III. Selim - WordPress.com
advertisement
III. Selim Gazi Halife, Sultan III. Selim,Selīm-i sālis Han, III. Selim (Osmanlı Türkçesi: سليم ثالثSelīm-i sālis), divan edebiyatındaki mahlasıyla İlhami (d. 24 Aralık 1761 - ö. 28 Temmuz 1808), 28. Osmanlı padişahı ve 107. İslam halifesidir. III. Selim, 24 Aralık 1761 tarihinde babası III. Mustafa'nın saltanatı döneminde dünyaya geldi. Babası 1774 yılında öldüğünde sadece 13 yaşında olduğu için amcası I. Abdülhamid tahta çıktı. I. Abdülhamid şehzade Selim'e kendisinden önceki padişahların tersine, oldukça iyi davrandı. Kafes (oda hapsi) hayatı yaşamasına rağmen Selim'in iyi bir eğitim almasına izin verdi. Şehzade Selim müzik ve edebiyatla ilgilendi. Fransa'nın Fransız Devrimi öncesindeki son kralı olan XVI. Louis'le mektuplaştı. Daha tahta çıkmadan Osmanlı Devleti'nde köklü bir yapısal değişikliğe gerek olduğu inancına vardı. I. Abdülhamid 7 Nisan 1789 yılında ölünce, III. Selim Avrupa'yı temelinden sarsacak olan Fransız Devriminin eşiğinde tahta çıktı. III. Selim yılında yapılan El-Ariş Antlaşması ile Fransa Mısır'daki emellerinden vazgeçti. 1807 yılında Nizam-ı Cedid ordusunun kaldırılmasını isteyen yeniçeriler Kabakçı Mustafa'nın önderliği altında ayaklandılar. III. Selim Nizam-ı Cedid ordusunu dağıtmak ve 29 Mayıs 1807 tarihinde de tahttan çekilmek zorunda kaldı. III. Selim'in yerine geçen amca oğlu IV. Mustafa III. Selim'i tekrar kafese geri gönderdi. 28 Temmuz 1808 tarihinde III. Selim'i tekrar tahta çıkarmak amacıyla Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa saraya yaklaşırken III. Selim padişah IV. Mustafa'nın emriyle boğduruldu. III. Selim ile onu idam etmeye gelen yeniçeriler arasında büyük bir boğuşma geçtiği bilinmektedir. III. Selim'in cenazesi Laleli Camii'nin avlusunda babası III. Mustafa Türbesi'ne defnedildi. III. Selim tahta çıktığında Osmanlı Devleti hem Avusturya hem de Rusya'yla savaş halindeydi. Başarısızlıkla sonuçlanan bu savaşlar 1792 yılında Avusturya'yla yapılan Ziştovi Antlaşması ve 1792 yılında Rusya'yla yapılan Yaş Antlaşması ile son buldu. Böylece III. Selim Osmanlı Ordusu'nda çoktandır yapmak istediği yenilikleri yapma fırsatı buldu. 1793 yılında Nizam-ı Cedid ordusunu kurdu. Bu sırada Napolyon Bonapart'ın komutası altındaki Fransız orduları Osmanlı Devleti'ne ait olan Mısır'a saldırmıştı (1798). Osmanlı ordusu İngilizlerin yardımıyla Mısır'ı başarıyla savundu. 1801 1 III. Selim döneminde Avrupa ülkeleriyle ilişkiler 1 2 1.1 1 III. SELİM DÖNEMİNDE AVRUPA ÜLKELERİYLE İLİŞKİLER Osmanlı-Rusya ilişkileri III. Selim'in saltanatı Osmanlı-Rus Savaşları (1787-1792 Savaşları) devam ederken başladı. Osmanlı Devleti'nin Fransa'ya karşı Rusya'yla ittifak yapmasıyla devam etti. Ancak daha sonra bu ittifak bozuldu ve III. Selim'in saltanatının sonunda Osmanlı Devleti tekrar Rusya ile savaş halindeydi. III.Selim cülus seremonisi, Konstantin_Kapidagli Ruslarla yeni bir dostluk antlaşması imzaladılar. Ancak bu antlaşmanın imzasından kısa bir süre sonra tekrar Osmanlı Devleti ve Rusya arasında anlaşmazlık çıktı. Rusya, Osmanlıların Rus yanlısı Eflak ve Boğdan beylerini görevden almasından hoşnut kalmadı. 40.000 civarında Rus askeri Eflak ve Boğdan'a girdi. III. Selim 22 Aralık 1805 tarihinde boğazları kapattı ve Rusya'ya savaş ilan etti. Rus donanması Osmanlı donanmasını 11 Mayıs 1807 tarihinYaş Antlaşması ile Osmanlı sınırları de Çanakkale Boğazı civarında 19-29 Haziran 1807 tarihleri arasında da Limni adası yakınında civarında yendi. 