Mikroorganizmaların Gelişmesi

Oya Irmak ŞAHİN-CEBECİ
Genel Mikrobiyoloji
Ders Notu#1
Mikroorganizmaların
Gelişme İstekleri

 Gerekli koşullardan anlaşılan; mikroorganizmanın
hangi hızda gelişebileceği ve gelişmenin nasıl
kontrol altına alınabileceğidir.
 «sıcaklık, pH, ozmotik basınç, oksidoredüksiyon
potansiyeli, ışık, karbon, kükürt, fosfor, oksijen» gibi
fiziksel ve kimyasal faktörlerdir.
1. SICAKLIK

 Mikroorganizmalar çok geniş bir sıcaklık aralıığnda
gelişebilirler.
 Sıcaklık tercihleri dikkate alındığında;
1. Psikrofiller (düşük sıcaklık koşulları)
2. Mezofiller (normal sıcaklık koşulları)
3. Termofiller (yüksek sıcaklık koşulları)
Bunların dışında her mikroorganizmanın kendine has
en yüksek, en düşük ve en uygun sıcaklık derecesi
mevcuttur.

 Bu 3 ana grup birbirinden kesin sıcaklık değerleri ile
ayrılamaz.
 Psikrofiller; 15 derece ve altı sıcaklıklarda iyi şekilde
gelişme gösterirler.
 En yüksek 20 derece.
 En iyi gelişme sıcaklığı 10-20 derece arasında ise
«psikrotrof» olarak alt grup adlandırılması.
 0-30 derece arası geniş bir gelişme sıcaklığı
gösterirler.

 Mezofillerin en yaygın gelişme sıcaklığı 25-40 derece
arasıdır.
***Birçok patojen mikroorganizma için en uygun
gelişme sıcaklığı 37 derecedir***
 Mezofil gruptan olup psikrofil grup sıcaklığında
gelişme gösterenlere fakültatif psikrofil adı verilir.
 Mezofil olduuğ halde 50 derece ve üzerinde gelişme
gösterebilenlere termotolerant adı verilir.

 Termofiller; 50-60 derece arasında gelişme
gösterirler.
 Bazıları 90 derece dahi yaşamlarını sürdürebilirler.
 Termofilik küf-maya ve bakteri
 Termofilik bakterilerinin endosporları ısıya
dayanıklıdır.
 Eğer 65 derecenin üzerinde iyi gelişme
gösterebiliyorsa ekstrem termofil adını alır.
2. pH

 İkinci en önemli gelişme koşuludur.
 pH tanımı: ortamın hidrojen iyonları konsantrasyonudur.
 Sıcaklıkta da olduğu gibi en yüksek-en düşük-en
uygun değerleri vardır.
 En uygun gelişme pH’sında mikroorganizma birim
zamanda en fazla gelişmeyi gösteriyor demektir.
 Mikroorganizmaları pH değerlerine göre
gruplandırabiliriz…

1. Prokaryotların büyük bölümünü oluşturan
bakteriler nötre yakın değerlerde ve dar bir pH
aralığında gelişme gösterir.
**6,5-7,5***
Bazıları asit toleranslıdır, 4.0’un altında da gelişme
gösterir.
2. Siyanobakterler genelde 7.0’de gelişirler (mavi-yeşil
algler)

3. Küf ve mayalar çok geniş bir aralıkta gelişir.
En uygun 5,0-6,0 arasıdır.
Küfler için optimum 4,5-6,8, gelişme aralığı 1,5-11,0
Mayalar için optimum 4,0-6,5, gelişme aralığı 1,5-8,5
4. Protozoa. pH 5,0-8,0.
3. OZMOTİK BASINÇ

 Gelişmek ve biyolojik aktivite gösterebilmek için
%80-90 arasında suya ihtiyaç duyar.
 Mikrobiyel bir hücrenin konsantrasyonu içinde
bulunduğu tuzlu ya da şekerli ortamın
konsantrasyonuna bağlı olarak değişime uğrar.
 Plazmoliz…**Hücreden ortama su kaybı**
 Halofiller..
 Ozmofiller..
4. IŞIK

 Çok sayıda mikrrorganizma ışık olmadan da gelişim
gösterebilirler.
 Ancak bazılarının yaşam döngüleri için ışık
gereklidir.
 Özellikle mavi-yeşil algler…
5. OKSİDASYON-REDÜKSİYON

