Nabza Göre Şerbet, Kuşağa Göre Etkinlik

NABZA GÖRE ŞERBET, KUŞAĞA GÖRE ETKİNLİK: EĞLENCENİN
PAZARLANMASI VE KUŞAKLAR
Arş.Gör.Ceyda DENEÇLİ
İstanbul Kültür Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, İletişim Sanatları Bölümü
c.denecli@iku.edu.tr
Dr.Sevda DENEÇLİ
sevdadenecli@hotmail.com
GİRİŞ
Günümüzde geniş bir sahaya sahip olan eğlence sektörü, kurumların tüketiciye ulaşmalarında etkin bir
rol oynamaktadır. Tüketici portföyünü oluşturan farklı kuşakların varlığı, kurumların eğlence sektörünü
kullanmalarını kaçınılmaz kılmaktadır. Her kuşağın içinde bulunduğu dönemin etkilerini taşıyan inanç,
tutum ve değerlere sahip olan tüketicilere mesajlarını iletmek isteyen kurumlar ulaşmak istedikleri
kuşağın boş zamanını değerlendirmek amacı ile seçmiş oldukları etkinliklerde varlıklarını çeşitli yollarla
göstererek başarıya ulaşmaktadırlar.
Her geçen gün pazarlamacıların hedef kitlelerine ulaşmak için eğlenceyi pazarlanabilecek bir ürün
olarak gören, diğer bir taraftan ürünlere dikkat ve ilgi çekmek üzere eğlencenin kullanımını ortaya
koyan bir pazarlama yaklaşımı olan eğlence pazarlamasını kullanmaları çok karşılaşılan bir durum
haline gelmiştir (Argan,2007,s.87). Bireylerin boş zamanlarını eğlence pazarı ile rekreasyona
dönüştüren pazarlamacıların en çok dikkat etmeleri gereken konu ise hedef kitlelerini oluşturan
bireylerin kuşaklarıdır.
Kuşak, yaklaşık olarak aynı dönemde doğan ve kritik kalkınma dönemlerinde diğerlerinden ayırt edici
sosyal ve tarihsel olayları paylaşan bireyleri içermektedir. Her kuşak kendini, farklı zamanlarda yetişen
diğer insanlardan ayrıştıran ortak değer sistemlerini yaratan aile, eş, medya, ekonomik olaylar, sosyal
olaylar ve popüler kültür gibi çeşitli güçlerden etkilenmektedir. Bu güçler, en çok bireyin çocukluk ve
ergenlik çağında etkili olmaktadır. Örneğin, bireyin çalışma değerleri ergenliğin başından genç
erişkinlik dönemine kadar istikrarlı bir şekilde devam eder. Bu değerler sistemi ya da dünyaya bakış
açısı ise bireyin tüm hayatı boyunca sürer (Twenge ve diğerleri, 2010,s.1120).
KUŞAK FARKLILIKLARI
Kuşaklara bakıldığı zaman, belirli zaman aralıklarında doğan bireylerin o dönemin özelliklerini yansıtan
değerler, inançlar ve tutumlar içinde oldukları görülmektedir. Araştırmacılar ve uzmanların derin
araştırmaları sonucunda savundukları ortak fikir bizlere 4 ana kuşak olduğunu göstermektedir. Farklı
adlarla ifade edilen, bu dört kuşak en genel biçimiyle Baby Boomers, X, Y ve Z kuşaklarıdır.
Baby Boomers
Özellikleri
ve
Değerleri
- Sadakat duyguları
yüksek
- İşkolik
-Takım çalışmasına
önem veren
- Kanaatkar
- Rekabetçi
- Teknolojiye uzak
X Kuşağı
- Sadakat duyguları
değişken
- Otoriteye saygılı
- Topluma duyarlı
- İş motivasyonları yüksek
- Kanaatkar
- Kaygılı
- Teknolojiyle ilişkisi düşük
Y Kuşağı
- Sadakat duyguları az
- Otoriteyi zor kabullenen
- Bağımsızlığına düşkün
- Çok sık iş değiştiren
- Bireyci
- Teknolojiyle büyüyen
Z Kuşağı
-İşbirlikçi
-Yaratıcı
-Teknoloji ile doğan
Kuşaklar ile ilgili çoğu kaynak 1943-1965 yılları arasında doğanları “Baby Boomer” olarak kabul
ederken, U.S. Census Bureau’ya göre, Baby Boomer’lar 1946-1964 yılları arasında doğan bireylerdir.
