Öğretim Tasarımı

Öğretim Tasarımı ve
Teknolojileri
YRD. DOÇ. DR. ÖZLEM CANAN GÜNGÖREN
Tasarım
2
• Tasarım, belli bir konuda yapılması gereken
faaliyetleri belli bir plan çerçevesinde uygulamaktır.
Tasarım
3
 Tasarım, yeni bir ortam için bilgilerin planlanması,
organize edilmesi ve etkili olarak uygulanması
faaliyetleridir.
Tasarım
4
TASARIM
BİLGİLERİN
PLANLANMASI
ORGANİZE
EDİLMESİ
UYGULANMASI
Tasarım
5
 Tasarımın genel amacı, var olan bilgilerin
sentezlenmesi ve faaliyetlerin organize edilmesi
olarak algılanabilir.
Sistem Kuramı
6
GİRDİ
SÜREÇ
ÜRÜN
Tasarımın
Hedefi
Tasarımın
Planlanması ve
Uygulanması
Tasarımın
Etkileri
DÖNÜT
Tasarımın
Hatalarının
Düzeltilmesi
7
 Tasarım faaliyeti içinde kullanılan sistem kuramının
temel amaçları aşağıdaki gibidir:
 1.Eğitimde uygulanan öğrenme-öğretme
faaliyetlerini daha önceden belirlenen hedef ve
davranışlara uygun olarak organize etmek,
8
 2.Uygulama sonucunda elde edilen ürünlerin genel
bir değerlendirmesini yapmak,
 3.Değerlendirme faaliyetlerinde meydana gelen
hataları belirleyip ortadan kaldırmak.
Tasarım
9
 Tasarım faaliyetlerini organizeye yardımcı
faaliyetler (Rowland, 1994):




Tasarımın hedefi,
Diğer faaliyetlerle ve bilim alanları ile ilişkisi,
Tasarım faaliyetlerine etki eden faktörler,
Tasarım faaliyetinin temeli.
Tasarım
10
TASARIMA ETKİ
EDEBİLECEK
FAKTÖRLER
Tasarımcının
özellikleri
Sosyal ilişkiler
Öğretim Tasarımı
11
 Eğitim içinde öğrenme-öğretme ortamlarının
planlanması, organize edilmesi ve uygulanması
faaliyetleridir.
Öğretim Tasarımı
12
 Öğretim Tasarımı (Kemp, Morrison ve
Ross, 1994):
1. Kimin için program geliştirilecek?
2. Neler öğretilecek?
3. Öğrenmeyi en iyi biçimde gerçekleştirmede ne
gibi kaynaklar ve prosedür kullanılacak?
4. Gerekli olan öğrenmelerin oluşup oluşmadığı
nasıl kontrol edilecek?
Öğretim Tasarımı
13
Öğretim tasarımı:
1. Bireysel ve grup
öğrenmelerine,
2. Sistemli olarak tasarlandığında
öğrencilerin gelişimine,
3. Öğrenme-öğretme süreçlerinin
etkili planlanmasına
katkı sağlar.
Öğretim Tasarımı
14
Öğretim Tasarımında Önemli Noktalar (Kemp, Morrison
ve Ross, 1994):
 Sorunlara çözüm
getirme
 Öğrencilerin genel
özellikleri
 Konular ve ünitelerin
alt başlıkları
 Hedef ve davranışlar
Öğretim Tasarımı
15
Öğretim Tasarımında Önemli Noktalar (Kemp, Morrison
ve Ross, 1994):
 Konuların




devamlılığı
Öğretim stratejileri
Dağıtım sistemleri
Değerlendirme
ilkeleri
Bilgi kaynakları
Öğretim Tasarımı
16
 Öğretim tasarımı, eğitimin
ve yetiştirme faaliyetlerinin
(training) kalitesini
yükseltmek için öğrenme
araçlarının ve zihinsel
faaliyetlerin kullanımı ve
organize edilmesi ile
ilgilenmektedir (Johnson &
Foa, 1989).