 O/R potansiyeli: maddenin elektron kazanma ya da
kaybetme eğilimidir. Elektron alan indirgenir,
elektron veren yükseltgenir.
 İndirgene negatif yüklenir, yükseltgenen pozitif
yüklenir.
 İki potansiyel arasındaki fark bir enerji doğurur +400
mV ile -400 mV değerleri arasında değişir.
 + değerler: aerob mikroorganizmalar için
 - değerler: anaerob mikroorganizmalar için
6. OKSİJEN

 AEROB: gelişmeleri için oksijene ihtiyaç duyarlar
 OBLİGAT AEROB: mutlak oksijene ihtiyaç duyanlar
 FAKÜLTATİF ANAEROB: Aerob olduğu halde
oksijen yokluğunda da kısmen gelişebilenler
 OBLİGAT ANAEROB: Gelişmek için oksijensiz
ortama ihtiyaç duyarlar
Genel Mikrobiyoloji

 Mikroorganizmaların beslenme durumunu
tanımlamak için; enerji kaynağı, H-verici ve Ckaynakları göz önünde bulundurulur.
 FOTOTROF; enerjisi kaynağı olarak güneş ışığını
kullanan (fotosentez yapan) mikroorganizmalardır.
 KEMOTROF; enerjilerini hazır besin maddelerini
oksido-redüksiyona uğratarak elde eden
mikroorganizmalar,
 LİTOTROF; hidrojen verici olarak inorganik
bileşiklerden (H2, NH3, H2 S vb.) yararlanan
mikroorganizmalar,

 ORGANOTROF; Hidrojen verici olarak organik
bileşikleri kullanan mikroorganizmalar,
 OTOTROF; karbon kaynağı olarak karbondioksitten
yararlanan mikroorganizmalar,
 HETEROTROF; karbon kaynağı olarak organik
bileşikleri kullanan mikroorganizmalar,
 FOTOLİTOTROF; enerjiyi ışıktan, hidrojeni
inorganik maddelerden, karbonu ise karbon
dioksitten sağlayan mikroorganizmalar (mavi-yeşil
algler)

 KEMOLİTOTROF; enerjisini hazır besin
maddelerinden, hidrojeni inorganik maddelerden ve
karbonu karbon dioksitten elde eden
mikroorganizmalar (Nitrifikasyon bakterileri),
 KEMOORGANOTROF; enerjiyi hazır besin
maddelerinden, hidrojeni organik bileşiklerden ve
karbonu ise karbondioksitten sağlayan
mikroorganizmalar,
 KEMOLİTOHETEROTROF; enerjiyi hazır besin
maddelerinden, hidrojeni inorganik maddelerden ve
karbonu hazır besin maddelerinden elde eden
mikrorganizmalardır.
Kültür Besiyeri

 Mikroorganizmaların laboratuvar
koşullarında gelişmesini sağlayabilmek için hazırlanan
besi maddeleri Kültür Besiyerleri olarak isimlendirilir.
 Bir besiyeri içinde veya üzerinde gelişme gösteren
mikroorganizmalar kültür olarak isimlendirilir.
Özellikleri;
 Geliştirilmek istenen mikroorganizmaya uygun besim
maddeleri içermeli,
 Yeterli miktarda nem ve oksijen içermeli,
 pH’sı ayarkanmış ve steril durumda olmalı.
 Bunların yanında kültür ancak uygun sıcaklıkta
inkübe edilerek geliştirilebilir.
Besiyerlerinin Gruplandırılması

 Besiyerleri elde ediliş yöntemlerine göre «yapay» ve
«doğal» olmak üzere ikiye ayrılır.
 Üzüm şırası, malt şırası, maya ve et ekstraktı doğal
besiyerleri.
 Yapay besiyerleri içinde inorganik tuzlar,
Vitaminler, aminoasitler ve şekerler.

