Suda Çözünür Ftalosiyanin Bileşiklerinin Sentezi ve Fotodinamik

24. Ulusal Kimya Kongresi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 29 Haziran-2 Temmuz 2010, Zonguldak
Suda Çözünür Ftalosiyanin Bileşiklerinin Sentezi ve Fotodinamik
Terapi Uygulamaları
Cem GÖLa, Nil Saydanb, Hanifi YAMANa, Mahmut DURMUŞa, Vefa AHSENa
a
Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Fen Fakültesi, Kimya Bölümü, 41400, Gebze, Kocaeli
cgol@gyte.edu.tr
b
Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 41400, Gebze, Kocaeli
Fotodinamik terapi, en yeni ve en çok ilgi çeken kanser tedavi yöntemlerinden biridir.
Fotodinamik terapi, seçici olarak hedef dokuda biriken ışığa duyarlı maddenin
(fotosensitizer), uygun dalga boyundaki ışığa maruz bırakılması prensibine dayanır.
Moleküler oksijen varlığında, fotosensitizer’in ışık ile aktive olması sonucunda oluşan serbest
radikaller ve singlet oksijen, lipit, protein ve nükleik asitler gibi birçok biyolojik molekülle
etkileşerek, kanser hücrelerini tahrip eder[1].
Ftalosiyanin bileşikleri fotodinamik terapide fotosensitizer olarak araştırılan ve kullanılan
madde gruplarındandır. Yüksek dalgaboyundaki ışığı absorplayabilmeleri, yüksek kuantum
verimi ve ömürlerine sahip olmaları, ışık kullanılmadığı zaman herhangi bir toksik etkilerinin
olmaması gibi özellikleri nedeniyle ftalosiyanin bileşikleri fotodinamik terapi ile kanser
tedavisinde kullanılabilecek hedef moleküllerdir[2]. Özellikle vücut sıvısı içerisine direkt
olarak verilebildiği için suda çözünebilen ftalosiyanin bileşikleri fotodinamik terapi
uygulamaları açısından oldukça önemlidir[3-4].
Bu çalışmada, suda çözünebilen çinko ftalosiyanin bileşikleri sentezlenmiş ve yapıları
elementel analiz, FT-IR, UV-Vis, NMR ve kütle spektroskopisi verileri ile aydınlatıldıktan
sonra bu bileşiklerin fotodinamik terapide uygulanabilirliklerini tespit etmek amacıyla
fotofiziksel ve fotokimyasal özellikleri incelenmiştir.
SR
4+
RS
4+
SR
8+
RS
SR
N
N
N
N
Zn
N
N
N
N
SR
2SO42-
RS
N
N
N
N
Zn
N
N
RS
N
N
SR
2SO42RS
N
N
N
N
Zn
N
N
N
N
SR'
SR
4SO42-
SR
RS
SR
SR
R =
+
N
CH3
KAYNAKLAR
1. Okura, I., Photosensitization of Porphyrins and Phthalocyanines, Gordon and Breach
Science Publishers, Amsterdam, 2000.
2. Ali, H., van Lier, J.E., Chem. Rev., 99, 2379-2450, 1999.
3. Saydan, N., Durmuş, M., Dizge, M.G., Yaman, H., Gürek, A.G., Antunes, E., Nyokong, T.,
Ahsen, V., J. Porphyrins Phthalocyanines, 13, 681-690, 2009.
4. Durmuş, M., Ahsen, V., J. Inorg. Biochem., 104, 297-309, 2010.