SOSYAL DESTEK PROGRAMI (SODES) PROJE HAZIRLAMA

SOSYAL DESTEK PROGRAMI (SODES) PROJE HAZIRLAMA,
UYGULAMA VE İZLEME ESASLARI
1. GİRİŞ
Ülkemizde bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması için; bölgesel ve mekansal nitelikleri
de dikkate alan yatırım politikalarının tespit edilerek rasyonel ve etkin kaynak kullanımının
sağlanması ve kalkınmanın yurt sathında dengeli şekilde gerçekleştirilmesi için bölgesel gelişme
politikalarına özel bir önem verilmektedir.
Bu kapsamda, 2008–2012 yılları arasında bölgesel kalkınma projelerinin tamamlanması amacıyla
GAP Eylem Planı hazırlanmış ve 18 Haziran 2008 tarih ve 26910 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak 2008/11 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu
eylem planı Ekonomik Kalkınmanın Gerçekleştirilmesi, Sosyal Gelişmenin Sağlanması,
Altyapının Geliştirilmesi ve Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi bileşenlerinden oluşmaktadır.
Sosyal Dönüşüm kapsamında kamu kuruluşlarının olağan görevlerinin yanı sıra ortaya çıkan ve
çıkabilecek sosyal ihtiyaçların karşılanabilmesi için daha esnek proje geliştirilebilecek ve
uygulanabilecek bir yapıya gereksinim duyulmaktadır. Nitekim, son dönemde GAP bölgesinde
kırdan kente göç, yoksulluk ve işsizlik gibi alanlarda yaşanan sorunlar ve değişen sosyal yapının
doğurduğu yeni ihtiyaçlar bölgedeki sosyal yatırımların önemini artırmıştır. Bu doğrultuda,
sosyal ihtiyaçları kısa sürede gidermek amacıyla, valiliklerin doğrudan sorumluluk aldığı, proje
odaklı Sosyal Destek Programı (SODES) hazırlanmıştır.
2. PROGRAMIN AMACI
SODES’in amacı; GAP kapsamındaki illerde sosyal kalkınmanın gerçekleştirilmesi ve sosyal
refahın artırılması için yoksulluk, göç ve kentleşme gibi sosyal sorunların giderilmesine yönelik
yerel dinamiklerin harekete geçirilerek, istihdam edilebilirliğin artırılması, meslek edindirme,
gelir getirici faaliyetlerin geliştirilmesi, sosyal içermenin sağlanması ile kültürel, sanatsal ve
sportif faaliyetlerin desteklenmesidir.
SODES ile önümüzdeki dönemde gerçekleştirilmesi öngörülen sosyal restorasyon sürecine katkı
sağlamak üzere bölgenin beşeri sermayesinin güçlendirilmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda,
bölgede yoksulluk ve sosyal dışlanma riski altında bulunan birey ve grupların ekonomik ve
sosyal hayata aktif katılımlarının artırılması ve yaşam kalitelerinin yükseltilerek toplumsal
dayanışma ve bütünleşmenin gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır.
3. PROGRAMIN KAPSAMI
Program kapsamına istihdam, sosyal içerme ve kültür, sanat ve spor olmak üzere üç başlık
altında hazırlanacak sosyal projeler girmektedir. İstihdam başlığı altında hazırlanacak projeler ile
ilgili ilde istihdam edilebilirliğin artırılması, ildeki ve bölgedeki ihtiyaçlara uygun alanlarda
nitelikli işgücünün geliştirilmesi, mesleki bilgi ve birikimin geliştirilmesi, toplumun dezavantajlı
kesimlerinin istihdama erişiminin kolaylaştırılması ve kendi işini kurabileceklere destek olunması
beklenmektedir. Sosyal içerme başlığı altında hazırlanacak projeler ile ilgili ilde yoksulluğun
azaltılması, sosyal yardım alan yoksul kesimin kendi geçimini temin edecek duruma
getirilmesine destek olunması, yaşlı, özürlü, kadın ve çocuklar gibi toplumun öncelikli
1
kesimlerinin yaşam standartlarının yükseltilmesi ve bunlara götürülen hizmetlerin kalitesinin
artırılması beklenmektedir. Kültür, sanat ve spor başlığı altında hazırlanacak projeler ile ilgili ilde
toplumun ihtiyaç duyduğu kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetlerin geliştirilmesi ve özellikle
çocukların ve gençlerin bu tür faaliyetlere yönlendirilmesine destek olunması beklenmektedir.
3.1. ÖRNEK PROJE KONULARI
Yukarıda sözü edilen amaçlara uygun olarak hazırlanacak projelere yardımcı olmak üzere örnek
proje konuları aşağıda belirtilmektedir.
3.1.1. İstihdam