1774 yılında Çariçe II. Katerina ile imzalanan Küçük III. Selim tahttan indirildiğinde 1806-1812 Osmanlı-Rus Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı Devleti Kırım'ı Savaşı halen devam etmekteydi. Rusya'ya vermek zorunda kalmıştı. III. Selim tahta çıktığında Osmanlı Devleti başında hala II. Katerina'nın bulunduğu Rusya'dan Kırım gibi önemli toprakları 1.2 Osmanlı-Avusturya İlişkileri geri almak amacıyla 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nı savaşmaktaydı. İngiliz ve Fransızlar da savaşa katılmamakla birlikte bu savaşta Osmanlı Devleti'ni destekliyorlardı ancak Osmanlı Devleti hesaplamadığı Osmanlılar 1529 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın bir şekilde kendisini Avusturya'nın da karşısında buldu. Viyana'yı kuşatmasından beri defalarca Avusturya ile saOsmanlı ordusu disiplinden uzaktı ve Rusya ile yaptığı vaşa girmişlerdi. III. Selim tahta geçtiğinde de Avusturya Fokşan (1 Ağustos 1789) ve Boze (22 Eylül 1789) Rusya'yla birlikte Osmanlı Devleti ile tekrar savaş halinSavaşlarında büyük kayıplara uğradı. Akkerman Kalesi deydi. Osmanlılar Avusturya'ya karşı İsmail zaferini kaRusların eline geçti ve Besarabya Rusya tarafından zandılar. Ancak Avusturyalılar Sebeş, Muhadiye, Lazaişgal edildi. Osmanlı Devleti kendine müttefik bulmak rethane ve Pançova'yı işgal etmeyi başardılar. Belgrad'ı 8 amacıyla 11 Temmuz 1789 tarihinde İsveç ve 31 Ocak Ekim 1789 tarihinde ve Semendire'yi daha sonra ele ge1790 tarihinde de Prusya'yla barış antlaşmaları imzaladı. çirdiler. Ancak Avusturya gene de Osmanlılara karşı keAncak bu iki devletten de elle dokunulur bir yardım sin bir üstünlük sağlayamadı. Hem savaş yorgunluğu hem alamadı. Sonunda Osmanlı Devleti'ne karşı Rusya kadar de içişlerindeki sorunlardan dolayı Avusturya Osmanlı başarılı olamayan Avusturya, Osmanlı Devleti'yle barış Devleti ile antlaşma istedi. 4 Ağustos 1791'de imzalanan antlaşması imzaladı. (Ziştovi Antlaşması 4 Ağustos Ziştovi Antlaşması ile Avusturya ele geçirdiği toprakları 1791) Avusturya'nın savaştan çekilmesinden birkaç ay Osmanlılara geri verdi ve ayrıca Rusya'ya yardımda busonra Rusya da barış antlaşması yapmaya razı oldu (Yaş lunmayacağına söz verdi. Bu savaş Osmanlıların AvusturAntlaşması 9 Ocak 1792). Osmanlı Devleti bu antlaşyalılarla yaptığı son savaş oldu. Bu tarihten sonra Rusya mayla Kırım'ın Rusya'nın egemenliği altına geçtiğini Osmanlıların en önemli düşmanı ve rakibi oldu. tekrar kabul etmek zorunda kaldı. Dinyester nehri Rusya ile Osmanlı Devleti arasında sınır olarak kabul edildi. 1792 yılından 1805 yılına kadar Osmanlı Devleti ve Rus- 1.3 Osmanlı-Fransa İlişkileri ya barış içinde yaşadılar. Hatta Osmanlı Devleti Mısır'ı işgal eden Fransa'ya karşı Birleşik Krallık ve Rusya ile Osmanlıların Fransızlarla Kanuni Sultan Süleyman zamaişbirliği bile yaptı. 24 Eylül 1805 tarihinde Osmanlılar nına kadar uzanan bir dostluk ilişkileri vardı. Fransızlar 3 kürttü. Bonapart komutasındaki Fransız ordusu 1 Ağustos 1799'da Osmanlı kuvvetleri karşısında bir muharebe kazandı, ancak Fransa ordusunun yetersiz olduğu ortaya çıkmaktaydı. Bu durumu göz önünde bulunduran ve Fransa'daki siyasi bunalıma müdahale etmek isteyen Napolyon Bonapart Fransa'ya geri döndü (22 Ağustos 1799). Mısır'da gücünü pekiştiremeyen Fransa sonunda 27 Haziran 1801 tarihinde imzalanan sözleşmenin hükümleri uyarınca Mısır'dan geri çekildi. 