 Fiziksel özelliklerine göre besiyerleri «sıvı»» ve
«katı» besiyerleri olarak anılır.
 Bileşimlerine göre «basit» ve «kompleks» olarak
gruplandırılır.
 Kullanılış amaçlarına göre «genel» ve «seçici» olarak
ayrılır.
İnokülasyon

 İnokülasyon ya da aşılama, mikroorganizmanın tam
anlamıyla sterilize edilmiş besiyerine geliştirmek
üzere taşınmasıdır.
 İnokülasyon ardından bir inkübatöre yerleştirilerek
genellikle 24-48 saat bekletilerek inkübe edilme
işlemi gerçekleştirilir. Bu süreçte mikroorganizmalar
besiyerlerinde aktif olarak gelişirler.
Mikrobiyal Gelişmenin
Kontrolü

 Mikrobiyal gelişme kontrolü sadece hastalık etmeni
mikroorganizmalar bakımından değil, aynı zamanda
gıdalarda bozulma etmeni olanlar bakımından da
büyük önem taşır.
 Mikrobiyal kontrol, kontaminasyonu (bulaşma) ve
bozulmaları önlemek amacıyla gerçekleştirilir.
 Mikrobiyal kontrolde fiziksel yöntemler; ısıl
uygulama, filtrasyon, düşük sıcaklık, kurutma ve
radyasyon alt başlıklarında incelenebilir.

 Dezenfeksiyondaki esas nokta kontamine materyale zarar
vermeden, kısa sürede bütün mikroorganizmaları
öldürecek bir ajan seçilmesidir.
 Mikrobiyal kontrolde her durumda kullanılacak tek bir
fiziksel yöntem olmadığı gibi her duruma uygun tek bir
kimyasal ajan (dezenfektan) bulunması da zordur.
 Kaliteli bir dezenfektan; kontamine materyaldeki
mikroorganizmaların hemen hepsine hızlı bir şekilde etki
edebilmeli, su ile karışımları veya emülsiyonları stabil
olmalı,
dezenfekte
edilen
maddedeki
organik
bileşiklerden zarar görmemeli, ışık, ısı ve havadan
etkilenerek aktivitesini kaybetmemeli, hoş kokulu,
ekonomik ve taşımada emniyetli olmalıdır.
Mikrobiyal Kontrolü Etkileyen Faktörler

 Mikroorganizma cinsi; birçok antiseptik madde ve dezenfektan
Gram-pozitif bakterilere daha etkilidir. Ancak Gram-negatif
bakterilerden Pseudomonas kimyasal maddelere aşırı direnç gösterir.
 Mikroorganizmanın fizyolojik durumu; aktif olarak gelişmelerini
sürdüren mikroorganizma hücreleri yaşlı hücrelere nazaran kimyasal
ajanlara daha duyarlıdır. Endospor yapısına sahip olanlar ise diğer
hücrelere göre daha dayanıklıdır.
 Sıcaklık; Düşük sıcaklıklar mikrobiyal gelişmeyi kontrol altında
tutabilmektedir. Gelişme için gereken tüm kimyasal ve biyokimyasal
tepkimeler düşük sıcaklıklarda gerçekleşemez.
 Ortam; Organik maddeler kimyasal ajanlarla karşılıklı tepkimeye
girebilmektedirler. Örneğin, kremadaki bakteriler proteinler ve
yağlar tarafından korunmakta.
Sterilizasyon
Dezenfeksiyon
Ortamda canlı bulunan mikroorganizmaların tüm
formlarını öldüren proses. Sterilizasyon mutlaktır ve
derecesi yoktur.

Vegetatif patojenlerin öldürülmesi prosesi.
Antisepsis
Deri, mukoza membranları veya diğer canlı dokuların
kimyasal dezenfesiyonu
Germisid
Mikroorganizmaları hızla öldüren bir kimyasal ajandır,
fakat endosporlarına etkili değildir.
Bakteriostatik
Asepsis
Sanitasyon
Bakteriyel gelişme ve çoğalmayı engelleme işlemidir.
Patojenlerin obje ya da ortamdan yok edilmesidir.
Patojenlerin miktarını mekanik veya kimyasal yollar ile
insan sağlığına zarar vermeyecek düzeye indirme
işlemi.
Mikrobiyel Kontrolde Etki Şekilleri

 Membran geçirgenliğindeki değişim; Hücre
duvarının hemen altındaki plazma membranı birçok
kontrol ajanının hedefidir. Bu membran besin
maddelerinin hücreye girişini ve hücreden yapılan
atıkları kontrol eder. Plazma membranındaki lipid
ve proteinlerin antimikrobiyel ajanlarla zarar
verilmesi sonucu hücre içi maddeler dışarıya
sızmakta ve hücre gelişmesi engellenmektedir.