Bu kuşağın Baby Boomer olarak adlandırılmasının nedeni, bu dönemde fazladan 17 milyon bebeğin
dünyaya gelmesidir. Bu kuşağa ait bireyler çok çalışmanın ve fedakarlık yapmanın başarı elde etmek
için ödenecek bedel olduğu düşüncesindeydiler. Bu kuşak, işkoliklik eğilimini başlatan ve adım adım
ilerlemeye inanan kuşaktı. Bunun yanı sıra takım çalışmasına, işbirliğine önem veren ve grupça karar
vermeyi seven, rekabetçi ve işverenlerine karşı sadık olmanın gerekliliğine inanan bir kuşaktı (Tolbize,
2008,s.2-3).
Baby Boomers kuşağını takip eden ve “Baby Buster” olarak da adlandırılan bir diğer kuşak ise 19651980 yılları arasında doğanları ifade eden X kuşağıdır (www.jour.unr.edu). Kuşağın genel olarak
kullanılan diğer isimleri arasında ‘’twenty something’’ ve ‘’f-you generation’’ bulunmaktadır (Roberts ve
Manolis,2000,s.482). X kuşağı 1900’lü yılların başlarındaki ekonomik gerileme döneminden etkilenen
bir kuşaktır. Bu kuşak bireyleri, yüksek öğrenimi olan ve/ya da olmayan, modada, popüler kültürde,
politikada ve pazarlamada zevkleri ve öncelikleri hissedilir bir kuşaktır ( Solomon ve diğerleri,
2006,s462). X kuşağı çok stresli işlerden uzak durmaya çalışan, işi sadeleştiren ve yaşamak için
yaptığı işten keyif alan bir kuşatır. X kuşağındakiler değişen dünya koşullarına yetişebilmek için büyük
bir çaba harcamaktadırlar. Ancak bu büyük değişim ve yarış bu kuşaktakiler üzerinde “yetişememek”,
çağa ayak uyduramamak gibi bir izlenim yarattığı içindir ki kendilerini dışlanmış hissetmektedirler
(Dias, 2003, s.78-79).X kuşağını diğer kuşaklardan farklılaştıran ise X kuşağının mal mülk edinme ve
alışveriş ile ilgili kaygı içinde bulunmasıdır. X kuşağı küçük yaşlardan itibaren alışveriş merkezleri ile
karşılaşan ilk kuşaktır. Bu kuşak, bireyleri ev ve okul dışında en fazla zamanlarını alışveriş
merkezlerinde geçirmekteydi. Bu nedenle de alışveriş merkezlerinde bu kadar zaman harcayan bu
bireylerin amaçlarının para kazanıp ürün satın alma olması da şaşırtıcı olmamaktadır. X kuşağı ciddi
bir televizyon izleyici kitlesi olup kablolu televizyonla tanışan ilk kuşak olma özelliğini de taşımaktadır.
Çok sayıda reklama maruz kalmasıyla birlikte alışveriş ve para ile ilgili kaygıları bu kuşak bireylerinin
pazarlama ve tanıtımlara ilişkin tutumlarını etkilemiştir. X kuşağı, kuşaklar içinde medyayı kavrayan ve
en fazla tüketim odaklı olan kuşaktı. Örneğin Saatchi Reklam, X kuşağını “Önder Kuşak (Bellwhether
Generation)” olarak adlandırmıştır (Roberts ve Manolis,2000,s.482-483). Saatchi & Saatchi’nin X
kuşağının alt kültürünü incelemek için yaptıkları çalışmada X kuşağının; (Solomon ve diğerleri
,2006,s.463-464)
-
-
Şüpheciler (Cynical disdainer); (Dünyaya en olumsuz şekilde ve kuşku ile bakanlardır.)
