diyabet beslenme piramidi

•
DiYABET VE BESLENME
Diyabet tedavisinin amacı;kan şekeri kontrolünü sağlayarak
diyabetin seyrinde gelişebilecek bozuklukları (komplikasyonları)
önlemek veya geciktirmek; böylece yaşam kalitenizi
yükseltmektir.1
Diyabet, yaşamınızda başta beslenme planınız olmak üzere
bazı değişikliklerin oluşmasınıgerektirmektedir. Kan şekerini
oluşturan asıl kaynak besinler olduğu için sağlıklı beslenme
diyabette tedavinin temelidir.1
Diyabetinizin olması yaşamınız boyunca sevdiğiniz yiyecekleri
yiyemeyecek olmanız anlamına gelmez. Fakat yediğiniz
yiyecek çeşidine ve miktarına daha çok dikkat etmeniz
gerekmektedir. önemli olan kan şekerinin kontrolünü
sağlamak için sebze,meyve,tahıl kaynaklarından zengin,
ılımlı miktarda protein ve yağ ile kolesterolü sınırlandırılmış bir
beslenme planı uygulamanızdır.1
Diyabeti olan bir çok kişi beslenme planını uygulamak için aile
ile yemek yeme zamanınıve birlikte yedikleri yemek çeşidini
değiştirmekte,kendisi için ayrı yemek hazırlamaktadır. Oysa
günümüzde diyabeti olan ve diyabeti olmayan bireylere
önerilen sağlıklı beslenme önerileri farklı değildir. Diyabeti
olmayan bir kişinin de rafine şeker tüketimini kısıtlaması,
doymuş yağ ve kolesterolden zengin olan et, süt, yoğurt,
peynir,yumurta gibi yiyecekleri belirli bir miktarda tüketmesi,
az az ve sık sık yemek yemesi gerekmektedir.1
l
ııııııııılıııııııılııııı111111111ıııııı .l\\llllllılllllllllıllllllllltll .lllllllıllll llllllll.lllllllılllllllllı.ıııııııııı11111111111111111111 111ıııııılıııııııııl11111ıııılııııııııılıill ı
N M ·
.-....,
m
O
.....
. . . . ......M
...... ..... ......
c.c.
=
.....
.....
c
wlıııı Jıuluıı ıııılıııı ıuılıuı uu lıııı ııııluıı ı111J1111 1111J1111 11ıılıııı ıııılıııı ııııl1111 uıılıııı ıııılıııı ıııılıııı ıııılıııı ıııılıııı ırnlıııı ıııılıııı ıııı
-SAGLIKLI BESLENMENİN
2
10 A
L1
DİYABET BESLENME PİRAMİDİ
Öğünlerinizi planlamada kolaylık sağlayan görsel bir methottur.
Bu piramidte yer alan yiyecekler 6 grupta toplanmıştır.3
Yağ ve Şeker Grubu
Süt ve Yoğurt (
Grubu
Et, Balık ve Tavuk
Grubu
Sebze
Tahıllar,Kurubaklagiller ve
Nişastalı Yiyecekler Grubu
Tahıllar,Kurubaklagiller ve Nişastalı Yiyecekler Grubu
Piramidin temelini
oluşturmakta ve en geniş
bölümünü kapsamaktadır.
Bu bölümde yer alan
ekmek çeşitleri, tahıllar,
kurubaklagiller,pirinç,
patates gibi nişastalı
yiyecekler bir öğünde
yenilmesi gereken temel
yiyeceklerdir. Sağlıklı bir
beslenme planı içinde l porsiyonu l ince dilim ekmek veya l orta boy
patates veya 2-3 kaşık pilav olarak belirtilen bu grubtan 6 veya daha
fazla porsiyon yenilmesi gerekmektedir. 3
Sebze ve Meyve Grubu
'Sebze ve Meyve' grubu piramidin ikinci basamağını oluştururlar.
Bu gruplar posa, vitamin ve mineral kaynağıdır. Bununla birlikte farklı
sebzelerin ve meyvelerin içerdiği vitamin ve minerallerde farklıdır.
ıspanak gibi koyu yeşil yapraklı
sebzeler kalsiyum minerali ve
K vitamini için iyi bir kaynak iken,
havuç gibi sarı renkli sebzeler
A vitamininden zengindir. Çoğu
meyve ise A, C vitamini ile
potasyum, magnezyum ve bakır
gibi mineraller için mükemmel bir
kaynaktır. Kişisel özelliklere göre
değişmekle birlikte günlük beslenme
planında 3-5 porsiyon sebze ve 3-4
porsiyon meyve yenilmelidir. 3
Süt ve Yoğurt Grubu
Piramidin üçüncü basamağında 'Süt, Yoğurt' grubu ile et, balık, tavuk,
yumurta ve peynir gibi hayvansal yiyecekleri içeren 'Et' grubu yer alır.