Bölgede artan yatırımlar ve ekonomik canlanmaya paralel olarak ihtiyaç duyulan alanlarda
beceri kazandırma ve meslek edindirme programları,

Kendi işini kurmak isteyenlere yönelik eğitim programları, danışmanlık hizmetleri ve
finansman desteği,

İşgücü piyasasına girişleri kolaylaştırmak amacıyla mesleki danışmanlık ve rehberlik
hizmetleri,

Okuldan işe geçişleri kolaylaştırmak ve işbaşında öğrenmeyi teşvik etmek üzere belirli
sektörlerin önde gelen kuruluşlarında gerçekleştirilecek staj programları,

Kadınların ve gençlerin istihdam edilebilirliğinin artırılmasına yönelik olarak işgücü
yetiştirme programları,

Toplum yararına çalışma programları,

Eski hükümlülere yönelik beceri kazandırma ve meslek edindirme programları ile eğitim,
danışmanlık ve finansman desteklerini içeren kendi işini kurma programları,

Mevsimlik işçilerin başka illere ve bölgelere ulaşım koşullarını iyileştirmeye yönelik
projeler,

İstihdam alanı kapsamında bölge dışındaki diğer illerdeki ilgili kuruluşlarla işbirliği
yapılması ve ortak projeler yürütülmesi.
3.1.2. Sosyal İçerme

Çalışabilecek durumdaki yoksul vatandaşların gelir getirici faaliyetlere erişiminin
artırılması, istihdam edilebilirliklerinin geliştirilmesi,

Özellikle göçle gelen kesimler olmak üzere kentlerin az gelişmiş bölgelerinde yaşayanların
kente entegrasyonu ve toplumsal uyumunu sağlamaya yönelik faaliyetler,

İlgili kuruluşların faaliyetlerine ilaveten gezici sağlık hizmetleri ve sağlık taramaları gibi
faaliyetler,

Kadınların toplumsal konumlarının güçlendirilmesini, çalışma hayatına katılımlarını
artırıcı programlar,

Ailelere yönelik kadın ve çocuk sağlığı ile ilgili eğitimler,

Başta kırsal alanda ve yalnız yaşayanlar olmak üzere yaşlılara yönelik sağlık taraması,
bakım hizmeti ve küçük ev tadilatları gibi destek faaliyetleri,
2

Çocukların ve gençlerin yaşam koşullarının iyileştirilmesi,

Özürlülerin ekonomik ve sosyal hayata katılımlarını artırılması,

Başka illerdeki eğitim kurumları ile gönül köprüsü gibi öğrenci değişimi ve gezi
faaliyetleri,

Özel sektörün kurumsal sosyal sorumluluk proje uygulamaları,

Sosyal içerme alanı kapsamında bölge dışındaki diğer illerdeki ilgili kuruluşlarla işbirliği
yapılması ve ortak projeler yürütülmesi.
3.1.3. Kültür, Sanat ve Spor

Bölge halkının kültürel ve sanatsal faaliyetlere katılımını teşvik edecek faaliyetler,

Spor tesislerinin ve rekreasyon alanlarının yaygınlaştırılmasına ve bu alanların daha aktif
ve etkin kullanılmasına yönelik faaliyetler,