Öğretim Tasarımı
17
 Yaratıcılık yeteneklerinin yoğunlaşması gereken
noktalar bulunmaktadır. Bu noktalar aşağıdaki
gibidir:
1. Sağlıklı öğrenmelerin oluşması için ortamların
tasarımı
2. Yeterli miktarda araç-gereç sağlanması
Öğretim Tasarımı
18
 Öğretim tasarımında yaratıcılık faaliyetlerinin net
olarak gerçekleşebilmesi için sistem yaklaşımının
öğretim tasarımlarında kullanılabilmesi
gerekmektedir.
Öğretim Tasarımının Tarihsel Gelişimi
19
Yıllar
Gelişmeler
1953
Miller'ın geliştirdiği iş analizi yöntemi
1954
Skinner'in yazdığı "Öğrenme Bilimi ve Öğretme Sanatı (The Science of
Learning and the Art of Teaching)" adlı makale
"Eğitimsel Hedeflerin
1950'ler Bloom ve arkadaşlarının yayınladıkları
Taksonomisi (Taxonomy of Educational Objectives)"
1962
Mager'ın
öğretim
hedeflerinin
nasıl
yazılacağını
anlattığı
"Programlanmış Öğretim için Hedef Hazırlama (Preparing Objectives for
Programmed Instruction)" adlı eseri
Öğretim Tasarımının Tarihsel Gelişimi
20
Yıllar
Gelişmeler
1963
Glaser'in ölçüt tabanlı testi geliştirmesi,
1965
Gagne'nin yazdığı "Eğitim Durumları (The Conditions of Learning)" kitabı
1967
Scriven'in önerdiği biçimlendirmeye ve bütüne dönük değerlendirme
yöntemleri
1970'ler Geliştirilen birçok öğretim tasarım modeli
1980'ler Bilişsel psikolojinin etkisinde kalan ve mikrobilgisayarların kullanıldığı
öğrenme ortamları
1990'lar Yapılandırmadık ve internet teknolojisi ile gelişen web tabanlı öğrenme
ortamları
ÖĞRETİM TASARIMI VE TEKNOLOJİLERİ KAVRAMI
21
Dönem
İlk
Dönem
Medya olarak
görünen
Öğretim
Teknolojisi
Yıllar
Tanımlar
1910'lar Öğretsel medya
ve
1920
başları
1920
Sesli-görsel medya
sonu ve Öğretim medyası
1940'lar
Süreç
olarak 1963
görünen
1970
ve
Öğretim Tekno1970’ler lojisi
1960
1977
Öğrenme sürecini kontrol eden mesajların tasarımı ve kullanımı
Daha etkili bir öğretim gerçekleştirebilmek için, insan ya da
insan olmayan kaynakların işe koşulduğu, insanın öğrenme ve
iletişiminin üzerine kurulu hedefler-doğrultusunda öğrenme ve
öğretme süreçlerinin sistematik bir biçimde tasarlandığı
uygulandığı ve değerlendirildiği süreç
Öğrenmenin her boyutunu kapsayan problemlerin çözümü için
insan, ürün, fikir, araç ve kurumların yer aldığı, analiz,
düzenleme, uygulama, değerlendirme ve yönetim adımlarının
bulunduğu karmaşık ve kaynaşık bir süreç
ÖĞRETİM TASARIMI VE TEKNOLOJİLERİ KAVRAMI
22
Dönem
1990’lar
Yeni
Dönem
Yakın
Dönem
Yıllar
Tanımlar
Süreç olmanın 1994
ötesinde görülen
Öğretim
Teknolojisi
Öğrenme için süreç ve kaynakların kuramsal ve uygulamalı olarak
tasarım, geliştirme, uygulama, yönetme ve değerlendirilmesi
Medya,
1990
Sistematik
sonları
Öğretim
Tasarımı
ve
Performans
Teknolojisinin
rolünü
kabul
etme
Performansı arttırma üzerine yoğunlaşan uzmanlar bazı öğretimsel
uygulamaların performansı artırmada yararını görseler de öğretimsel
olmayan çözümlerin (örneğin, yeni ödül yapıları, işçilere açık
dönütler verilmesi, elektronik performans destekleme sistemleri ya da
bilgi yönetim sistemleri vb.) daha etkili olduğu sonucuna
ulaşmışlardır.