Geleneksel materyalistler (Traditional Materialists); (30’larında ya da 40’larında olan baby
boomer’lar gibi bu kuşaktakiler de eğlenceli, gelecekten umutlu ve maddi refaha ilişkin
arzularını gerçekleştirmek için çaba harcayanlardır.)
Retro hipiler (hippies revisited); (1960’lı yılların materyalist olmayan değerlerini kabullenmeye
eğilimli bir gruptur. Bunlar müzik, retro moda, ve ruhani etkinliklerle kendilerini açıklayanlardır.)
Etkinliklerin Maçoları (Fifties Machos); (Bu tüketiciler genç tutuculardır ve stereotip cinsiyet
rollerine inanırlar, politik bakımdan tutuculardır ve çok kültürlülüğü en asgari düzeyde kabul
etmektedirler.)
Uzmanlar tarafından “Milenyum Kuşağı (Millennials)”, “Gelecekteki Kuşak (Nexters) ”, “www Kuşağı
(Generation www)”, “Dijital Kuşak (the Digital Generation)”, “E Kuşağı (Generation E)”, “Echo
Boomers” ya da “N Kuşağı (N-Gens)” olarak çeşitli biçimlerde adlandırılan Y Kuşağı, kendine
“Çekirdek Olamayan Aile Kuşağı (Non-Nuclear Family Generation) ”, “ Hiçbir şeyin Kutsal olmadığı
felsefesiyle hareket eden Kuşak (the Nothing-Is-Sacred Generation)” , “Taklitçiler (the Wannabees)”,
Sanal Ortam Çocukları (CyberKids), “Kimlik Arayışında olan Kuşak (Searching-for-an-Identity
Generation)” gibi daha yaratıcı adlar takmıştır (Martin,2005,s.40). Bu kuşağın yaş aralığına
bakıldığında, doğum yılı en alt limit olarak 1978 yılı olabilirken ve en üst limit 2002 yılında kadar
çıkabilmektedir. Bunun nedeni ise, farklı çalışmalarda farklı yaş aralıklarında ele alınmasındandır.
Örneğin Campton ve Hodege (2006) çalışmalarında 1980-1999 yılları arasında doğanları Y kuşağı
olarak kabul ederken, The National Oceanographic and Atmospheric Association Office of Diversity’e
göre, 1978- 1995 yılları arasında doğanlar Y kuşağı sayılmaktadır. Kersten (2002) çalışmasında, Y
kuşağını 1980- 2002 yılları arasında doğanlar olarak ele alırken, Martin (2005) çalışmasında Y
kuşağını 1978-1988 yılları arasında doğanlar olarak ele almıştır (Tolbize,2008,s.4).
Çeşitli adlarla ifade edilen Y kuşağına ait üyeler, teknolojide büyük gelişmelerin gerçekleştiği bir
döneme denk gelmektedir. Y kuşağı üyeleri kişisel bilgisayarlar, cep telefonları ve internet ile
büyümüş bir kuşaktır (www.people-press.org). Bu kuşak bireyleri özel hayatlarına, gittiği partilere ya
da giydiği kıyafetlere özen gösteren, topluluktan uzak bir gruptur (Evans ve diğerleri,2009,s.159). Bu
kuşak diğer kuşaklara göre oldukça farklıdır. Yaklaşık %25 kadarının anne ve babası ayrıdır ve dört
kişiden üç tanesinin annesi çalışmaktadır (Belch ve Belch,2001,s.49). Alch (2000) çalışmasında, Y
kuşağı temsilcilerinin temel değerlerini iyimserlik, vatandaşlık görevi, kendinden emin olma, başarı,
ahlak ve farklı olmak gibi kelimelerle belirtmiştir. Y kuşağındakilerin okulda ve evde teknolojiyle
büyüyen bir kuşak olup teknolojiyle ailelerinden daha fazla konfor sağladıklarını öne sürmüştür (Alch,
2000,s.42-43). Y kuşağı diğer kuşaklar ile karşılaştırıldığında daha az televizyon izledikleri
görülmektedir. Müzik, alış veriş, spor ve televizyon diğer kuşaklara göre daha az ilgilerini çekmektedir
(Belch ve Belch,2001,s.49). Televizyonun aksine internet bu kuşak temsilcilerinin kontrol edebildiği
birşeydir. Y kuşağı ile bu kuşak ebeveynlerinin arasındaki teknoloji bilgisinin yarattığı bu boşluk, bu
kuşakta yer alan bireylerin daha önceki kuşaklara göre daha güçlü ve etkin bir grup olmalarına imkan
sağlayacaktır. Bu durumda bireylerin daha bağımsız olmasına ve çoğu çalışanın girişimci olabileceği
yeni bir iş kültürü oluşmasına olanak verecektir (Alch,2000,s.42-43).