9 Ekim 1801'de imzalanan Paris Antlaşması Fransa'nın Mısır seferini sona erdirdi; bu şekilde Mısır yeniden Osmanlı yönetimine geçti. Fransa'nın Mısır'ı işgali ilk defa kendilerine tanınan kapitülasyonlardan büyük yarar görmüşler, ilişkiler kesintisiz olarak bir dostluk temelinde süregelmişti. III. Selim daha tahta geçmeden Fransa kralı XVI. Louis'yle mektuplaşmaktaydı ve Ruslarla yapılmakta olan savaşta Fransızlar Osmanlı Devletinin tarafını tutuyorlardı. Ancak Fransa hükümetinin Büyük Britanya'nın Mısır ve Uzakdoğu ticaret yolları üzerindeki etkisini kırma amacını gütmesi nedeniyle bu ilişkilerde ilk olarak bir kırışma meydana geldi. Dışişleri Bakanı Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord ve General Napolyon Bonapart, Osmanlıların elinde olan Mısır'ı ele geçirip Fransa lehine Büyük Britanya karşısında önemli bir avantaj sağlamak istiyordu. 2 Temmuz 1798 tarihinde Napolyon İskenderiye'yi işgal etti. Mısır her ne kadar Osmanlı Devleti'nin bir parçası olsa da iç işlerinde oldukça bağımsız olarak yönetilmekteydi. Paris Barış Senedi sonucu Fransızların Mısır'dan geri çekilmesi Kahire'nin de 22 Temmuz 1798 tarihinde Napolyon Bonapart'ın eline geçmesi üzerine Osmanlılar bu durumu kabul edemeyerek Mısır'ı savunmaya karar verdiler. 2 Eylül 1798 tarihinde Osmanlı Devleti Fransa'ya savaş ilan etti. Osmanlı ve Mısır orduları Fransa karşısında önce bazı yenilgiler aldılar ama Cezzar Ahmed Paşa komutasındaki ordu 18 Mart 1799 tarihinde Akka önlerinde karşılaştığı Fransız ordusunu başarıyla geriye püs- Mısır konusundaki anlaşmazlık olumlu bir sonuca bağlandıktan sonra Fransa'yla olan ilişkiler kısa zamanda düzeldi. 25 Haziran 1802'de Paris’te imzalanan bir diğer barış antlaşması da Fransa ve Osmanlı Devleti arasındaki dostluğu pekiştirdi. Napolyon Bonapart 1804 yılında kendini “I. Napolyon” adıyla imparator ilan ettikten sonra İstanbul'a bir elçi gönderdi. Horace Sébastiani adındaki bu elçi III. Selim'in çok yakın güvenini kazandı. Sébastiani III. Selim'i Rusya ve Birleşik Krallık'a karşı savaş açmaya ikna etmeye çalışıyordu. Ruslar da tam tersine Osmanlıların Fransa'ya savaş ilan etmesini istiyorlardı. Ancak Rusya'nın Osmanlı Devleti'nden kendisini Balkanlardaki Hristiyanların koruyucusu olarak kabul etmesini istemesi ve Sırp isyanlarını desteklemesi Rusya'yla olan ilişkileri gerginleştirdi. Sonunda Rusya'nın Eflak ve Boğdan'a girmesiyle Osmanlılar Rusya'ya savaş açtılar. Birleşik Krallık Osmanlı Devleti'nden Sébastiani'yi sınır dışı etmesi, Fransa'ya savaş açması, Eflak ve Boğdan'ın Rusya'ya verilmesi gibi kabul edilemeyecek taleplerde bulundu. Bu talepler kabul edilmeyince de Admiral Sir John Thomas Duckworth (1748-1817) komutasındaki Birleşik Krallık donanması 19 Şubat 1807'de Çanakkale Boğazı'ndan Marmara Denizi'ne girerek Osmanlı donanmasını yok etti. Donanmasını İstanbul limanında demirleyen Duckworth, Osmanlı Devleti ile anlaşmaya çalıştı. Bir anlaşmaya varılamadı ama geçen süre boyunca Sébastiani'nin de yardımıyla İstanbul'un savunması güçlendirildi. Siperler kazıldı ve şehri savunmak için toplar yerleştirildi. O günlerde III. Selim'in şehri korumak için Sébastiani ile