Diyabet Beslenme Piramidi, bu iki grubun her birinden 2-3 porsiyon
yenilmesini önermektedir. Özellikle kalsiyumdan zengin olan süt
grubunda 1 bardak süt veya yoğurt 1 porsiyon olarak tanımlanmaktad ır.
'Süt, Yoğurt' grubu ve 'Et' grubu proteinden zengindir ve sağlıklı
bir beslenme planında günlük enerjinin %10-20'sinin proteinlerden
sağlanması gerekmektedir. Bununla birlikte her iki gruptaki yiyeceklerin
kolesterol, kalori ve özellikle doymuş yağ olmak üzere yağ içeriği fazladır.
Bu nedenle de piramidin üçüncü basamağındadır ve kendisinden
önceki diğer gruplara oranla daha az bir yer kaplamaktadır. Düşük yağlı
veya yağsız süt ürünleri, yağsız et, derisiz tavuk etinin tercih edilmesi
şüphesizki bu grubun içerdiği toplam yağın, doymuş yağın ve kalorinin
azalmasını sağlayacaktır. 1 porsiyon 'Et' grubu 60-90 gr pişmiş et, tavuk,
balık veya peynirden birini içerir ve bir gün içinde bu gruptan 2-3
porsiyon yenilmesi önerilir.3
(
Yağ ve Şeker Grubu
Piramidin tepesine tırmandığımızda burada yer alan 'Yağlar,Şeker
ve Şekerli Yiyecekler ile Alkollü İçecekler' grubunun çok az bir bölüm
kapladığını görürüz. Bu da bize,bu yiyeceklerin sağlıklı bir beslenme
planı içindeki yerlerinin ne kadar az olduğunu göstermektedir.
Bu grup için önerilen porsiyon ölçüsü yoktur çünkü grup içinde yer alan
yiyecekler (yağ,şeker) ve alkollü içecekler sağlıklı bir beslenme planına
katkıda bulunacak herhangi bir besin öğesini içermezler. Ancak bu grup
içinde yer alan yiyeceklerden yağlar için 1 tatlı kaşığıyağ veya 5-6 adet
fındık içi, şeker ve şekerli yiyecekler için 2 adet şekerli bisküvi veya 1 top
dondurma 1 porsiyona örnek olarak verilebilir. Eğer bu grupta yer alan
alkollü içkilerden birini içmek istiyorsanız öncelikle alkolün kan şekerinizi
nasıl etkilediğini öğrenmelisiniz. 3
SERBEST TÜKETİLEBİLECEK BESİNLER
2
tı' Şekersiz çay, kahve,bitki çayları
tı' Maden suyu, soda (tansiyon yüksekliği yoksa)
tı' Baharatlar
tı' Yağsız salata, sirke
tı' Şekersiz sakızlar
tı' Kalorisiz yapay tatlandırıcılar ve diyet ürünleri
aşırı miktarda tüketilmemelidir.
KAÇINILMASI GEREKEN BESİNLER
2
X Şeker ve şekerli yiyecekler
X Şekerli içecekler, meşrubatlar, kola, limonata,
meyveli şerbetler,sıcak çikolata, salep,boza,
hazır meyve suları
X Alkollü içecekler; şarap,rakı, bira, viski, likör vb.
X Yağ ve şeker içeriği yüksek olan besinler;
pasta, kek, kurabiye,bisküvi, börek, çörek,
helva ve diğer şekerli tatlılar
X Yağda kızartılmış yiyecekler; et, sebze, hamur,
patates kızartmaları
X Yağlı et ve balıklar, tavuğun derisi, yağlı organ
etleri, sakatatlar,tam yağlı süt ve süt ürünleri
X Şarküteri ürünleri;salam, sucuk, sosis, pastırma,
kavurma
X Yağlı besinler; kaymak, krema, ketçap,
mayonez, salata sosları, pasta sosları, tahin,
tahin helvası
X Katı yağlar; iç yağı, kuyruk yağı, katılaştırılmış
margarinler
Referanslar:
1. http://diyabet.gov.tr/index.php?pag- B&lang=tr. Erişim Tarihi: 07.07.2015 2. http://www.turkendokrin.org/files/pdf/
DiyabetveSaglikliBeslenmeKitapcigi.pdf. Erişim Tarihi: 07.07.2015 3. http://www.tıırkdiab.org/page.ospx?u=80&s=88.
Erişim Tarihi: 07.07.2015