Y kuşağı tüketicileri bilgisayarlara alışık olduklarından bu durum Y kuşağındaki bireyleri pazar bölümü
olarak diğerlerinden birçok bakımdan farklılaştırmaktadır; (Arnould ve diğerleri,2004,s.506).
- Hızlı kanal değiştirmek ve internet sitelerine girmelerine bağlı olarak Y kuşağı tüketicilerinin tercihleri,
modası ve marka bağlılıkları geçici olabilmektedir.
- İnternet, Y kuşağı tüketicilerin araştırma ve karşılaştırma yapmalarına kolaylık sağlayarak tercihlerini
bireysel tercihleri doğrultusunda yapmalarına olanak sağlamaktadır.
- İnternet ortamında istediklerini seçmeleri durumunda bu seçimlerini zorunlu olarak devam ettirmek
durumunda değildirler. Y kuşağındakiler fikirlerini değiştirebilmektedirler.
- Etkileşim, internetin farklılaştırıcı özelliği olduğundan Y kuşağı tüketicileri diğer kişilerin sözlerine
güvenerek karar vermektense kendileri deneyerek karar vermektedirler. Y kuşağı tüketicilerinin
pazarlamada ilişkisel yaklaşımlara daha açık olduğu görülmektedir.
Pazarlamacılar yaptıkları çalışmalar sonucunda Y kuşağının çabuk bıkan ve kuşkucu olduğunun altını
çizmektedirler. Sonuçta, onlara göre, Y kuşağı geleneksel medya ile ulaşılması mümkün olmayan bir
kuşak olup, diğer demografik gruplara göre internette daha fazla zaman harcayan bir kuşaktır (Belch
ve Belch,2001,s.49).
Y’den sonra gelen ve son kuşak olması nedeniyle alfabenin son harfi ile ifade edilen, 1995 ve 2012 yılı
arasında doğan, şuanki popülasyonu 23 milyonu bulan ve her geçen gün hızla artan Z kuşağı için
(www.socialmarketing.org) bazı kuşak uzmanları 1991 yılında doğduklarını söylemektedir. Şimdiye
kadar araştırmacılar ve Z kuşağı ile ilgili yazı yazmış olanlar kuşağı tam olarak sınıflandırmakta zorluk
çekseler de, bazı uzmanlar bu kuşağın ancak 2001 yılından başlamış olduklarını savunmaktadır. Bu
durum bundan önceki Y ve X kuşağının başlangıç ve bitiş zamanları ile ilgili yapılan tutarsız
varsayımlar nedeniyledir (www.cta.org).
Z Kuşağının genleri ile ilgili şu an itibariyle fazla bilgiye sahip olmasak da, nasıl bir çevrede
büyüdüklerini bilmekteyiz. Z kuşağının içinde bulunduğu bu çeşitlilik ortamı gelecek kuşağın okullarının
da şimdiye kadar olmadığı derecede çeşitlilik göstermesine sebep olacaktır. Z kuşağı çocuklarının
yüksek içerikli medya ve bilgisayar çevresinde büyümelerinden dolayı internet öncüleri olan Y
kuşağından daha fazla internet uzmanı olmaktadırlar (www.socialmarketing.org).