Eğitim, kültür, sanat ve spor faaliyetlerine katılım için ihtiyaç duyulan malzemelerin
temini ve bu alanlarda kursların düzenlenmesi,

Çocuk ve gençlerin eğitim ve kültür faaliyetlerine aktif katılımını destekleyici kitap
okuma programları gibi faaliyetler,

Sinema, tiyatro gibi kültürel faaliyetlere katılımı artırabilmek için, özellikle öğrencileri ve
kırsalda kalan kesimi hedef alacak faaliyetlerle, gezici sinema ve tiyatro şenliklerinin
düzenlenmesi ya da öğrencilere ücretsiz bilet dağıtılması gibi faaliyetler,

Kültür, sanat ve spor alanı kapsamında bölge dışındaki diğer illerdeki ilgili kuruluşlarla
işbirliği yapılması ve ortak projeler yürütülmesi.
4. PROGRAMIN UYGULAMA ESASLARI
4.1. BAŞVURU ŞEKLİ VE SÜRECİ
Program kapsamında, valilikler GAP Eylem Planının SD.2.8, SD.4.1 ve SD.5.1 eylemleri
kapsamındaki faaliyetleri için 13.06.2008 tarihli ve 2008/26 sayılı YPK Kararına göre
hazırlayacakları proje tekliflerini EK 1’deki proje teklif formatına uygun olarak 1 Eylül 2008
tarihine kadar DPT’ye sunacaklardır. 1 Eylül 2008 tarihine kadar sunulan projelere tahsis edilen
ödeneklerden sonra eğer varsa kalan ödenekler için ikinci bir proje çağrısına çıkılabilecek ve bu
kapsamda en geç 15 Kasım 2008 tarihine kadar ikinci proje teklifleri DPT’ye iletilecektir.
4.2. BAŞVURULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SEÇİMİ
Başvurular, DPT tarafından, program amaçlarına uygunluk, sürdürülebilirlik, projenin amacı,
gerekçesi, faaliyetleri ve beklenen fayda arasındaki tutarlılık ve projede belirlenen faaliyetlerin
gerekçede belirtilen sorunların çözümüne katkı sağlayabilme derecesi bakımlarından
değerlendirilecektir. Kaynak tahsisi proje bazında yapılacaktır. Bu kapsamda il özel idarelerine
aktarılacak kaynak tutarı ilin kabul edilen projeleri ve bütçe imkânlarına göre belirlenecektir.
4.3. PROJELERİN YÜRÜTÜLMESİ
Onaylanan proje tekliflerine ilişkin ödenekler DPT bütçesinden ilgili il özel idare bütçelerine
aktarılacaktır. Proje uygulamaları valilik ve il özel idarelerinin yetkileri çerçevesinde valilik, il
3
özel idareleri, kamu kuruluşları, meslek örgütleri ve STK’lar tarafından yürütülebilecektir. Bu
projeler, valiliklerin ve il özel idarelerinin yetkileri kapsamında ve sorumluluğunda diğer kamu
kuruluşları, köylere hizmet götürme birlikleri, sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları,
meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte de uygulanabilecektir. Bu kapsamda
hazırlanacak projelerin uygulanmasından valilikler sorumlu olacaktır.
4.4. PROGRAMIN UYGULAMA YERİ VE PROJELERİN TAMAMLANMA SÜRELERİ
SODES Programı GAP kapsamındaki dokuz ilde uygulanacaktır. Projelerin tamamlanma süresi
bir yılla sınırlı olacaktır.
4.5. KURUMSAL ROL VE SORUMLULUKLAR
DPT
SODES’in genel esaslarının belirlenmesi, bu kapsamda uygulamanın ilk yılında tekliflerin
değerlendirilmesi ve uygun görülen projelere ödenek tahsisi yapılması ile izleme ve