 Protein ve nükleik asitlerin zararlanması;
Proteinlerin fonksiyonelliği sahip oldukları üç
boyutluluktan
kaynaklanmaktadır.
Bu
yapı
aminoasitlerin kimyasal bağlarla bağlanmasından
ileri gelir. Bu bağlara kimyasal ajnalarla zarar
verilmesi hücre yapısını bozacaktır.
Fiziksel Kontroller

 1. Isıl Uygulama:
Isı, etkili bir sterilizasyon aracı olması sebebiyle çok
yaygın uygulanan bir işlemdir. Ayrıca ekonomik
olmasının yanısıra kontrolü de kolaydır.
Isı,
mikroorganizmaların
öncelikle
enzimlerini
parçalamakta ve ardından protein yapıdaki maddelerin
denatürasyonu ile de hücre ölümü gerçekleşmektedir.
Her mikroorganizma ısıya farklı direnç gösterir. Bu
nedenle hedef mikroorganizmanın ısı direncinin
bilinmesi gerekir.

 Sterilizasyonda sıcaklık kuru ve nemli olmak üzere
iki şekilde gerçekleştirilir. Kuru sıcaklık oksidasyon
etkisiyle öldürmektir. Nemli sıcaklık ise suyu
kullanarak protein yapısındaki hidrojen bağlarının
kırılması esasıyla gerçekleşir.
a) Nemli sıcaklık; bilinen ilk yöntem «kaynatma»dır.
100°C’deki kaynatma ile 10 dakika içinde
patojenlerin
vegetatif
formların öldürülmesi
gerçekleşir. Ancak bu yöntemle endosporlar ve bazı
virüslerin ölümü gerçekleşmez.

 Bu sebeple kaynatma çok iyi bir sterilizasyon
yöntemi değildir.
 Nemli yüksek sıcaklık «otoklav»da gerçekleşir.
121°C’de en az 15 dakika mikroorganizmaların
vegetatif formlarının ve endosporlarının tamamen
öldürüldüğü işlemdir.
 Otoklavda sterilizasyon; kültür besiyerleri, alet
ekipman, çözeltiler gibi ürünler için kullanılır.

b) Kuru sıcaklık; sterilizasyon en kolay yol doğrudan
alev uygulamasıdır. Bu yöntem daha çok
laboratuvar çalışmalarında aşı iğnesi veya gözünü
sterilize etmek amacıyla kullanılır. Bu yöntem %100
etkilidir.
Diğer yöntem ise sıcak hava uygulamasıdır. Sterilizatör
denilen aletlere materyaller yerleştirilir genelllikle
170°C’de 2 saat işlem uygulaması şeklinde gerçekleşir.
Daha uzun süre ve daha yüksek sıcaklık için nemli
sıcaklık tercih edilir.

 2. Filtrasyon:
Bir sıvı veya gazın mikroorganizmaların geçemeyeceği
kadar küçük delikli filtrelerden geçirilmesidir. Bu
amaçla vakum uygulamasından yararlanılır. Filtrasyon
bazen mikroorganizma sayısını azaltmak üzere, ve ısıya
hassas materyallerin sterilizasyonunda kullanılır.
Bu amaçla günümüzde «membran filtre» adı verilen
çok küçük gözenekli filtreler kullanılır.

 3. Düşük Sıcaklık;
Düşük sıcaklık etkisi mikroorganizmanın özelliği ve
uygulamanın derecesine bağlıdır.
SOĞUTMA & DONDURMA
Bu işlemlerin hepsinin etkili olabilmesi için hızla
soğutma veya dondurma yapılması şarttır.

 4. Kurutma;
Mikroorganizma gelişmesi için «su» en gerekli
maddedir. Hücredeki suyun bir kısmının ya da
tamamnının uzaklaştırılması durumunda mikrobiyel
gelişme yavaşlamakta veya bir süreliğine durmaktadır.
Ancak hücre suya kavuştuğunda yeniden gelişme
gözlemlenebilir.

 5. Radyasyon;
Radyasyon; dalga boyu, yoğunluk ve süreye bağlı
olarak hücreleri çeşitli şekillerde etkiler.
a) İyonize etkili olan
b) İyonize etkili olmayan olarak 2 tipi vardır.
İyonize etkili radyasyın, X-ışınları ile gammaışınlarıdır. Enerjisi yüksektir. Mikroorganizmaları
doğrudan etkiler.

