DNA-bağlamayan vezikan ilaçlar

Dr. Ufuk Yılmaz
İzmir, Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi EAH
KEMOTERAPI EKSTRAVAZASYONU



İlaçlar, istenmediği halde damar dışına
kaçabilir
Etrafındaki subkutan dokuya yayılabilir
Şiddetli , irreversibıl değişikliklere kadar
gidebilen lokal hasara sebep olabilir.
EKSTRAVAZASYON İNSIDENSI

% 0.1 - 6.5
EKSTRAVAZASYONUN KLİNİK BULGULARI
Katater yerinde yanma, kızarıklık, şişlik,
ağrı
 Birkaç saat içinde ödem ve kızarıklık
 Birkaç gün içinde indurasyon
 Birkaç hafta içerisinde cilt ülserasyonu ve
nekroz
 Nekroz, periost-tendon –fasya’ya kadar
ilerleyebilir.

DOKSORUBUSIN EKSTRAVAZASYONU
DOKSORUBUSIN EKSTRAVAZASYONU
OLUŞACAK HASARIN ŞIDDETI
İlaç veriliş hızı
 Damarın bulunduğu ve ekstravazasyonun
oluştuğu dokunun özellikleri
 Ekstravaze olan ilacın özellikleri (vezikan)
 Ekstravaze olan ilacın miktarı

KEMOTERAPİ İLAÇLARI VE DOKU HASARI
DNA-bağlayan vezikan ilaçlar
 Alkilleyici ajanlar (Nitrojen mustard)
 Antrasiklin antibiyotikler (Doksorubusin, epirubusin, idarubusin, daunorubusin)
 Diğer antikanser antibiyotikler (Mitomisin-C, daktinomisin, mitoksantron)
DNA-bağlamayan vezikan ilaçlar
 Alkilleyiciler (amsakrin)
 Plant alkoloidler ( Vinblastin, vinkristin, vindesin,vinorelbin)
 Taksanlar (Dosetaksel, paklitaksel)
 Epipodofilotoksinler (etoposid, teniposid)
 Platinler (konsantre oksaliplatin)
 Dakarbazin, 5-FU
İrritan ilaçlar
 Bleomisin, carboplatin, siklofosfamid, gemsitabin, ifosfamid, irinotekan,
topotekan, melfalan, karmustin
EKSTRAVAZASYONDAN KORUNMA







Sağlıklı bir venöz yoldan çalışmak
Ciltaltı dokuların az olduğu alanlar SAKINCALI
Dolaşımı bozulmuş ekstremiteler SAKINCALI
Ekstravazasyonun erken farkedilmesi
Damar yolunun kontrolü, ilaçlar ile yapılmamalı
Sağlık görevlisi ile iletişim
Eğitim almış elemanlar
EKSTRAVAZASYON TEDAVİSİ
İLK MÜDAHALE;








İnfüzyonu durdur, katateri çıkarma
Enjektör ile katater içindeki /etrafındaki ilacı geri al
Vezikan ilaç ekstravaze ise ilaç miktarını tahmin et
DNA bağlayan vezikan; lokal soğutma
DNA-bağlamayan vezikan; lokal ısıtma (4x15dk/24-48h)
Ekstremite yukarıya kaldırılmalı
Değişiklikler baştan itibaren fotoğraflanmalıdır.
Oluş zamanı, ilac tipi ve miktarı, yapılanlar dokümente et
EKSTRAVAZASYON TEDAVİSİ
İLK MÜDAHALE SONRASI;
İrritan ya da DNA-bağlamayan vezikan
ilaç: cildin bütünlüğünde bir bozulma olmaz
 DNA- bağlayan ilaç ile ülser ve ciddi doku
kayıpları gelişebilir.

EKSTRAVAZASYON TEDAVİSİ
CERRAHI TEDAVI;

Hemen sonra/tedavinin ilerleyen dönemleri

Ekstravazasyonun ilk 24 saati içinde; ekstravazasyondan etkilenmiş
dokunun çıkarılması

Oluşan ağrının şiddeti erken cerrahi işareti olabilir

Ekstravazasyondan 10 gün sonra hasta asemptomatik ise müdahale
gerekmeyebilir

Eğer ağrı-ülserasyon ilerler ise debridman ve greft

Erken plastik cerrahi ile komplike işlemler , infeksiyon riski ve düzelme
süresinde azalma
EKSTRAVAZASYON TEDAVİSİ
FARMAKOLOJIK TEDAVI

Vezikan ilaç ekstravazasyonlarında
“antidot”

Topikal /injeksiyon

Bir çok ilaç etkisiz .

İlacının kutusu / prospektus önerileri.
HYALURINIDAZ




Subkutan doku hyaluronik asitleri yıkar,
İlacın dokuda yayılır ve absorbsiyon alanı artar
Vinka, etoposid, paklitaksel için kullanılır.
Antrasiklin, enfekte/kanseröz cilt kullanılmamalıdır.
Hyalurinidaz preperatları;
 Amphase (Hyaluronidase injection; 150 U/ml)
 Vitrase (ovine hyaluronidase 200 U/ml)
 Hylenex recombinant (hyaluronidase human injection,150 U/ml)
HYALURINIDAZ
Katater çıkarılmamış ise;
1-6 ml (150-900 U) hyalorinidaz izotonik
Nacl ile sulandırılarak verilir.
 Katater çıkarılmış ise;
Saat yönünde SC uygulama yapılır.
 Önerilen doz ekstravaze ilacın 1 ml için 1
ml hyalurinidaz şeklindedir. Bu doz 3-4
saat ara ile tekrarlanabilir.

DIMETHYL SULFOXIDE





(DMSO,SOL RINSO-50):
Cilt permabilitesi ve doku penetrasyonunu
arttırır
Ekstravaze ilacın absorbsiyonunu sağlar
Antioksidan
%50-100 lük DMSO solusyon
Ekstravazasyon sahasının da dışına taşılarak
uygulanır.
SODIUM THIOSULFATE;







Mechlorethamine vezikan etkisini nötralize eder .
Konsantre sisplatinin ekstravazasyonu
4-8 ml. %10 lık sodyum thiosülfat 6 ml injeksiyonluk steril su ile
sulandırılır.
Mechlorethamine’in her 1 miligramı için 2 ml,
Her 100 mg sisplatin için 2 ml karışım
Katater içinden verilir.
Ekstravaze alan etrafında 1 ml ciltaltı injeksiyonlar, saat yönünde
3-4 saat ara ile tekrarlanarak uygulanır.
DEXRAZOXANE:




Antrasiklin ekstravazasyon IV uygulanır
Doksorubusinin kardiyak toksisitesini azaltmak
için kullanılır
Ekstravazasyonun olmadığı ekstremiteden verilir
Antrasiklin-Fe kompleksi ile serbest radikal
oluşumunu ve doku nekrozunu, demiri bağlayarak
önler
DEXRAZOXANE

İlk 6 saatde uygulanmalıdır

1000 mg/m2/d1, 1000 mg/m2/d2, 500 mg/m2/d3

Maksimum 2000 mg /gün

Kreatinin klirensi <40 ml/dak; doz %50 azalt

Uygulamadan 15 dk önce soğuk uygulama durdurulmalı ve DMSO
uygulanmamalıdır.
DEXRAZOXANE PREPERATLARI


Savene (dexrazoxane for injection,
Topotarget Demark)
Totect (dexrazoxane for injection,
Topotarget USA)