birlikte bizzat siper kazdığı söylenir. Şehrin savunmasını kıramayacağını anlayan Duckworth donanması geri çekerek İstanbul limanından ayrılmak zorunda kaldı. Böylece İstanbul önemli bir bombardıman tehlikesini atlatmış oldu. 2 III. Selim döneminde yapılan ıslahat hareketler 2.1 Askeri alanda yenilikler Askeri alanda özellikle subay yetiştirilmesine önem verilmiştir. III. Selim; Yeniçerilerin ve Tımarlı Sipahilerinin ıslahatıyla ilgili 72 maddelik bir ferman yayınlanmıştır. Bu maddelerin ana başlıkları; 4 3 III. SELİM DÖNEMİNDEKİ İSYANLAR • Yeniçerilerin Esame alımı yasaklandı.[1] 3.1 Selimiye Camii Vakası 1805 • Nizam i cedit adlı ilk kez batılı tarzda ordu kurulNihai olarak yeniçerilerin yerine geçmek üzere kurulan muştur birliklere Levent çiftliğinde eğitim çalışmaları yapılırken, • Bu ordunun masraflarını karşılamak için irad i cedit yeniçerileri gücendirmemek ve kendilerinin bir parçası sanısı vermek amacıyla da onlara Bostani Tüfekçisi ismi adlı bir hazine kurulmuştur. verilmişti. Ancak bu birliğe ayda 50 akçe gibi yüksek bir • Askeri okullarda ilk kez yabancı dil (Fransızca) eği- ücret ödenirken Yeniçeri Tüfekçisi'ne bunun yarısı kadar timi başlamıştır. ücret ödenmekteydi, Bostani Tüfekçisi'ne ücretsiz olarak • Hıdırelles’ten kasım ayına kadar olan talimler üçe ve daha iyi et ve ekmek de veriliyordu. Bu durum yeniçeriler arasında huzursuzluk yaratırken, Nizam-ı Cedid çıkarıldı.[1] askerinden dışlanan ulema, esamelerden mahrum kalanlar ve Nizam-ı Cedid'i finanse etmek için ihdas edilen • 1790 yılında Tophane'de bir okul yaptırmıştır.[2] İrad-ı Cedid hazinesine ek katkıda bulumak zorunda ka• 1792 yılında ise Halıcıoğlu'da bir Humbaracı ocağı lan ayanlar, mültezimler v.b. de bu değişimden hoşnut dekurmuştur.[1] Bu kışlanın bir bölümünde istihkamcı, ğildi. 1805 Nisan'da yapımı tamamlanan Selimiye Kışladiğer bir kısmında ise humbaracı yetiştiriliyordu.[1] sının yanındaki Selimiye Camii'nde yapılacak ilk selâm• Daha önce Eyüp'de bulunan Mühendishane-i lık töreninde yeniçerilerin yerini Bostani Tüfekçi askerlerinin alacağı söylentisi, yeniçeriler tarafından uzun zaSultan-i Halıcıoğlu'na taşındı.[1] mandır şüphelendikleri ocaklarının kaldırılması yolunda • 1800 yılında Humbaracı Ocağına bağlı ola- atılmış açık bir adım olarak yorumlanmış, Üsküdar'a gerak Mühendishane-i Fünun-i Berr-i Humayum çen bazı yeniçeriler sağa sola ateş açmaya başlamış ve kuruldu.[1] Üsküdar Kışlası’ndaki Bostani Tüfekçi Ocağı askerlerini ortadan kaldıracakları tehdidinde bulunmuşlardı. Bu• Camialtında bulunan Tersane Mühendishanesi'ne nun üzerine III. Selim yönetimi geri adım atarak Selimigemi inşaat bölümü de eklenmiştir.[1] ye Camii'ndeki selâmlığın başka bir tarihe ertelendiğini • 1805 yılında yine bu okul, inşaat ve seyrü sevafin ilân etmiş, yeniçerilere de selamlık törenindeki geleneksel yerlerinin korunacağı teminatını vermişti[3] ., adlı iki ana bölüme ayrılmıştır.[1] • Osmanlı'nın ilk resmi yabancı dili belirlendi (Fransızca). 3.2 II. Edirne Vakası 1806 • İlk resmi devlet matbaası kuruldu. • Yerli ticareti korumak için Avrupalıların ülke içinde Ticaret yapmaları yasaklandı. 