 İyonize etkili olmayan radyasyon ise daha uzun
dalga by-oyuna sahiptir. Bu nedenle de az enerji
taşır. UV-ışınları buna örnektir. Hücrelerin direk
DNA’sına etki etmektedir. Böylece hücrelerin
gelişerek çoğalması engellenmiş olunur.
 Gıdalarda radyasyon uygulaması yenidir.
 Ticari amaçla gıda maddelerine sterilizasyon
uygulanmasında kullanılır.
 En büyük engel insanlara radyasyonun etkileridir...
Yöntem
Etki Şekli
Sonuç
Kaynatma
Denatürasyon
Vegetatif bakteri, Fungal
patojen, bazı virüslerin 10
dak.da ölümü
Otoklavlama
Denatürasyon
Bütün hücrelerin ve
endosporların ölümü
Kuru Sıcak Hava
Denatürasyon
Etkili Sterilizasyon
Alevleme
Külleşme
Tam Sterilizasyon
Pastörizasyon
Denatürasyon
Patojen-Bazı patojen dışı
Filtrasyon
Süzerek ayırma
Filtre materyalinin
mikroorganizmaları tutması
Soğutma
Kimyasal tepkimeler
yavaşlar, protein yapısı
Bakterostatik etki
Dondurma
Kimyasal tepkimeler
yavaşlar, protein yapısı
Mikrobiyal kültür muhafazası
Liyofilizasyon
Kimyasal tepkimeler
yavaşlar, protein yapısı
Mikrobiyal kültür muhafazası
Uzun süreli ve etkili muhafaza


Yöntem
Etki Şekli
Sonuç
Kurutma
Metabolizmanın Bozulması
Mikroorganizma içerisindeki su
azalır, bakteriostatik etki
Ozmotik Basınç
Plazmoliz
Mikrobiyal hücre su kaybeder
İyonize etkili
radyasyon
DNA’nın X, gama vb ışınla
parçalanması
Yaygın kullanım alanı yoktur
İyonize olmayan
radyasyon
DNAnın UV ışını ile
zararlanması
Işın fazla nüfus etmez bazı
hücre yapılarında statik etki
yaratır.
 Mikrobiyal kontrolde kimyasal yöntemler ise bazı
kimyasal bileşikler yardımı ile gerçekleştirilmektedir.
Bunlar;

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Fenol ve fenolikler
Halojenler
Alkoller
Ağır metaller ve bileşikleri
Yüzey aktif maddeler
Organik asitler
Aldehitler
Oksitleyici maddeler
Yöntem
Etki Şekli
Kullanıldığı yerler
Fenoller
Plazma membranında
bozulma, denatüresyon,
enzim inaktivasyonu
Diğer dezenfektanlarınetki
belirlenmesinde standart olarak
kullanılır
Fenolikler
Plazma membranında
bozulma, denatüresyon,
enzim inaktivasyonu
Çeşitli yüzeyler, aletler, deri ve
mukoza membran temizliği
Halojenler
İyot; protein fonksiyonunu
engeller.
Klor; hipoklorik asit-güçlü bir
oksidasyon ajanı.
Etkili bir antiseptik

Alet-ekipman temizliği
Alkoller
Denatürasyon ve yağ çözücü
Dezenfektan olarak tek başına
kullanılabilir, diğer antiseptik
maddeler ile
Yüzey aktif
maddeler
Mekanik yolla
mikroorganizma yok
edilmesi,
enzim parçalama,
protein denatürasyonu,
plazma membranı parçalama
Cilt temizliği
Gıda endüstrisi sanitieri
Alet ve cilt için antiseptik
MİKROORGANİZMALARIN
ÇOĞALMASI

 Mikroorganizmaların çoğalması birbirinden farklı ve
değişik şekillerde, cins, tür ve hatta çevre koşullarına
göre değişim göstermektedir. Genellikle çoğalma iki
ana başlık altında incelenir; eşeyli ve eşeysiz
çoğalma.
1.EŞEYSİZ ÇOĞALMA
Tek bir hücrenin kendi başına çoğalması şeklidir.
Vejetatif çoğalma ve sporla çoğalma olark ikiye ayrılır.
Vejetatif çoğalma, tomurcuklanma
ve bölünme olarak iki gruba
ayrılmaktadır.