Z kuşağındakiler metinleri konuşmaya bilgisayarı kitaba tercih etmektedirler. Dışarıda çok vakit
harcamayan bu kuşak bireyleri çevrimiçi iletişimi tercih etmekte ve cep telefonsuz bir yaşamı hayal bile
edememektedirler. Teknolojisiz ve terörsüz bir yaşamdan haberdar değildirler; anlık sonuç isterler.
Ekonomik depresyon içinde büyüyen bu kuşak kocaman bir ekonomik baskı altında iş yaşamına adım
atacaklardır. Kaliforniya Devlet Üniversitesi’nde “Teknolojinin Küresel Etkisi” dersini veren Prof. Larry
Rosen, Z kuşağı öğrencilerin işbirlikçi, yaratıcı olduklarını ve çalışma alanları, stilleri ve beklentileri
bakımından köklü toplumsal bir değişime neden olacaklarını ifade etmektedir. Çoğu eğitimci başlangıç
ve bitiş tarihleri konusunda henüz bir uzlaşma sağlanamayan Z kuşağı çocuklarının önceki nesil
gençlerden son derece farklı oldukları konusunda hemfikirlerdir (www.cta.org).
Kuşak etkilerini anlamak pazarlamacıları daha duyarlı hale getireceğinden, pazarlamacıların değişen
yaşam tarzları ile ilgili tahminlerde bulunmaları daha ileri bir düzeye gelecektir (Arnould ve diğerleri,
2004,s.454). Her kuşak aynı dönemden geçtiğinden, yetişkin olmalarını şekillendiren dönemde benzer
deneyimlere sahip olmaktadırlar. Bundan dolayı da “kuşak grubu” yaklaşımında pazarlamacıların her
gruba ne ileti aktaracağı ve bunu ne şekilde yapacağına ilişkin ipuçları, her kuşak grubuyla edinilmiş
deneyimler sonucunda elde edilmektedir (Evans ve diğerleri,2009,s.157).
PAZARLAMADA KUŞAKLARIN ÖNEMİ
Pazarlamacılar ve araştırmacılar için tüketici davranışlarını belirlemede rol oynayan etkenler arasında
yaştan daha önemli hiçbir demografik veri olamaz; çünkü etkili pazarlama bilindiği gibi her kuşağa göre
farklı tanımlanmaktadır (Roberts ve Manolis, 2000,s.481).
Damon (1998) kuşakların tutumlarına, pazarlama, reklam ve alışveriş davranışlarına etki eden sosyo
kültürel çevrenin 3 bakış açısını geleneksel ailenin yıkılması, pazarlama iletilerinin teknoloji sayesinde
aynı zamanda birden fazla yerde olması ve harcamanın toplumda bir tür ibadet biçimine dönüşmesi
şeklinde tanımlamaktadır. Bu faktörler hiç kuşkusuz, inançları, tutumları, kişisel normları şekillendiren
ve güçlendiren bir çevre yaratmaktadır (Roberts ve Manolis,2000,s.481).
Toplumun doğasında var olan sosyal farklılıklar, genellikle kuşaksal yer değiştirmeye dayanmaktadır
(Mitchell 1995). Farklı tutum ve değerlere sahip olan genç kuşağın, eski kuşağın yerine geçmesi ile
kuşaksal yer değişme meydana gelmekte ve bu da toplumu şekillendiren dönüşümü yaratmaktadır. X
kuşağı tarafından oluşan sosyal etkinin boyutu ve mükemmelliği, bu kuşak kaynaklı tutum ve değerleri
garanti altına almaktadır ve ardından gelen nesillere de etki etmeye devam etmektedir. Her kuşak
bilindiği gibi, kendine özgü özelliklere ve deneyimlere sahiptir. Kuşakların aynı sosyal etkide
olmamaları, aynı yararlara sahip olmamaları ve önem verdikleri konuların aynı olmamaları durumu
pazarlama, tüketim ve reklam alanlarına da etki etmektedir. Bundan dolayı her neslin tüketimin ayrı
oluşu ve her nesile uygulanan pazarlama ve reklam stratejilerinin farklı olması söz konusu olmaktadır
(Roberts ve Manolis, 2000,s.482).