3 III. Selim dönemindeki İsyanlar 1789-1807 arası hüküm süren III. Selim, döneminde birçok yeniliğe imza atmıştır. Öte yandan bu yenilikleri salt III. Selim'in kişiliğine atfetmek ve ondan önceki dönemlerinin sadece bir karanlık çağ olarak tanımlanması da çok yerinde değildir. III. Ahmed döneminde başlayan yenilikler 1730 Patrona Halil isyanı ile sekteye uğrasa da, ondan sonra yönetimde olan I. Mahmud 1730-1754, III. Osman 1754-1757, III. Mustafa 1757-1774 ve I. Abdülhamid 1774-1789 zamanına da azımsanmayacak yenilikler yapılmıştır. Bu 59 yıllık süreci hiçbir şeyin yapılmadığı karanlık bir dönem olarak anmak yerine, III. Selim tarafından köklü değişikliklerin yapıldığı dönemin hazırlandığı, bazen yüksek bazen düşük ama sürekli bir değişimin olduğu dönem olarak tanımlamak daha doğru olacaktır. İşte bu değişim döneminde de muhalefet hiçbir zaman kaybolmamış ve her zaman isyan boyutunda olmasa da birçok kez kendini göstermiştir. III. Selim döneminde ise bu muhalefet üç kez belirgin ve çatışma düzeyinde III. Selim Han ortaya çıkmıştır. 3.3 Nizam-ı Cedit ve Kabakçı Mustafa isyanı (Vaka-yı Selimiye) 1807 III. Selim döneminde başlatılan yenilikler aslında sadece İstanbul ile sınırlı kalmamış, tüm imparatorluk topraklarına yayılması planlanmıştı. Fakat merkez yönetiminin otoritesinin zayıflığı, sancaklarda ayanların gücü gibi nedenlerle bu hedefe ulaşılamamıştı. Başlarda sancaklarda bazı kışlalar kurulması ya da en azından yeni Bostani tüfekçiler sancaklara gönderilmesi istenmiş ancak tepkilerden çekinilerek ertelenmişti. Ancak 1806 da tekrar ve özellikle de İstanbul'dan sonra yeniçerilerin en güçlü olduğu ve Balkanlar'daki âyanları doğrudan kontrol altına alabilmek için önemli bir üs olan Edirne den başlayarak bu plan tekrar yürürlüğe koyuldu. Önce eşkıya takibini mazeret göstererek Kadı Abdurrahman Paşa idaresindeki Bostâni Tüfekçisi askerlerini Rumeli'ye gönderilmiş, Dağlı eşkıyası karşısında bazı başarılar kazanan yeni ocağın askerlerinden bir kısmı İstanbul'a geri çağrılmamış, Çorlu'ya ve Lüleburgaz'a yerleştirilmişti [4] . Bu duruma açık bir tepkinin gelmemesi üzerine de 1806 ilkbaharında Tekirdağ'da asker yazmak ve kışla kurmak için harekete geçildi. Tekirdağ'daki yeniçerilerin Edirne’deki yeniçerilerden de aldıkları destekle asker yazılmasına karşı çıkması ve bu konudaki fermanı uygulamaya çalışan nâibi öldürmeleri karşısında şaşıran III. Selim yönetimi ilk başta Selimiye Camii vakasında olduğu gibi geri adım attı, ancak ardından Kadı Abdurrahman Paşa idaresindeki yeni orduyu donanmanın da desteği ile Tekirdağ ve Edirne'deki âsilerin üzerine yolladı. Yeni orduya Anadolu'da asker yazılması sürecince gereksiz yere şiddet uyguladığı için eleştirilere uğramış olan Kadı Abdurrahman Paşa'nın aynı tavrına Rumeli'de de devam etmesi, Tekirdağ'ı ablukaya alan Donanma-yı Hümâyun gemilerinin şehri bombardıman etmesi, olayları bir iç savaş şekline sokmuş, geçtiği yerlerde ahalinin pasif ve açıktan direnişi ile karşılaşan Abdurrahman Paşa giderek daha da sert yöntemlere başvurup girdiği yerleşim merkezlerinde ahalinin malına zorla el koyması gibi gelişmeler II. Edirne Vakası olarak adlandırılan bu olayı III. Selim için iyice içinden çıkılmaz hale getirmişti. Ahaliden destek göremeyen Abdurrahman Paşa kuvvetlerinin iâşe sorunuyla karşılaşmasının yanı sıra İstanbul'da da yeniçerilerin bir isyana kalkışabilecekleri korkusu III. Selim’i en sonun da geri adım atmaya zorlamış, padişah Abdurrahman Paşa kuvvetlerini geri çekerek yeni düzenin Rumeli'de uygulanması politikasından vazgeçtiği sözünü vermişti. 