Tomurcuklanma daha çok mayalarda
görülmektedir. Gelişmekte olan yavru
hücre normal hücre büyüklüğüne
geldiğinde eğer çevre koşulları da
uygunsa tomurcuk oluşturma yeteneği
kazanır.
Koşullar uygun olduğunda
ana hüre tomurcuklanmaya
devam ederken, yavru hücre
de tomurcuklanabilir. Bu
durumda genellikle hücreler
birbirinden
ayrılmaz
ve
«dallanma»
denilen
yapı
oluşur.
Genel Mikrobiyoloji

 Sınıflandırma; canlıların özelliklerinin belirlenmesi
ve tanımlabması amacıyla köken, morfoloji, sitoloji,
fizyoloji ve ekolojileri bakımından benzer olanların
bir grup altında toplanmasıdır.
 Organizmalarınadlandırma,
tanımlama
ve
sınıflandırılmalarını konu edinen bilim dalı
taksonomidir.

Bakterilerin
Sınıflandırılması

 Bakteriler çeşitli özellikleri bakımından gamlandırılırlar.
Bu özelliklerin başlıcaları; şekilleri, kamçı durumları,
solunumları, beslenmeleri ve boyanmaları olarak
sayılabilir.
 1. Çubuk Şeklinde Olanlar (Bacillus): Tek tek veya
birbirlerine yapışmışlardır. Tifo, tüberküloz ve şarbon
hastalığı bakterileri bu şekildedir.
 2. Yuvarlak Olanlar (Coccus): Bunlar monococcüs,
diplococcüs, staphilococcüs ve streptococcüs biçimde
olurlar. Genellikle kamçısızdırlar. Zatürre ve bel
soğukluğu bakterileri bunlara örnektir.

 3. Spiral Olanlar (Spirillum): Kıvrımlı bakterilerdir.
Frengi bakterileri ve dişlerde yerleşen Spiroket’ler
bunlara örnektir.
 4. Virgül Şeklinde Olanlar (Vibrio): Virgül biçiminde tek
kıvrımlıdırlar. Kolera bakterisi gibi.
Bakteriler, tek hücreli prokaryotik
mikroorganizmalardır. Büyüklükleri 0.1 - 10 µm
arasında değişir.

Hava, toprak, su ile canlı dokularında yaşarlar ve dünyada
bilinen ilk yaşam formunu oluşturmuşlardır.
 Bakteriler prokaryot yapıdadır.
 En çok organik atıkların bol bulunduğu yerlerde ve
sularda yaşarlar.
 Büyüklükleri normal ökaryotik hücrelerin mitokondrileri
kadardır .
 -90 ºC’de buzullar içinde veya +80 °C kaplıcalarda
yaşayabilen bakteri türleri vardır.

 Bünyelerinde; organik ve inorganik madde ile su
içerirler.
 Su oranı %70-90 civarındadır, sporlarda su oranı
%40-50 ye düşer.
 Organik maddeler; protein, karbonhidrat, lipid ve
nükleik asitlerdir.
 Bakterilerin gelişme ve beslenmeleri için besin
kaynaklarına
ve
özel
çevre
koşullarına
gereksinimleri vardır.
 Uygun ortam koşullarını bulan bakteriler bölünerek
çoğalırlar.
BAKTERİLERİN YAPISI

Genel görünüm bakımından; yuvarlak, çomak, ve sarmal
olmak üzere üç ana gruba ayrılmaktadır.
 Yuvarlak şekilli bakteriler (Koklar):
ikili (diplokok), zincir (Streptokok), üzüm salkımı
(Staphlokok) diziliş gösterebilirler.
 Çomak şekilli bakteriler (Basiller): silindir şekilli
bakteriler, zincir biçiminde ve uc uca dizilebilirler
(Streptobasil).
 Sarmal şekilli bakteriler: bir kıvrımlı veya çok kıvrımlı
olabilirler. Esnek bükülebilir yılansı hareketliler
(Spiroketler), veya sert kıvrılmaz sarmal şeklindekilerdir
(Koliform).










