Aslı ÖZYILDIRIM

İLAÇ UYGULAMALARI VE
EKSTRAVAZASYON
VEHBI KOÇ VAKFı SAĞLıK KURULUŞLARı
UZM.ECZ.ASLI ÖZYıLDıRıM
ECZANE MÜDÜRÜ
KEMOTERAPİ İLAÇLARININ VERİLİŞ YOLLARI

Oral uygulama

Subkutan/Intramüsküler uygulama

İntra-arteriyel uygulama

İntratekal/ İntraventriküler uygulama

İntraperitonial uygulama

İntraplevral uygulama

İntravesiküler uygulama

İntravenöz uygulama
ORAL UYGULAMA

Kombine bir protokol içinde veya monoterapi
olarak uygulanabilir
Taşınabilir
Uygulanması kolay
Kusma vb doz kaybı
yaşanabilir
Emilim tam
olmayabilir
GI yan etkiler
• Ne zaman kullanmalı?
• Nasıl kullanılmalı?
• Nerede saklanmalı?
• Tabletlere çıplak elle dokunulmamalı
• Sadece oral sitotoksik tabletlere ait cihaz
kullanılmalı (Tablet kırma makinesi )
• Tuvalet kullanımına dikkat edilmeli(sifonun iki
kere çekilmesi)
• Yan etkiler takip edilmeli
SUBKUTAN/INTRAMUSCULAR UYGULAMA

Daha çok biyolojik yanıtı değiştiren ilaçlar ve
kemoterapiyi destekleyici ajanlar

Trombosit sayısı değerlendirilmeli

Mümkün olan en küçük iğne kullanılmalı
Uygulaması
kolaylığı
Yan etki azlığı
Yeterli kas ve
dokunun
bulunmaması
Emilim azlığı
İNTRA-ARTERYEL UYGULAMA

Tümörlü dokuyu besleyen arter içine anjiografi ile
ilaç uygulama

Sıklıkla karaciğer met.kolon, baş-boyun,
pankreatik kanserlerde tercih edilir

2 yöntem ile uygulama yapılır

Harici geçici katater

Cerrahi pompa implementasyonu (deri-kas
arasına)
İNTRATEKAL/İNTRAVEZİKAL UYGULAMA

Serbrospinal sıvıya erişilmesi amaçlanan
durumlarda tercih edilir.

2 yöntem kullanılır:

Lomber ponksiyon

Ommaya rezervuar (Akut lösemi)
Uygulanacak
ilaç hacim
olarak küçük
olmalı.
Direktif
onaylarken
DİKKAT!!
İNTRAPERİTONEAL UYGULAMA

İlacın karın boşluğuna uygulanması

İlacın tümörlü doku tarafından emilmesi beklenir

Farklı yöntemlerle uygulama gerçekleşir

Geçici tek kullanımlık kateter

Tenckhoff katater uygulaması (Mikrobiyal peritonit !!)

Port-a-cath (Girişimsel radyolojide uygulanır, 3-5 yıl süreyle
kateter hastada takılı kalır)
İNTRAPLEVRAL UYGULAMA

İlacın plevra boşluğuna uygulanması

Malign plevral tutulumlarda tercih edilir
İNTRAVEZİKÜLER UYGULAMA

İlacın idrar torbasına uygulanması

Üriner katater ile uygulanır
İNTRAVENÖZ UYGULAMA

IV puşe

Bolus

Sürekli infüzyon

Angiocatheter

PICC line

Tünelli/Tünelsiz kataterler

Port-a-cath
Emilimi yüksek
Venlerde
sertleşme
Damar yolu
açma
Damar dışına
sızma
EXTRAVAZASYON (Damar Dışına Sızma)

Damar yolunun açıldığı alanda vezikant veya irritant
ilaçların sızması sonucunda ağrı yada nekroz olması

Vezikant İlaç:Doku hasarına neden olan ajan.