3.3 Nizam-ı Cedit ve Kabakçı Mustafa isyanı (Vaka-yı Selimiye) 1807 III. Selim Avusturya ve Rusya'yla Ziştovi ve Yaş Antlaşmaları ile barışı sağladıktan sonra çok uzun zamandır planladığı yenilik hareketlerini 1793 yılında Nizam-ı 5 Nizam-ı Cedit ordusunu kuran III. Selim Cedit ordusunu kurarak başlattı. Yeni ordu Levent çiftliğinde talimlere başladı. 1.600 asker İstanbul'a diğer 12.000 kişi ise diğer vilayetlere gönderildi.[5] Nizam-ı Cedit ordusunda uygulanan talim zamanla imparatorluğun çoğu yerinde uygulanmaya başlandı.[5] Rus gemilerinin İstanbul Boğazı'na hareketlerini durdurmak için İstanbul ve Karadeniz'in muhtemel noktalarına da Nizamı Cedit programı uygulanmıştır[5] . Fransa ve Prusya'dan getirilen uzman ve danışmanlar bu yeni ordunun kurulmasında yardımcı oldular. Nizam-ı Cedit ordusu Mısır'ın savunmasında başarılı oldu ancak 1806-1812 OsmanlıRus Savaşı'nda Ruslara karşı fazla bir başarı gösteremedi. Bu arada yeniçeriler arasında Nizam-ı Cedit'e karşı olan rahatsızlık git gide büyümekteydi. 1807 yılında yeniçeriler Nizam-ı Cedit ordusunun kaldırılması talebiyle Kabakçı Mustafa'nın liderliği altında ayaklandılar. III. Selim Nizam-ı Cedit ordusunu dağıtmak ve 29 Mayıs 1807 tarihinde de kendisi tahttan çekilmek zorunda kaldı. III. Selim'in yerine tahta geçen IV. Mustafa'nın döneminde Osmanlı başkentinde büyük bir kargaşa yaşandı. Yeniçeriler şehirde bir terör ortamı yarattılar. Eski Nizamı Cedid askerlerini kapı kapı dolaşarak bulup öldürdüler. Padişahın hiçbir otoritesi kalmadı. Eski Nizam-ı Cedid taraftarlarından Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa bu kargaşaya son vermek ve III. Selim'i tekrar tahta geçirmek amacıyla bir ordu oluşturarak İstanbul'a yürüdü. Alemdar Mustafa Paşa saray kapısında ordularıyla bekleyerek IV. Mustafa'yı tahttan inmeye zorlamaktayken IV. Mustafa kendisi yerine tahta çıkarılabilecek iki Osmanlı hanedanı üyesini boğdurtmaya karar verdi. Böylece hanedanın tek üyesi olarak kaldığı için kendisinin tahtta bırakılacağını hesaplamıştı. III. Selim kendisini boğmak için saraydaki odasına gelen cellatlarla büyük bir mücadele verdi ama sonunda can verdi. IV. Mustafa'nın adamları 6 5 AİLESİ padişahın kardeşi şehzade Mahmut'u da öldürmek istediler ancak Mahmut saklanarak ölümden kurtuldu. Bu sırada sabrı taşan Alemdar Mustafa Paşa askerleriyle saraya girdiğinde III. Selim'in naaşıyla karşılaştı. Bu esnada şehzade Mahmut can güvenliğinin sağlandığını görünce ortaya çıktı ve IV. Mustafa'nın yerine tahta çıkarıldı. Böylece III. Selim yapmak istediği yeniliklerin uğruna yaşamını kaybetmiş oldu. Ancak yerine geçen II. Mahmut III. Selim kadar yenilik yanlısı olmakla beraber siyasi bakımdan çok daha kurnaz davrandı. III. Selim'in yapmak istediği yenilikleri yapmakla kalmadı, III. Selim'in canına mal olan yeniçerileri de ortadan kaldırmayı başardı (bakınız: Vaka-i Hayriye). 