Öğretim
2000’li
Tasarımı
ve yıllar
Teknolojileri
Geçmişi 30-40 yıla dayanan öğretim teknolojileri farklı dönemlerde
çeşitli şekillerde tanımlanmıştır. Son yıllarda ise bu tanım performans
teknolojileri ve öğretimsel olmayan unsurlarında sürece katılması ile
"Öğretim Tasarımı ve Teknolojileri" olarak değişmiştir.
ÖĞRETİM TASARIMI NEDİR? NE DEĞİLDİR?
23
 Süreç olarak;
 Öğretim tasarımı öğretimin kalitesini sağlamak için,
öğrenme ve öğretim kuramlarından yararlanılarak
ilerleyen sistematik bir geliştirme süreci olarak
tanımlanmaktadır (Berger & Kam, 1996).
ÖĞRETİM TASARIMI NEDİR? NE DEĞİLDİR?
24
 Disiplin olarak;
 Öğretim tasarımı araştırma
ve kuramsal temelde
öğretim stratejileri ile öğretim stratejilerinin
geliştirilmesi ve uygulanması süreciyle ilgilenen bir
disiplin olduğu görülmektedir (Berger & Kam,
1996).
ÖĞRETİM TASARIMI NEDİR? NE DEĞİLDİR?
25
 Bilim olarak;
 Öğretim tasarımı geliştirme, uygulama,
değerlendirme ve durumların sürdürülebilirliğini
sağlamak için büyük ya da küçük konu alanlarında
ve tüm karmaşıklık düzeylerinde öğrenmeyi
desteklemek amacıyla ayrıntılı bir biçimde tasarım
yapma bilimidir (Berger & Kam, 1996).

26
 Öğrenme Kuramı: Nasıl öğrendiğimiz
 Öğretim Tasarımı: İstenilen öğrenmenin
gerçekleşmesini nasıl sağladığımız
 Öğretim Tasarımı Modeli: Etkili bir ders ortaya
koymak için öğretim kuramını nasıl uyguladığımız
Öğretim Tasarımı Kuramının Bileşenleri
27
Öğretim Tasarımı Kuramı
Durumlar
İstenen
Çıktılar
Yöntemler
Öğretimsel
Koşullar
Etkililik
Verimlilik
Çekicilik
Öğrenme
Öğrenen
Öğrenme
Ortamı
Geliştirme
Sınırlılıkları
Öğretim Tasarımı Modellerinin Benzerlikleri
28
 Tasarım yönelimli olması,
 Öğretim yöntemlerini ve bu yöntemlerin
kullanılmasının uygun olup olmadığı durumları
tanımlaması,
Öğretim Tasarımı Modellerinin Benzerlikleri
29
 Öğretim yöntemlerinin daha alt bileşenlere
ayrılabilmesi,
 Yöntemlerin belirleyici değil olasılığa dayalı olması.
Öğretim tasarımı sürecinde öğrenmeyi ve öğreneni
etkileyen faktörler
30
 Öğrenenler arasındaki temel bireysel farklılıklar
nelerdir?
 Hedeflere ve öğrenenin özelliklerine hangi öğretim
yöntem ve teknikleri daha uygundur?
Öğretim tasarımı sürecinde öğrenmeyi ve öğreneni
etkileyen faktörler
31
 Başarılı bir öğretim ortamı tasarlayabilmek ve
sürecin etkililiğini arttırmak için öğretmen ve var
olan kaynaklar dışında dışarıdan ne tür desteğe
gereksinim duyulmaktadır?
 Hedeflerin kazanılıp kazanılmadığı nasıl
belirlenecektir?
 Eğer program beklentileri karşılamazsa ne tür
değişiklikler gerektirecektir?
Bir öğretim tasarımında yer alan öğeler nelerdir?
32
değerlendirme
süreci
öğrenenin
özellikleri
öğrenme/öğretme
yöntem ve
etkinlikleri
hedefler
Bir öğretim tasarımında yer alan öğeler nelerdir?
33
 Öğretim kimin için geliştirilecek? (öğrenenin
özellikleri)
 Öğrenenlere ne öğretmek istiyoruz? (hedefler)
Bir öğretim tasarımında dikkat edilmesi gereken öğeler :
34
1.
Öğretim probleminin belirlenmesi ve öğretim
tasarımı düzenlemek için amacın belirlenmesi,
2. Planlama sırasında dikkat edilmesi gereken
öğrenenin özelliklerinin incelenmesi,
3.