İrritant ilaç:Tahriş eden tahrişe neden olan enjeksiyon
odağında veya ven boyunca flebit,gerginlik hissi ve ağrı
oluşturabilen ajan.


Kemoterapi uygulamalarında damar dışına sızma
görülme oranı
%0.01*%6.9*
Ekstravaze bölgede, doku arasına kaçan ilacın miktarı
ve cinsine göre..
48-96 saat
günler
VAD kemoterapisi
aldıktan sonra
uygulama yapılan
alanda önce kızarıklık,
daha sonra gittikçe
genişleyen yaralar

*Türk Onkoloji Derneği
İlacın özellikleri
El ve bilek üstü
uygulamaları
daha yakından
takip edilmeli
Damarın
uygunluğu
Kanüller tendon ve
sinir yakınına
yerleştirilmemeli
Ekstravaze olan
kol, 48 saat
süreyle kalp
seviyesinin
üzerinde tutulur
Extravazasyon
olan bölgeye
basınç
uygulanmaz
Antidot hazır
bulundurulur
EKSTRAVAZASYON PROTOKOLÜ
(Ekstravazasyon, intravenöz uygulama sırasında ilacın damardan çıkarak çevre dokuya sızmasıdır)
Enjeksiyon/İnfüzyon durdurulur
Doktora haber verilir, özel bir direktifi var ise uygulanır
Kanül çekilmeden, kanülün girişine bir enjektör takılarak, yavaşça ilaç aspire edilir
Ekstravazasyon bölgesinin etrafı kalemle çizilir
Ekstravazasyon bölgesi ekstremiteyse eleve edilir
İLACA YÖNELİK YAKLAŞIM
* Pediatrik hastalarda ilaç uygulamaları için doktor direktifi alınır
Vezikant İlaçlar
Nötral İlaçlar
(Lokal ülserasyon, lokal şiddetli ağrı, doku hasarı ve
yaygın nekroz görülebilir)
Vezikant DNA-Binding
Adriablastine, Adrimisin
(Doxorubicin )
Bendamustine (Bendamustine)
**Cisplatin (Cisplatin)
Cosmogen (Dactinomycin)
Doxoteva(Doxorubicin )
Daunomicin, Daunotec
(Daunorubicin)
Farmarubicin, Pirucin
(Epirubicin)
Novantron,Mitoksantron
(Mitoksantron )
**Mitomycin-C (Mitomycin-C)
Yondelis (Trabektedin)
Zavedos/İdamen (İdarubicin)
Soğuk
Uygulama
Krem (prednol)
+
*Prednol 20 mg
ampul Subkutan
saat yönünde
Uygulama
Altuzan (Bevasizumab)
Carboplatin (Carboplatin)
Halaven (Eribulin)
Sıcak
Uygulama
+
*Hydrokortizonlu
Krem (prednol)
+
*Prednol 20 mg
ampul Subkutan
saat yönünde
Uygulama
Vinko (Vinblastin )
Vincristin/Onkovin (Vincristin)
Vezikant ilaç ekstravazyonunda ağrı var ise;
*Anestol krem
*Arnica Krem
*Voltaren Jel
karıştırılarak ekstravaze olan alana sürülür.
Campto,Irinocam,Tekamen
(İrinotekan)
Endoxan (Siklofosfamid
monohidrat)
Etoposid, Etosid, Lastet,
Vepesid (Etoposid)
Alexan (Sitarabin)
5- FU (Fluorourasil)
(Dacarbazine)
Intron a (Interferon alfa-2b)
Istodax (Romidepsin)
Soğuk
Uygulama
Kadcyla (Adotrastuzumabemtansine)
Kyprolis (Carfilzomib)
Campath (Alemtuzumab)
Holoxan (Ifosfamide)
Lipoplatin (Liposomal Cisplatin)
Cimaher (Nimotuzumab)
Karmustin /BİCNU
Vidaza (Azasitidin)
Cyramza (Ramucirumab)
Trisenox (Arsenik trioksit)
Erbitux (Cetuximab)