4 Özel hayatı Bir yandan doğu kültürüne ilgisini devam ettirirken batı kültürüne de ilgi duyuyordu. İlk defa 1797 yılında III. Selim zamanında İstanbul'a Avrupa'dan gelen bir grup opera gösterisi sergiledi. Fransız mimar ve ressam Antoine Ignace Melling İstanbul'da birçok yapılar inşa etti. İstanbul'un çeşitli manzaralarını gösteren gravürler çizdi. III. Selim'in kız kardeşi Hatice Sultan'ın Melling tarafından Ortaköy semtinde inşa edilen sarayı İstanbul halkı ve Avrupalılar arasında çok ün kazandı. Bir yandan da eleştirilere neden oldu. III. Selim sık sık kız kardeşinin sarayına uğramaktan büyük zevk alırdı. III. Selim şiir ve müziğe çok meraklıydı. İlhami mahlasıyla birçok şiirler yazdı ve çok sayıda şarkı besteledi. Klasik Türk Müziğindeki suzidilara, şevkefza, şevk-u tarab, Arazbarbûselik ve nevakürdi makamları III. Selim'in buluşlarıdır. Dini müzik olarak ayin, durak, nat, ilahi formunda, din dışı müzik olarak Kâr, beste, semai, şarkı, köçekçe, peşrev, saz semaisi formunda 64 civarında eser bestelemiştir [6] . III. Selim'in kızkardeşi Hatice Sultan'ın sarayı 5 Ailesi 5.1 Eşleri 1. Nef-i Zar Sultan 2. Husn-i Mah Sultan 3. Zib-i Fer Sultan 4. Afitab Sultan 5. Re'fet Sultan 6. Nur-i Şems Sultan 7. Gonca-nigar Sultan III. Selim zamanında basılmış yüz paralık madeni para 8. Dem-hoş Sultan 9. Tab-i Safa Sultan III. Selim babası ve amcasının eğitimine verdiği önemden dolayı bilgili ve kültürlü bir şehzade olarak yetişti. 10. abdulkerim 7 6 Kaynakça [1] Türk ve İslam ansiklopedisi s. 719 (1980) [2] Türk ve İslam ansiklopedisi s. 720 (1980) [3] Âsım Efendi,Tarih-i Âsım , I, 361 [4] İsmail Hakkı Uzunçarşılı, “Nizâm-ı Cedîd Ricalinden Kadı Abdurrahman Paşa I,” Belleten, 138/35 (1971), s. 263 [5] Türk ve İslam ansiklopedisi s. 721 (1980) [6] Türk Musikisi Sitesi 7 Dış bağlantılar • Wikimedia Commons'ta III. Selim ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur. • Sakaoğlu, Necdet (1999). Bu Mülkün Sultanları. İstanbul: Oğlak Yayınları. ISBN 875-329-299-6. say.385-402 • Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries. İstanbul: Sander Kitabevi. ISBN 0-224-013798.(İngilizce) • Shaw, Stanford (1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol.1 Empire of the Gazis: the Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-29163-1. 8 8 METİN VE GÖRÜNTÜ KAYNAKLARI, YAZARLAR VE LİSANS 8 Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans 8.1 Metin • III. Selim Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/III._Selim?oldid=17487721 Katkıda bulunanlar: Murtasa, Pinar, Eşref, Dbl2010bot, Katpatuka, YurikBot, Denisutku, Ugur Basak, İncelemeelemani, Erk, Doruksal, Memty, Metal Militia, Ugur Basak Bot, Maver, Hasan Sami Bolak, Vikiyazar, Tembelejderha, Nosferatü, Ogniem, Khutuck, Temelbaltaoglu, Dünya vatandaşı, Kibele, AliIsingor, Dreamer, Thijs!bot, JAnDbot, Lektem, CommonsDelinker, Huzzlet the bot, Tema, Hedda Gabler (eski), Eldarion, VolkovBot, Gökhan, Levent, 2ulus, Bilgenhal, Gerakibot, Sakhalinio, SieBot, Vikiçizer, Loveless, Yabancı, Noyder, Snow White Queen, Alperviki, Takabeg, Manco Capac, Ekremokumus, Sayginer, Myrat, Alecs.bot, MelancholieBot, StigBot, Théoden, Amirobot, Luckas-bot, BomBom, Superyetkin, Oğuzhan, Kudelski, Akhilleis, Sadrettin, Reality006, Batuhan Aksu, Oğuzhan, LaaknorBot, Khutuck Bot, Xqbot, Kekibec, RibotBOT, Tapfereritter, Kılıç46, Strik, Dr. Coal, Alptns90, Rapsar, Cekli829, TobeBot, Türk Süvarisi, D'ohBot, Son kahraman, Supermæn, NKOzi, Erasmus.new, Esc2003, KumulBot, WikitanvirBot, Rdvnygt, AlpFatih, HaruNGs, Uğurkent, KevinMc, Drgulcu, MerlIwBot, Whoisthis, SeyitA, Maurice Flesier, Kahve6, O,O Oğuzhan, Emirhan99, Muratero, Nebra, Mj martı, Peykbot, Gulo Luscus, OmerFarukDemir, Caglarctr, Addbot, Kırmızı renk, İkmal, Solistrum, McAang, Selwili, Ayrıntılı Bilgi, Oasistr, Kılafrub, HkmTUnsL, Merahm, Okanfan, Aydndilek 4, Canboray441, HakanIST, Yaslient1, Saitcank, Onurcigdem, Üçüncü Adam ve Anonim: 127 8.2 Resimler • Dosya:Hatice_Sultan_saray_Melling.