Öğrenmeyi kolaylaştırmak için öğrenme biriminin
küçük parçalara ayrılması,
Bir öğretim tasarımında dikkat edilmesi gereken öğeler :
35
4. İçeriğin belirlenmesi ve hedeflerle ilişkili olarak
öğelerin analiz edilmesi,
5. Öğrenen için hedeflerin belirlenmesi,
Bir öğretim tasarımında dikkat edilmesi gereken öğeler :
36
6. Öğrenmeyi kolaylaştırmak için öğrenme biriminin
küçük parçalara ayrılması,
7. Öğrenenlerin hedeflere ulaşması için öğretim
stratejilerinin belirlenmesi,
8. Öğrenme - öğretme sürecinin planlanması,
Bir öğretim tasarımında dikkat edilmesi gereken öğeler:
37
9. Hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını belirlemek için
ölçme araçlarının geliştirilmesi,
10. Öğrenme - öğretme sürecindeki kaynakları des-
teklemek için olanakların belirlenmesi.
ÖĞRETIM TASARIMININ KULLANIMI İLE NE
GİBİ YARARLAR SAĞLANABİLİR?
Öğretim tasarımının kullanımı/yapılması sürecinde
atılan her adım, bu süreci yararlı kılmak ya da doyum
sağlamak amacını taşır.
Yöneticiler, öğretimin etkililiğini ve verimliliğini
arttırmak; "Bu iyi bir program oldu, öğrenciler çok
keyif aldı" ya da "İyi bir program, öğrenci başarısı
arttı."
Tasarımcılar, öğrenenlerin ihtiyacına uygun doyurucu
bir program geliştirmek;
ÖĞRETIM TASARIMININ KULLANIMI İLE
NE GİBİ YARARLAR SAĞLANABİLİR?
Öğretmenler, öğrencilerin belli bir seviyeye getirmek ve
onlarla olumlu ilişkiler kurmak;
Öğrenciler, başarılı olmak ve öğretim sürecinden doyum
sağlamak isterler.
ÖĞRETİM TASARIMI SÜRECİNDE KİM
KİMDİR?
Öğretim
tasarımcısı:
Tasarım
çalışmasının
yürütülmesi ve koordinasyonundan sorumlu; öğretim
tasarım sürecinin tüm boyutlarını yönetmede yetkin bir
kişi.
Öğretmen: Tasarımcıdan aldığı rehberlikle çoğu
planlama unsurunun ayrıntılarını gerçekleştirebilmesi
ve geliştirilen öğretim planının uygulanmasından
sorumlu kişi.
ÖĞRETIM TASARIMI SÜRECİNDE KİM
KİMDİR?
Konu alanı uzmanı: Öğretimi planlanan konuların
tüm boyutlarıyla ilgili konu ve kaynaklar konusunda bilgi
verebilen, etkinlikler, materyaller ve sınavların konuya
uygunluğunu kontrol eden kişi.
ÖĞRETIM TASARIMI SÜRECİNDE KİM
KİMDİR?
Değerlendirme uzmanı: Ön - son test hazırlayarak,
öğrenmenin değerlendirilmesi için ölçme araçlarını
geliştirmede
personeli
destekleyen,
programın
denenmesi
sırasında
verilerin
toplanması
ve
yorumlanmasından sorumlu, program uygulanırken ise
programın yeterliği ve etkililiğini belirleyen kişi.
ÖĞRETİM TASARIMI
Öğretimi planlama, düzenleme, değerlendirme
Öğrenenin ihtiyaçlarının belirlenmesi
ANALİZ
Öğrenme içeriğinin ve öğrenme çevresinin incelenmesi
Kursun/programın çıktılarının belirlenmesi ve hedeflerin formüle edilmesi
Uygun ölçme ölçütlerinin belirlenmesi ve ölçme araçlarının belirlenmesi
TASARIM &
GELİŞTİRME
Öğretim süreci için en etkili yaklaşımların belirlenmesi
Öğretim sürecinin etkililiğini (hem öğretim sürecini hem de öğrenenin performansını) test etme ve değerlendirme
UYGULAMA &
DEĞERLENDİRME
Öğretim sisteminin elde edilen sonuçlara göre düzeltilmesi ve sürekliliğinin sağlanması
Teşekkürler.
44