Sosyolog ve felsefecilerin Latince’de “izinli olmak”, “boş olmak” anlamına gelen “licere” kelimesinden
türemiş olan İngilizce’de boş zaman “leisure” kelimesinin tanımını yapmakta büyük bir mücadele
vermişlerdir. Günümüzde “işte harcanmayan zaman” olarak kullanılan boş zaman kavramı
Aristoteles’in çalışmasında "zamanın uygunluğu ve meşgul olma ihtiyacının yokluğu" olarak ifade
edilmektedir (Vogel,1986,s.3).
Bir ideal olarak boş zaman belirli etkinlik biçimlerini gerektirir. Bu sadece her türlü etkinlik ile
doldurulmayı bekleyen boş bir varoluşsal alan değildir. Aristoteles ve De Grazia boş zamanı eğlence
etkinliklerini kapsayan bir dizi olarak tanımlamaktadırlar; aslında bu etkinliklerin olmaması durumunda
zamanın boş zaman olarak nitelendirilemeyeceğini belirtmektedirler. Zaman, modern görüşlerin aksine
boş zamanın özelliklerini belirlememektedir; etkinlikler sayesinde zaman “boş zaman” özelliğine
kavuşmaktadır (Hemingway,1988,s.182). Eğlence pazarı ise, bireylerin yaptıkları etkinliklerle
oluşturmuş oldukları bu boş zamanda, etkinliklerinde tüketebilecekleri mal ve hizmetlerin bütününü
kapsamaktadır (Argan, 2007,s.7).
Eğlence endüstrisinin bütününü içeren yapıyı, İçerik (Content), Kanal/Araç (Conduit), Tüketim
(Consumption), Yaklaşım(Convergence) terimlerinin oluşturduğu 4C kavramı ile ifade edebiliriz.
Eğlence pazarlamasının tüketicilerin son olarak ne izledikleri/ dinledikleri/ okudukları, bu etkinliğe nasıl
takıldıkları, ürünü hangi formatta tükettikler ve bütün formların yaklaşımlarından nasıl yararlandıkları ile
ilişkili olduğunu görebiliriz (Lieberman ve Esgate, 2002,s.33).
SONUÇ
Günümüzde boş zaman kavramı “birşeyler yapmak” ve “bir yerlere gitmek” kavramları ile eşdeğer
tutulmaktadır. Bu durum boş zamanın önşartı olan ve literatürde “yeniden yaratım”- “re-creation” olarak
yer alan, beden ve ruhun yeniden yaratılması durumunu oluşturur (Vogel,1986,s.4). Oyun, kültür,
alışveriş, etkinlik, spor, turizm, medya, internet ve sanat olmak üzere “boş zaman geçirmek için
yapılan etkinliklerini” - “rekreasyonu” sağlayan dokuz çeşit etkinliği (Argan,2007,s.36) bünyesinde
barındıran eğlence pazarı, tüm kuşaklara seslenen etkinliklerini, onların kuşağına uygun araçlar ile
sağlayabilmektedir. Marshall McLuhan’ın sözünü ettiği araç mesajdır kuramındaki aracın her kuşağa
uygun olarak seçilmesi, hedef kitleye ulaşılması bakımından büyük önem taşımaktadır. Bundan dolayı
eğlence pazarı, her kuşakta yer alan tüketiciye ulaşabileceği kanala uygun olan etkinliği geliştirmek
durumunda kalmaktadır.
