3-6 YAŞ ÇOCUKLARININ GELİŞİMLERİ İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER Doç. Dr. Alev Önder GELİŞİMLE ILGILI TEMEL KAVRAMLAR • Büyüme: Bedenin, sadece boy,kilo ve hacim olarak artmasıdır. • Gelişme: Organizmanın,büyüme,olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimiyle sürekli olarak ilerleme kaydeden değişmesidir. • Olgunlaşma: Öğrenme yaşantılarından bağımsız, biyolojik olarak kalıtım tarafından kontrol edilen bir değişmedir. • Öğrenme: organizmanın (bireyin) çevresiyle belli bir düzeydeki etkileşimleri sonucunda meydana gelen kalıcı davranış değişmesi ya da davranış kazanmadır. Hazırbulunuşluk: Öğrenme olanakları verildiği taktirde bireyin yeni ve daha karmaşık davranışları kazanması için gerekli olan durumudur. Bireyin yalnızca olgunlaşma düzeyini değil, aynı zamanda bireyin önceki öğrenmelerini,tutumlarını, güdülenme düzeyini, yeteneklerini ve genel sağlık durumunu da kapsar. Kritik Gelişim Dönemleri: Çocuklar bazı gelişim dönemlerinde ve yaşlarda belli türden öğrenmelere karşı duyarlılık gösterirler. Bu dönemlere kritik dönem denir.Bu dönemlerde, öğrenme yaşantılarını daha hızlı kazanabilirler. GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL İLKELER • Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür. • Gelişim süreklidir ve belli aşamalarla gerçekleşir. • Gelişim nöbetleşe devam eder. • Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur. • Gelişim genelden özele doğrudur. • Gelişimde kritik dönemler vardır. • Gelişim bir bütündür. • Gelişimde bireysel farklar vardır. GELİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER Kalıtım Çevre (fiziksel ve sosyal) Hormonlar (hipofiz, troid, pankreas, böbrek üstü bezleri, cinsiyet salgı bezleri) Fiziksel Çevre: • Yeterli ve uygun beslenme • Uyarıcı açısından zengin bir çevre(oyun) • Zararlı ortam koşulları (sigara içilen ortam gibi...) • Hastalık ve kazalar • Okul ve fiziksel koşulları Sosyal Çevre: – Anne babanın çocuk yetiştirme davranışları • Ailenin devamlılığı • Çocukların sayısı ve doğuş sırası • Anne babanın çocukla iletişim davranışları ve sonuçları: iletişim gelişimi ve bağlılık • Anne babanın kendi aralarındaki iletişim Sosyal Çevre: • Anne babanın çocuk yetiştirme davranışları • Yakın akrabalar ve etkileri • Ailenin bulunduğu sosyo-ekonomik düzey • Ailenin (toplumun) kültürel değerleri • Sosyal çevre olarak okul (öğretmen ve akranlar) Gelişim Süreçleri • GELİŞİM SÜREÇLERİ Biyolojik süreçler: Bireyin fiziksel yapısındaki değişiklikleri içerir. Bilişsel süreçler: Düşünce sistemi, zihinsel yapı ve dil gelişimi ile ilgili değişmeler Psikososyal süreçler: Bireyin duygusal gelişimi, başkaları ile olan ilişkileri ve karakteristik kişilik özellikleriyle ilgili değişmeleri ifade eder. GELİŞİM DÖNEMLERİ GELİŞİM DÖNEMLERİ –Doğum öncesi dönem –Bebeklik dönemi (0-2) –İlk (erken) çocukluk dönemi (2-6) –İkinci çocukluk dönemi (6-11) –Ergenlik dönemi ( 11-18 ya da 1320 GELİŞİM DÖNEMLERİ • Genç yetişkinlik dönemi ( 20-35) • Orta yetişkinlik dönemi (35-60) • İleri yetişkinlik (yaşlılık) dönemi (60-....)