
Salmonella enteritidis
Giardia, Cryptosporidium
Cyclospora (Nepal’e giidenlerde)
Sıklık(%)
5-40
3-25
10
10
10-40
3-15
0-10
0-5
2-10
• Yüksek riskli bölgeler: Afrika (Güney Afrika hariç),
Orta Doğu, Asya ülkeleri (özellikle uzak doğu Asya) ,
Güney Amerika ülkeleridir. (seyahat edenlerin
%20sinden fazlasın tursit ishali mg)
• Orta riskli bölgeler:Kuzey Akdeniz ülkeleri, Güney ve
Doğu Avrupa, Çin ve Rusya
• Düşük riskli bölgeler: Amerika Birleşik Devletleri,
Kanada, Kuzey Batı Avrupa, Japonya, Avustralya,
Yeni Zelanda
• Yatkınlaştırıcı faktörler:
Mide asidi azlığı, DM, Kronik GİS hastalığı, salgısal
IgA azlığı, süt çocuğu/yaşlılık, öğrenci ve tur gezileri
Klinik Belirtiler
• Turist ishalinin belirtileri ziyaret edilen ülkeye varıldıktan
sonraki ilk hafta içinde başlar (5-15 günler arasında )
• İshal ve karında kramp tarzında ağrılar,bulantı, kusma
ve kırgınlık
• 38oC üzerinde ateşlenme (%10-20), kusma (<%15) ,
kanlı, dizanterik dışkılama (% 2-10).
• Turist ishali tedavi edilmeyen olgularda bile 3-4 gün
kadar devam eder. Olguların % 60’i 48 saat içinde
iyileşir.
• Seyahatten döndükten sonraki 7-10 gün içinde gelişen
ishal, turist ishalı çerçevesinde değerlendirilir.
Klinik bulgulara göre turist ishalinin tedavisi (1)
• Klinik sendrom
Önerilen Tedavi
• Sulu ishal ( ateş ve dışkıda
kan yok), sıkıntı verici barsak
rahatsızlıkları olmadan günde
1-2 kez şekilsiz dışkılama
• Sulu ishal ( ateş ve dışkıda
kan yok), sıkıntı verici barsak
rahatsızlıkları ve günde
1-2 kez şekilsiz dışkılama var
Ağızdan sıvı (ORS ve
diğer sıvılar), tuzlu kraker...
Bizmut subsalisilat (erişkinde) 30
ml veya 2 tab 8 doz (her 30 dak’da
bir; bs, şikayetler devam
ediyorsa 24 saat sonra
tekrarlanabilir) veya loperamid
(başlangıçta 4 mg, sonra her
dışkılama sonrası 2 mg - toplam
günlük doz 16 mg’ı aşmamalı;
loperamid 2 gün süreyle
alınabilir)
Klinik bulgulara göre turist ishalinin tedavisi (2)
• Klinik sendrom
• Sulu ishal ( ateş ve dışkıda
kan yok, sıkıntı verici barsak
rahatsızlıkları yok ve günde
2’den daha fazla şekilsiz
dışkılama var
Önerilen Tedavi
Antimikrobik ilaç (ETEC
düşünülüyorsa, TMP-SMX, erişkin
de 160/ 800 mg x2, 3gün; çocuk ,
4/20 mg/ kg/gün, 2 dozda, 3 gün
süreyle)
Diğer etkenler veya dirençli
olabilecek ETEC düşünülüyorsa
(erişkin, norfloksasin 400 mgx2,
siprofloksasin 500 mgx2,
ofloksasin 300 mgx2,
çocuk:
TMP-SMX-yukarıdaki dozlarda+eritromisin 30 mg/kg/gün, 4
dozda; 5 gün süreyle; tek ilaç
alternatifi olarak furazolidon(7.5
mg/kg/gün, 4 dozda 5 gün süreyle;
Giardia’ya da 7 günde etkili)
Klinik bulgulara göre turist ishalinin tedavisi (3)
• Klinik sendrom
Önerilen Tedavi
• Dizanteri (kanlı dışkılama),
veya ateş (>37.8 oC)
• Kusma, diyare (hafif)
• Çocukta (<2 yaş) ishal
Antimikrobik ilaçlar
• Gebede ishal
Bizmut subsalisilat (erişkinde)