Bakteri hücresinde başlıca şu oluşumlar yer alır:
1. Çekirdek
2. Stoplazma,
3.Hücre zarı,
4.Hücre duvarı
5. Kapsül
6. Kirpikler (Flegella)
7. Fimbria (Pilus)

 ÇEKİRDEK: Bakteri kromozomu çift iplikli tek bir DNA
molekülünden oluşmaktadır. Çembersel yapıda bir yün
yumağı şeklindedir.
 SİTOPLAZMA: En önemli özelliği çok yüksek ozmotik
basınca sahip olmasıdır. İçerisinde bol miktarda, hücre
eskidikçe çoğalan, granüller vardır.
 HÜCRE ZARI: Stoplazmanın etrafını saran bir zardır. Bu
zar bazen içeri doğru uzantılar meydana getirir bunlara
mezozom adı verilmektedir.
 Stoplazma zarı seçici geçirgendir bu sayede aktif
transport yapar.
 Üzerinde solunum enzimlerini taşır. Sindirim
işlevini yürütür. Biyosentez görevini yürütürler.

 HÜCRE
DUVARI:
Hemen
hemen
bütün
bakterilerde hücre duvarı bulunur.
 Bakteriye şeklini verir,
 Hücre duvarı bütünlüğü bozulursa bakteri ölür.
 Bütün bakterilerin hücre duvarında murein bulunur.
Bu tabakanın kalınlığı Gram pozitif bakterilerde
Gram negatif bakterilere oranla daha fazladır.
Kapsül

 Bazı bakterilerde bulunur.
 Jel kıvamındadır,
 Bakteriyi fagositoza karşı korur.
 Genelde iyi bir antijenik özellik gösterdiklerinden
serotiplendirmede kullanılırlar.
 Dış ortam şartları bakteri lehine olduğu zaman kapsül
yapımı söz konusudur.
KİRPİKLER

 Hareket organelidir.
 Bazı bakterilerde bulunur.
 Kirpiğin yerleşim şekline göre bakteriler isim alırlar.
Artrik, Monotrik, Amfitrik, Löfotrik, Peritrik

a)Artrik, b)Monotrik, c)Amfitrik d) Löfotrik, e) Peritrik
Artrik (kirpiksiz), monotrik (tek kripikli), amfitrik (karşılıklı
kutuplarda birer kirpikli), löfotrik (bir kutbunda birden fazla
kirpikli), peritrik (tüm çevresinde birden fazla kirpikli)
FİMBRİA=Pilus

 Bakterinin her yönünden çıkar.
 Flegellaya göre daha kısa olup hareketle ilgisi yoktur.
 Basit ve seks pilusu olmak üzere ikiye ayrılırlar.
 Basit pilus bakterinin yüzeye yapışmasını sağlar, seks
pilusu ise bakteri hücreleri arası genetik materyalin
aktarımında görevlidir.
SPOR

 Spor bakterinin uykudaki halidir.
 Bazı
bakteriler
ortam
şartları
kötüleştiğinde
spor
yapabilme kabiliyetine sahiptirler, Bu olaya sporulasyon
denir. Spordan bakteri haline dönme işlemine de
germinasyon adı verilir.
 Sporlar
bakteri
içinde
değişik
yerleşim
gösterebilirler ve buna göre de isimlendirilirler.
yerleri
a) Sentral spor, b) Subterminal spor,
c) Terminal spor

spor oluşturmuş bir bakteri

BAKTERİ GELİŞMESİNDE BAŞLICA DÖRT
DÖNEM VARDIR:

 Başlangıç Dönemi; Bakteri bu dönemde çoğalma için
hazırlıklarını yapar, metabolizma artar, bakteri bu döneminde
en büyük hacmine ulaşır.
 Logaritmik Dönem; Bakteri sayısının hızla arttığı dönemdir.
Bu dönemde bakteri cisminin hacimce en küçük olduğu
dönemdir.
 Durma Dönemi; Bakterilerin gelişmesi devam ederken bir
yanda ölüm görülür, ölen bakterinin üreyen bakteri miktarına
eşit olduğu dönemdir.
 Ölüm Dönemi; Ölen bakteri hücreleri sayıca artmıştır, gelişen
bakteri sayısı sıfırdır. Sonuçta ortamda hiç bakteri kalmaz.
Bakteri Gelişme Dönemleri
A.Başlangıç Dönemi, B.Logaritmik Dönemi
C.Durma Dönemi, D.Ölüm Dönemi