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b2/Hatice_Sultan_saray_ Melling.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Turkish Wikipedia Özgün yazarı: Antoine Ignace Melling • Dosya:III._Selim.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/08/III._Selim.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: [1] Özgün yazarı: Konstantin Kapıdağlı • Dosya:III_Selim_yuzluk.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/3/30/III_Selim_yuzluk.jpg Lisans: ? Katkıda bulunanlar: ? Özgün yazarı: ? • Dosya:Konstantin_Kapidagli._Jülüs_ceremony_(Enthronement_ceremony)_of_Selim_III._c._1789._Topkapi_Saray_museum. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/Konstantin_Kapidagli._J%C3%BCl%C3%BCs_ceremony_ .jpg Kaynak: %28Enthronement_ceremony%29_of_Selim_III._c._1789._Topkapi_Saray_museum..jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: scan Özgün yazarı: Konstantin_Kapidagli • Dosya:Konstantin_Kapidagli_002.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0a/Konstantin_Kapidagli_002.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Bilkent University, Department of Electrical and Electronics Engineering Özgün yazarı: Konstantin Kapidagli • Dosya:Osmanli-nisani.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Osmanli-nisani.svg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Juris Tiltins • Dosya:Portrait_Of_Sultam_Selim_III.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/54/Portrait_Of_Sultam_ Selim_III.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: http://www.akdn.org/museum/detail.asp?artifactid=1570# Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-filewidth ='1050' data-file-height ='590' /></a> • Dosya:Selim3.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Selim3.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Copied from University of Texas Portrait Gallery, direct link. Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/ wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width ='1050' data-file-height ='590' /></a> • Dosya:Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1792.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0d/ Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1792.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Esemono • Dosya:Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1798.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/08/ Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1798.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Esemono • Dosya:Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1801.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cd/ Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1801.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Esemono • Dosya:Tughra_of_Selim_III.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/21/Tughra_of_Selim_III.JPG Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: • Egypt State Information Service: http://www.sis.gov.eg/PDF/Ar/History/0809000000000000210002.pdf Özgün yazarı: Unknown court calligrapher. 8.3 İçerik lisans • Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0