Sıvı + elektrolitler; emiyorsa
emmeye devam; orta dereceli
dehidratasyon, ateş(>24 saat), kanlı
dışkılama, bir kaç gündür süren
ishal durumunda çocuk tıbbı
izlenime alınır
Sıvı ve elektrolitler; attapulgite
(magnezyum aluminyum silikat)
başlangıçta 3 g, her şekilsiz
dışkılama sonrasında dozu
tekrarla, toplam doz 9 g/gün)
Klinik bulgulara göre turist ishalinin tedavisi (4)
• Klinik sendrom
• TMP-SMX proflaksisine
rağmen ishal
• Fluorokinolon proflaksisine
rağmen ishal
Önerilen Tedavi
Fluorokinolon+loperamid
(ateş ve dışkıda kan
yoksa)
Hafif ve orta dereceli
ishallerde bizmut
subsalisilat; hastalık ortaciddi seyirliyse ve ishal
durmuyorsa tıbbı izleme
alınır
Profilaksi
• Allta yatan bazı hastalıklarda, çok önemli
programlı seyahatte ve yolcunun istemi halinde
proflaksi uygulanır
• Rutin önlemler (uygun hijyenik önlemler; güvenli
yiyecek ve içecek temini)
• Bizmut subsalisilat (yemeklerle birlikte ve yatma
zamanı)
• Antimikrobikler (TMP-SMX, doksisiklin,
norfloksasin, siprofloksasin)
• Aşılama (V. cholerae bütün hücre +toksin B-alt
birim aşısı; 2 dozda % 52 koruma )
Emniyetli su ve gıda
• Emniyetli su/buz
– kaynatma( 1dak)
– dezenfektan:iyot, klor, çamaşır suyu(berrak
su: 2 damla /L, bulanık su:4 damla/L)
– filtrasyon
• Pişmiş, bekletilmeden sıcak servis yapılan gıda
• Kümes hayvanı ve deniz ürünlerine dikkat
• "Boil it, cook it, peel it, or forget it."
Seyahat Edenlerde Aşılama
• Rutin aşılar-Td, MMR(seronegatifler), tetanoz(10
yılda bir rapel)
• Belirli gruplara uygulanan aşılar: pnomokok, grip
• Gerekli aşılar- Sarı humma
– Sahra Altı Afrika ve Güney Amerika’da görülür.
– Atenue canlı aşı, 1doz SC, seyahattan 10 gün önce,
10 yıl korur), kolera
Seyahat Edenlerde Aşılama
Önerilen aşılar
• Tifo(canlı oral Ty21a, Vi polisakkarit aşısı)
• Meningokok
• Veba
• Poliomyelit(>18 yaş ve İK konak inaktive aşı)
• Hepatit A ve B aşısı(HAV için,0.02 ml/kg:2-0.06
ml/kg 6 ay koruma sağlar)
• Japon ensefaliti aşısı, kuduz aşısı
Sıtma Profilaksisi
• Klorokin hassas
– Klorokin 500 mg haftada bir
• Seyahatten bir hafta önce başla, seyahat esnasında ve döndükten 4
haf ta sonraya kadar kullan
• Klorokin dirençli
– Meflokuin 250 mg haftada bir
• Seyahatten bir hafta önce başla, seyahat esnasında ve döndükten 4
haf ta sonraya kadar kullan
– Doksisiklin 100 mg/gün
• Seyahatten 1-2 gün önce başla,her gün al , seyahat esnasında ve
döndükten 4 haf ta sonraya kadar kullan
– Atovaküon 250 mg Proküanil 100 mg
• Seyahatten 1 gün önce başla, her gün al , seyahat esnasında ve
döndükten 7 gün sonraya kadar kullan
İlişkili “Web” Adresleri
• www.cdc.gov
• http://travel.state.gov/travel/tips/brochures
/ brochures_1230.html
•
•
•
•
•
•
•
•
www.magellans.com
www.tripprep.com
www.travmed.com
www.Travel.state.gov/
travel_warnings
www.travelhealth.com/wms
www.istm.org
www.who.ch
www.wms.org