Rekreasyon faaliyetlerindeki farklılık, boş zaman için uygulanan pazar karması uygulaması
düşünüldüğünde, her etkinliğin farklı bir pazar olarak değerlendirilmesi gereksinimini de doğurmaktadır
(Argan,2007,s.38). Tüketicilerin "dışarıdan gelen uyarılarla, davranışlarını, bilgi birikimini, düşünce ve
tutumlarını ve de duygularını değiştirmekte" (Küçükerdoğan,2009,s.54) olduğunun göz önünde
bulundurulması ise pazarlamacılar tarafından dikkat edilmesi gerekens bir durumdur.
Eğlence kavramı evde televizyon izleme, müzik dinleme, gezmeye gitme, spor, şovlar, konserler,
tiyatro vb. birçok etkinliği içinde barındırmaktadır (Çedikçi,2008,s.70). "İnternet ve mobil uygulamaların
da ortaya çıkması ile eğlence dünyası ayrı ve belki de geriye dönülemez bir şekil almıştır" (Argan,
2007,s.93). Günümüzde kurumlar pazarlama stratejilerini oluştururlarken hedef kitlelerine seslenen
eğlenceyi seçerek, bu eğlenceyi tüketicilerin zevklerine göre tasarlamak ve bireylerin ait oldukları
kuşaklar doğrultusunda doğru aracı seçerek başarıya ulaşmakta büyük bir adım atmaktadırlar.
KAYNAKÇA




















Alch, M. L. (2000). The Echo-Boom Generation: A Growing Force in American Society. The Futurist 34.5
Argan, M. Eğlence Pazarlaması. 2007.İstanbul. Detay Yayıncılık
Arnould, E., L. Price. ve G. Zinkhan. (2004). Consumers. 2. Basım. New York: McGraw Hill
Belch. G.E. ve Belch. M.A. (2001). Advertising and Promotion: An Integrated Marketing Communications
Perspective. Boston, Mass. : Irwin/McGraw-Hill
Çedikçi, T. Eğlence Sektörünün Ülke Ekonomisindeki Yeri: Bir Uygulama Örneği, Müzikaller. 2008. İstanbul Kültür
Üniversitesi. Yüksek Lisans Tezi
Dias, L. P. (2003). Generational Buying Motivations for Fashion. Journal of Fashion Marketing and Management.
Vol.7 No.1 78-86
Evans. M, Jamal. A. ve Foxall.G. (2009). Consumer Behaviour. 2. Basım. NJ: Wiley
Hemingway, J. L. (1988). Leisure and Civility: Reflections on a Greek Ideal. Leisure Sciences. Vol.10 179-191
Küçükerdoğan, R. Reklam Nasıl Çözümlenir? 2009. İstanbul. Beta Yayıncılık
Lieberman, A. ve Esgate, P. The Entertainment Marketing Revolution. 2002. USA. Prentice Hall
Martin, C. A. (2005). From High Maintenance to High Productivity. Industrial and Commercial Training. Vol.37 No.1
39-44
Roberts, J. A. ve Manolis, C. (2000). Baby boomers and busters: an exploratory investigation of attitudes toward
marketing, advertising and consumerism. Journal of Consumer Marketing. Vol.17 No.6 481-499
Solomon, M, G.Bamossy,S. Askegaard ve M. K. Hogg. (2006). Consumer Behaviour: A European Perspective.
3.Basım. İtalya: Prentice Hall
Tolbize, A. (2008). Generational Differences in the Workplace. University of Minnesota
Twenge, J. M., Campbell. S. M.,Hoffman. B. J. ve Lance. C. E. (2010) Generational Differences in Work Values:
Leisure and Extrinsic Values Increasing, Social and Intrinsic Values Decreasing. Journal of Management. Vol.36 No.5
1117-1142
Vogel, H. L. Entertainment Industry. 1986. Canada.Cambridge University Press
www.cta.org/Professional-Development/Publications/Educator-Feb-10/Meet-Generation-Z.aspx by Sherry PosnickGoodwin
www.jour.unr.edu/outpost/specials/genx.overvw1.html
www.people-press.org/2007/01/09/a-portrait-of-generation-next/
www.socialmarketing.org/newsletter/features/generation3.htm by William J. Schroer