değerlendirme yapılması
İçişleri Bakanlığı
Program uygulanmasında ihtiyaç olan koordinasyonunun sağlanması
Valilikler
Projelerin DPT’ye sunulması ve kabul edilen projelerin il düzeyinde uygulanması, izlenmesi ve
değerlendirmesinin yapılması
GAP Bölge Kalkınma İdaresi
GAP eylem planının genel koordinasyonu ve izlenmesi görevi çerçevesinde yerel düzeyde ihtiyaç
halinde işbirliğinin tesisi ve ilgili eylemlerin izlenmesi ve değerlendirilmesi
İl Özel İdareleri
DPT tarafından uygun görülerek ödenek tahsis edilen projelere yapılacak ödemelerin usulü
dairesinde gerçekleştirilmesi ve muhasebeleştirilmesi, SODES kapsamında proje hazırlanması ve
SODES projesi ile ilgili olarak diğer sekretarya hizmetlerinin görülmesi
4.6. İZLEME VE DEĞERLENDİRME
Uygulanan projelerin önümüzdeki dönem uygulamalarına yol göstermek, bunları kolaylaştırmak
ve daha etkin hale getirmek amacıyla DPT tarafından izleme ve değerlendirme çalışmaları
yapılacaktır. Valilikler projenin gelişimiyle ilgili izleme raporlarını Aralık, Mart, Haziran ve
Eylül ayları sonuna kadar DPT’ye göndereceklerdir. Proje izleme raporlarının usul ve şekil
esasları DPT tarafından daha sonra valiliklere bildirilecektir. Ayrıca GAP Eylem Planı genel
koordinasyonundan sorumlu olan GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığına da izleme
değerlendirme raporlarının bir nüshası gönderilecektir.
4
5. FİNANSMAN
SODES kapsamında 2008-2012 yıllarına ilişkin olarak öngörülen finansman tablosu aşağıdaki
şekildedir.
FİNANSMAN TABLOSU
Eksen/Eylem
II. SOSYAL DÖNÜŞÜMÜN
GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
(YTL)
2008-2012
Toplam
600.000.000
2008
2009
2010
2011
2012
37.000.000
130.000.000
165.000.000
147.500.000
120.500.000
5.000.000
50.000.000
50.000.000
47.500.000
47.500.000
12.000.000
50.000.000
65.000.000
50.000.000
23.000.000
20.000.000
30.000.000
50.000.000
50.000.000
50.000.000
İSTİHDAM
S.G.2.8. Meslek edindirme alanında 200.000.000
valilikler etkin görev üstlenecekler
ve bu kapsamdaki program ve
faaliyetler için il özel idare
bütçelerine ek kaynak aktarılacaktır
SOSYAL HİZMET VE
YARDIMLAR
S.G.4.1. Sosyal hizmet ve yardımlar 200.000.000
alanında valilikler etkin görev
üstlenecekler ve bu kapsamdaki
program ve faaliyetler için il özel
idare bütçelerine ek kaynak
aktarılacaktır
KÜLTÜR, SANAT VE SPOR
S.G.5.1. Kültürel, sanatsal ve
200.000.000
sportif faaliyetler alanında valilikler
etkin görev üstlenecekler ve bu
kapsamdaki program ve faaliyetler
için il özel idare bütçelerine ek
kaynak aktarılacaktır
DAHA FAZLA BİLGİ İÇİN İRTİBAT BİLGİLERİ:
Adı Soyadı
İlyas ÇELİKOĞLU
Sedat ÇETİK
Gökhan GÜDER
Rıdvan KURTİPEK
Müşerref HÜSAMOĞLU
Unvanı
Daire Başkanı
Planlama Uzmanı
Planlama Uzmanı
Planlama Uzman Yardımcısı
Planlama Uzman Yardımcısı
Tel
:03122946606
:03122946647
:03122946608
:03122946684
:03122946632
E-posta
icelikog@dpt.gov.tr
scetik@dpt.gov.tr
gguder@dpt.gov.tr
rkurtipek@dpt.gov.tr
mhusamoglu@dpt.gov.tr
5