Tomudex (Raltitrexed)
Erwinase (Crisantaspase)
Evoltra, Evorabin
(Klofarabin)
Fludera (Fludarabin)
Navelbine (Vinorelbin)
**Taxotere (Dosetaksel)
**Deticene, Dakarbaz
*Topikal
Dimetilsülfoksit
(DMSO)
Jevtana (Kabazitaksel)
Taxen /Sindaxel/Taxol
(Paclitaxel)
Caelyx (Peg-liposomal
doxorubucin)
Adcetris (Brentuximab
vedotin)
Bleocin, Blemisin
(Bleomicin)
Vezikant Non-DNA Binding
Anzatax (Paclitaxel)
Abraxane (Paclitaxel-Albumin)
Javlor (Vinflunine)
Actemra (Tosilizumab)
Alimta (Pemetrekset )
*Hydrokortizonlu
Diğer İlaçlar
(Doku nekrozu olmadan , iritasyon yaparak
yanma ve ağrı hissi, enflamasyon görülebilir)
+
+
İrritant İlaçlar
(Doku nekrozu olmadan ven boyunca ağrı,
sertlik ve flebit görülebilir)
Gemzar (Gemcitabin)
Herceptin (Trastuzumab)
Leunase (L-Asparaginase)
Leustatin, Biodribin
(Kladribin)
Methotrexate (Methotrexate)
Mabthera (Rituximab)
Ocladra (Kladribin)
Oncaspar (Peg-asparginase)
Perjeta (Pertuzumab)
Prolia, Xgeva (Denosumab)
Torisel (Temsirolimus)
Vectibix (Panitumumab)
Yervoy (İpilimumab)
Soğuk Uygulama
Irritant/Vezikant olup
olmadığı ile ilgili bir
veri yoktur.
Semptomatik tedavi
uygulanmalıdır.(Doktor
direktifine göre tedavi
yapılır)
Yok
Velcade (Bortezomib)
Soğuk
Uygulama
Eloxatin (Oxaliplatin )
Sıcak
Uygulama
Topoxin (Topotekan )
Yok
Notlar:
1) Damar Yolu Kesinlikle Yıkanmaz!
2) Medikal Onkolojiye haber verilir.
*Pediatrik hastalarda: Soğuk/sıcak uygulama protokole göre uygulanır.
İlaç uygulamaları için doktor direktifi alınır.
3)
4) Yetişkin hastalarda: İlaçların ilk dozları protokole göre uygulanır. Sonrasında doktor
direktifi alınır.
5) Soğuk Uygulama: +2-8C’de tutulmuş su kabı veya paketleri ile yapılır. İlk 24 saat
boyunca her 4 saatte bir 20-30 dakika kompres uygulanır. Sonrasında 72 saat süresince en
az günde 4 kez 15-20 dakika süreyle yapılabilir.
6) Sıcak Uygulama: İlk 24 saat boyunca her 4 saatte bir 20-30 dakika kompres uygulanır.
Sonrasında 72 saat süresince en az günde 4 kez 15-20 dakika süreyle yapılabilir.
7) **Tablodaki ilaçların bazı vakalarda hem iritant hem de vezikant özellik gösterme
potansiyelleri olduğu görülmüştür.
American Society of Clinical Oncology/Oncology Nursing Society Chemotherapy Administration Safety Standarts, 2012, Management of Chemotherapy Extravasation: ESMO–EONS Clinical Practice Guidelines, 2012
Assesment, Prevention & Management of Extravasation of Cytotoxix Medications, Gong Cancer Care Guidelines, 2010, Can G., Onkoloji Hemşireliğinde Kanıta Dayalı Semptom Yönetimi, İstanbul 2013, Clinical Guidlines for The Management of Extravasation, of Cytotoxix Drugs in Adults, 2014
Form No:6110.116, Rev. No:00
TEŞEKKÜRLER